Arazi Ürünlerinin Zekatı Nasıl Olur?

Arazi Ürünlerinin Zekatı Nasıl Olur?
Hakkında Arazi Ürünlerinin Zekatı Nasıl Olur?




Arazi Ürünlerinin Zekatı Nasıl Olur?

Arazi Ürünlerinin Zekatı

Arazi ürünlerinden devletçe alınacak mikdar, arazinin cinsine göre değişir Bu mikdar, zekat, sadaka, haraç ve icar bedeli mahiyetinde olur Şöyle ki: Bugün müslümanların ellerindeki arazi, başlıca şu dört kısma ayrılmıştır:

1) Öşür Arazisi: Fethedilen bir memleketin halkı kendi rızaları ile müslüman olur da, ellerindeki arazi onların mülkiyetine geçirilirse veya bir memleket kuvvet gücü ile felhedilip arazileri İslam mücahidlerine mülkiyet üzere verilmiş olursa, bu gibi topraklar Öşür arazisidir Arab yarımadası bu çeşit arazidir Bu toprakların ürünlerinden onda bir veya yirmide bir nisbetinde "öşür" adı ile zekat alındığı için bunlara "Öşür Arazisi" denmiştir

2) Haraç Arazisi:Bu, anlaşma veya üstünlük elde etmek suretiyle fethedilip yerli bulunan gayri müslim halka veya diğer gayri müslimlere temlik edilmiş olan topraklardır Irak köyleri ve çevresi bu kısımdandır

Bu çeşit araziden, ya ürününe göre veya uygun görülecek belli bir mikdarda (haraç) adıyla bir vergi alınır Bu zekat değildir

3) Sırf Mülk Arazisi: Memleket arazisinden olup Hazineye ait iken sonradan bir bedel karşılığında bazı kimselere satılmış bulunan topraklardır Bunların ürünleri de, sahibleri müslüman olunca, zekat bakımından Öşür arazisinin ürünleri gibidir

Yalnız mülk evlerin çevresindeki mülk bahçeler, bu evlere bağlı olduğundan bunların ürünlerinden ve ağaçlarının meyvalarından öşür vesaire alınmaz

4) Memleket Arazisi: Vaktiyle müslümanlar tarafından fethedilip bir kimsenin mülkiyetine geçirilmeksizin bütün müslümanların yararına bırakılmış olan topraklardır Bunlar bütün halk adına devlete ait olup kullanma hakkı halka tapu ile verilegelmiştir Bunların yalnız kullanma hakları belli kimselere aittir Bu haklara sahib olanlar icarcı (kiralayan) hükmündedir Devlete verecekleri belli hisse veya vergiler de, icar bedeli hükmündedir Bundan dolayı böyle bir arazinin ürününden öşür ve diğer bir nam altında zekat gerekmez Çünkü öşür ile haraç veya öşür ile bu hükümde bulunan icar bedeli bir arazide toplanmaz Türkiye'deki arazi genellikle bu kısımdandır

Arazi ürünlerinde İmamı Azam'a göre nisab aranmaz Buğday, arpa, pirinç, darı, karpuz, hıyar, patlıcan, yonca, şeker kamışı benzeri öşür arazisi ürünlerinde, az da olsa çok da olsa, "Öşür" adı ile hisse alınır

İki İmam'a göre, beş vask (*) mikdarı olmayan ekinlerden ve insanların elinde bir sene kalmayacak sebzelerden öşür alınmaz

Bir öşür arazisi yağmur veya ırmak, çay suları ile sulanırsa, ürünleri onda bir nisbetinde "öşür" zekatına tabi olur Eğer dalya, dolap ve hayvan ile veya satın alınacak sularla bütün sene veya senenin yarısından çoğu sulanacak olursa yirmide bir nisbetinde öşür alınır

Tohumlar, amele ücretleri ve diğer masraflar elde edilen üründen çıkarılmaz Bu ürünler üzerinden bir yıl geçmesi de gerekmez Bir yıl içinde birkaç defa elde edilen ürünlerin hepsinden aynı ölçülerle öşür alınır

Öşürde esas arazidir, mal sahibi değildir Bir öşür arazi vakfedilse, çocuklara veya mecnunlara ait bulunsa, yine ürünün'den "öşür" alınır

Zeytin ve susam tanelerinden öşür alındığı takdirde, sonradan elde edilecek yağlarından tekrar öşür alınmaz Yine, öşrü verilen üzümler için sonradan tekrar zekat vacib olmaz

Öşür arazisi ürünlerinden alınacak muayyen hisseler, ürünler tamamen yetişip elde edildiği zaman alınır Bundan önce alınmaz Öyle ki, daha bitmemiş ekinlerin ve belirmemiş meyvelerin öşürlerini vermek caiz değildir Fakat bunlar bittiği ve belirdiği zaman, sahibleri dilerse öşürlerini verebilirler

Daha öşrü verilmemiş olan ekinlerden veya ağaç üstündeki meyvelerden yenmemelidir Bununla beraber öşrünü hesab edip ödemek niyeti ile yenilmesi helal olur Çünkü yediğini ödemiş olacaktır

Öşür arazisi ürünlerinin öşrü veya memleket arazisinin icar bedeli zamanında verilmeyip sonradan zayi olsa veya sahibi ölse, bunu ödemek gerekir

Mer'alardan ve çayırlardan biçilip toplanan otlardan, mubah kabul edilen dağlarda yetişip kendiliğinden büyüyen kerestelik ağaçlardan, kamışlardan veya kendiliğinden yetişmiş başka ağaçlardan, derelerden avlanan balıklardan öşür alınmaz

Fakat dağlardan toplanan meyvelerden öşür alınacağı gibi, ağaçlık, kamışlık edinilen yahut çayır elde etmek için su verilen öşür arazisinden ve müslümanlara ait mülk araziden her yıl kesilip satılacak ağaçlardan, kamışlardan ve otlardan da öşür alınır

Yine, bu arazide bulunup kendisi ile ipek böceği beslenilen dut yapraklarından öşür alınır, ipeğinden alınmaz Bu ipek hayvana bağlıdır, ipek böceği öşre bağlı olmadığından, onun bir parçası sayılan ipek de öşre bağlı olmaz

Öşür arazisi ürünlerinden veya memleket arazisi ürünlerinden bir kısmı, sahibleri tarafindan ticaret maksadı olmaksızın anbarda saklanır da üzerinden bir yıl geçtikten sonra satılırsa, bedelleri olan paralar nisab mikdarı olsa bile, bunlara zekat vermek gerekmez Çünkü zekat, öşür ile veya kira bedeli ile birleşmez Ancak satılıp alınan bedeller üzerinden bir yıl geçerse o zaman zekat gerekir

Yine bu ürünlerin sahibine bir ay veya bir sene yiyecek olmak üzere yetecek mikdardan fazlası nisab mikdarına ulaşır da, ticaret niyeti ile saklanırsa, üzerinden bir sene geçince zekata bağlı olur

* Bir "vask" altmış sa'dır Bu da (62400) dirheme eşittir Bunun beş katı da yaklaşık olarak 950 kgdır