Zekat Ödeme Yolları Neler?

Zekat Ödeme Yolları Neler?
Hakkında Zekat Ödeme Yolları Neler?




Zekat Ödeme Yolları Neler?

Zekata bağlı olan altın, gümüş, ekin, hayvanat ve ticaret mallarının zekatlarını bizzat kendilerinden vermek caiz olduğu gibi, bunların kıymetlerini vermek de caizdir Burada mal sahibleri serbesttir Keffaretlerde, nezirlerde ve fitrelerde de hüküm böyledir Bu ibadetin vacib olmasındaki hikmet, fakirleri ihtiyaçtan kurtarmaktır Bu hikmet ise, bu malların kıymetlerini vermekle de gerçekleşir

Bundan dolayı bir kimse, altının zekatı için gümüş, zahire veya kumaş verebilir Saime olan hayvanlar için veya ticaret maları için de, nakden para verilebilir Ancak burada fakirler için daha faydalı olan yönü seçmek iyidir

(İmam Şafiî'ye göre, üzerlerine zekat gereken şeylerin aynen kendilerinden verilmesi lazım gelir Kıymetleri verilmez)

Zekatı gerektiren bir eşya veya alacak karşılığında diğer bir eşyayı zekat vermek caiz olduğu gibi, bir borcu da ele geçirilemeyecek bir borç karşılığında fakire bağışlamak caizdir Fakat bir borcu, bir malın veya ele geçirilecek bir borcun karşılığında zekat olarak bağışlamak caiz değildir Çünkü borç, maliyet bakımından maldan noksandır Artık tam olan bir şey karşılığında noksan olan bir şey verilemez Ele geçirilecek bir borç da, mal yerindedir

Yine, bir fakirdeki alacağını o fakire tamamen bağışlasa, zekata niyet etmiş olsun olmasın, bu alacağın zekatını vermiş olur Fakat bu alacağının bir kısmını bu fakire bağışlasa, yalnız bu bağışlanan kısmın zekatı verilmiş olur Tahsil edeceği diğer paranın zekatı verilmiş olmaz

Yine, bir kimse bir fakirdeki alacağını, kendi elindeki bir malın zekatı için o fakire bağışlasa, bununla o malın zekatını vermiş olmaz

Yine, bir kimse bir fakirin üzerindeki alacağını diğer bir şahsın üzerindeki alacağının zekatı için o fakire bağışlasa, bununla o şahıstaki alacağının zekatını vermiş olamaz

Bir kimse, fakir olan borçlusunu borcundan kurtarmak ve kendisi de elindeki malların zekatını kısmen olsun ödemek isterse, borçlusuna borcu kadar nakid bir parayı zekat niyeti ile verir Borçlu da eline geçirdiği bu para ile borcunu alacaklısına öder

Zengin bir kimsenin üzerindeki bir borç, üzerinden bir sene geçtikten sonra o zengine bağışlansa, sahih olan görüşe göre, bu borcun zekatı düşmez

Bir kimse, bir adamdaki alacağını, elindeki bir malın zekatına saymak üzere, bir fakirin o parayı gidip almasına müsaade etse, bununla o zekat fakirin eline geçmesiyle ödenmiş olur

Toplanmış olan nisabları ayırmak caiz olmadığı gibi, ayrılmış nisabları toplamak da caiz değildir Şöyle ki:

Bir kimsenin seksen koyunu bulunsa, yalnız bir koyun zekat vermesi gerekir Yoksa koyunlar iki nisab mikdarına ulaştığı için iki koyun zekat vermek gerekmez Fakat iki kişinin eşitlik üzere ortak seksen koyunu bulunsa, bunların iki koyun zekat vermesi gerekir Çünkü her ortağın nisab mikdarı koyunu vardır Bunlar toplanamaz Bu koyunlar, yalnız bir kişinin malı imiş gibi sayılamaz

İki kişi arasında ortak olan kırk koyun veya yirmi miskal altın ise, zekata bağlı başka mallar bulunmayınca, zekat gerekmez Çünkü ortaklardan hiç biri nisab mikdarına tek başına sahib değildir

İki ortaktan birinin hissesi nisab mikdarına ulaştığı halde diğerininki ulaşmıyorsa, bu kimse zekat vermez Nisaba malik olan verir Birisinin koyunları kırk, diğerinin koyunları yirmi tane bulunsa, birincisi bir koyun zekat verir, ikincisi hiç vermez

Aynı şekilde, zekat vermekle yükümlü olan bir kimse ile yükümlü olmayan arasında ortak olan mallar hakkında da hüküm böyledir Yükümlü olan zekatını verir, yükümlü olmayan ortak ise, hissesi mikdarına göre zekatını verir, diğerinin hissesinden zekat gerekmez

Nisab mikdarında olan bir malın zekatı, daha sene dolmadan erkene alınarak verilebilir Çünkü vücuba sebeb olan nisab bulunmuştur Sonradan ödenecek olan bir borcu öne alıp acele ödemek esasen sahihtir Bu fakirler için yararlı olan bir iştir Fakat nisab mikdarında olmayan bir mal için, böyle zekatın yıl dolmadan önce verilmesi caiz değildir Bu mal sonradan nisab mikdarına ulaşmış olursa, o andan itibaren bir sene sonunda ayrıca zekatını vermek gerekir Önceden verilmiş olan zekat, bir sadaka yerine geçer

(İmam Malik'e göre, zekat acele edilerek vaktinden önce verilemez, ibadetler de aynı şekilde, vakitlerinden önce yerine getirilemez İmam Şafiî'ye göre, yalnız bir senelik zekat önceden verilebilir Daha fazla yıllar için önceden verilemez)

Nisab mikdarındaki bir malın birkaç senelik zekatı birden verilebilir Yıl sonunda bu mikdar mevcut bulunmadıkça zekatları verilmiş olur Bu mikdar azalırsa, verilen fazla kısım sadaka yerine geçer

Bir kimsenin mesela, yüz lirası olduğu halde, önceden acele olarak iki yüz liralık zekat verip de aynı yılda sahib olacağı diğer yüz liranın zekatına ve sahib olmadığı takdirde bu mevcut yüz liranın ertesi sene için olan zekatına sayılmasına niyet etse, bu niyeti caiz olur

Bir kimsenin mesela, bin lirası olduğu halde, iki bin lira sanarak ona göre zekat verecek olsa, bu fazla verdiği zekatı ertesi senenin zekatına sayabilir

Bir kimse, her ikisi de, ayrı ayrı nisab mikdarında olan altın ve gümüşten ibaret mallarından yalnız birinin adına zekatını acele ederek önceden vermiş bulunsa, bu zekat her ikisine sayılarak verilmiş olur Çünkü bunlar, cinsleri bir sayılıp birbirine ilave edildiğinden böyle bir ayırım boşunadır Onun için bunlardan biri, yıl içinde helak olsa, bu zekat tamamen diğeri için sayılmış olur Fakat hayvanlar hakkında böyle değildir Bu cins hayvanların zekatını böyle acele olarak önceden vermek, diğerlerinin zekatına sayılamaz

Bir kimse, malının zekatından bir fakirin borcunu, fakirin izni ile ödeyecek olsa, zekatını vermiş olur Fakat fakirin izni olmadan ödeyecek olsa, borç düşer; fakat zekat verilmiş olmaz

Bir kimse, usul ve füruundan olmayan ve yalnız akrabalık yönünden nafakası üzerine düşen bir yetime, zekat niyeti ile elbise yaptırsa veya bir yiyecek verse, zekatı yerine geçer Fakat böyle bir yetimi kendi sofrasına alıp beraberce yedikleri yemeği zekatına saymak isterse, bu İmam Ebû Yusuf'a göre caiz olursa da, İmamı Azam ile İmam Muhammed'e göre caiz olmaz Çünkü bu halde temlik bulunmaz

Zekatın, zekata ehil olan kimseye temlik edilmesi (mülkiyetine geçirilmesi) şarttır Onun için fakirlere ikram olarak yedirilen yemek zekat sayılmaz

Yine, bir hayır işine harcanan para zekata sayılamaz Zekat parası ile hac yaptırılamaz Yine zekat parası ile ölülere kefen alınamaz veya borçları ödenemez Fakat bir fakir, aldığı zekat parasını kendi rızası ile bu gibi hayır yollarına harcasa, bundan hem o fakir, hem de ona zekatı vermiş olan şahıs sevab kazanmış olur

Yine, bir fakiri bir evde oturtmakla zekata saymak caiz olmaz Çünkü bu bir temlik sayılmaz