Adap... Mü'minlerle Sohbetin Adabı...

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-11-2012

Adap Mü'minlerle Sohbetin Adabı
Hakkında Adap Mü'minlerle Sohbetin Adabı

Mü'minlerle Sohbetin Adabı
Allah-u Teala Celle Celaluhu insanlara, birbirlerine karşı merhametle olmalarını, maddi ve manevi işlerimizde birbirimize yardımcı olmamızı emretmektedir

İnsanlara karşı iyi muamele, onların dertleri ile ilgilenmek İslam dininin tavsiye ettiği faziletli amellerdendir

Müminlerin birbirleri ile sohbet etmesi, yâda bir sohbet meclisinden müminin istifade etmesi kişinin önemli vazifeleri arasındadır

Mümin için sohbette bulunmanın, sohbet dinlemenin bir takım edepleri vardır

Bu edeplerden bazıları şunlardır:
*Sohbet arkadaşı olanlara birbirlerinin sevinç ve üzüntüsünü paylaşacak

*Sohbet arkadaşları birbirlerine karşı yardımda bulunmalı, merhametli davranmalıdır

*Sohbet yerinde karşılaşılan sıkıntı yâda eziyeti sabırla karşılamalı, herhangi bir memnuniyetsizlik belirtisi gösterilmemelidir

*Mümin kardeşinin dert ve üzüntüsünü paylaşmalı, gerekli tesellide bulunmalıdır

*Müslüman kardeşi üzüntülü bir durumda olduğu zaman onu teselli edip, ferahlatmaya çalışmak

*Herkese değeri kadar saygı gösterilmeli, saygıda aşırılığa kaçılmamalıdır

*Zenginlere karşı, zenginliğinden dolayı yaltaklık yapılmamalı

*Fakir ve düşkünlere karşı kibirlenip böbürlenmemeli

*Kendisinin övüldüğünü duyduğunda hoşlanmamalı

*Yaşlı ve âlimlere karşı saygılı davranmalı

*Güçsüz ve çocuklara karşı özellikle merhamet davranmalı

*Verdiğimiz sözleri muhakkak yerine getirmeli

*Kimsenin ayıbını araştırmamalı, yüzüne vurmamalıdır

*Gizli sohbet eden kimseleri dinlememelidir

*Şaka dahi olsa hiç kimseye korku salmamalı

*Zalim kimselere yardımda bulunmamalı

*Yaşlılara karşı güzel muamelede bulunmalı, bir yaşlı ile karşılaştığımızda; "bu adam benden üstündür, çünkü benden daha uzun yaşadığı için Allahu Teala' ya benden daha fazla ibadet yapmıştır," kendisinden küçük kimseleri gördüğü zaman da; "bu genç benden daha faziletlidir

Çünkü benden daha az yaşamıştır ve günahı da daha azdır" düşünmeli ve buna göre tavır sergilemelidir

*Bir kimseye öğüt vermek istediği zaman son mütevazı davranmalı, kimsenin ayıbını yüzüne vurmadan, yapılan yanlışlıkları genel manada dile getirerek insanlar içinde kimseyi aşağılamamalıdır

Kur’an-ı Kerim Okuma Adabı
Kur'an–ı Kerim okumak, müminin Allah Celle Celaluhu ile konuşmasıdır

Mademki; Kur'an okumak Allah ile konuşmaktır, o yüceler yücesi ile konuşmanın da bir adabı olmalı ve her Kur'an okuyanda bu adaba riayet etmelidir

Kur'an okuma adabının bazıları şunlardır:
*Kur'an okumaya başlamadan önce güzelce abdest almak

*Kur'an okurken kıbleye karşı donuk olunmalı

*Kur'an okumaya "Euzû Besmele" ile başlanmalı

*Kur'an okumaya başlamadan önce aşağıdaki duayı okumanın fazileti çoktur

"Allah'ım! Onu hak olarak indirdin ve hak olarak indi

Allah'ım! Kur'an'a karşı rağbetimi büyüt

Onu gözüme nur, kalbime şifa kıl

Allah'ım! Dilimi onunla süsle

Onunla yüzümü güzelleştir ve onunla bedenimi güçlü kıl

Beni gece ve gündüz devamlı Zat'ına itaat üzere Kur'an–ı Kerim'i tilavet ile rızklandır

Beni Hazreti Muhammed ve onun hayırlı ve seçkin ehliyle birlikte haşreyle

"
*Tecvit üzere okumalı

*Ayetlerin manalarını düşünerek okumalı

*Hüzünlü ve yanık bir sesle okumak

Zira hazin sesle okumak, okuyan ve dinleyen kimselerin huşu duymasına ve gözyaşı akıtmasına sebep olur

*Ağlayamazsa da ağlar gibi yapmalı

*Kur'an–ı Kerim'i ezberlemeye çalışmalı

*Kur'an okurken zorlansa da okumayı bırakmayıp devam etmeli

Çünkü bu şekilde okumaya devam eden kişi iki kat sevap alır

*Okuduğu Kur'an ayetini ezbere bilse dahi okurken yüzüne bakmalı

*Kur'an okurken esneme halı olursa, Kur'an'ı kapatarak okumaya ara vermeli, esnedikten sonra okumaya tekrar devam etmelidir

*Kur'an okurken her ayetin başında durmalı

*Rahmet ayetine gelindiğinde Allah–u Teala'dan istekte bulunmalı

*Azap ayeti okunurken Allah–u Teala'ya sığınılmalı

*Kur'an–ı Kerim'i ağır ağır, tane tane okumalı

*Yüzünden Kur'an okumayı unutmamalı

Bu konuda Peygamber Efendimiz Sallallahu
Aleyhi ve Selem; "ümmetimin günahları bana sunuldu

Bunların arasında ayet veya sureyi öğrenip de onları unutmasından daha büyük bir günah görmedim" buyurmuşlardır

Burada unutmaktan maksat, ezberleyip de sonra unutmak değil, yüzünden okumayı öğrenip de sonra unutmaktır

*Oturulan evlerde Kur'an okumaya devam edilmeli

*Kur'an–ı Kerim'i tecvid üzere okuyarak kırk günde bir hatim yapmalı

*Secde ayetlerine geldiği vakit secde yapılmalı

Aksırma ve Esneme Adabı
İnsanın toplum içinde edeplere riayet etmesi onun şerefli bir mertebeye yükselmesine sebep olur

İslam'ın emrettiği toplumsal edeplerden birisi de aksırma ve esneme adabıdır

İnsanlar aksırırken şunlara dikkat etmelidir

*Aksıracak olan kimsenin yere doğru eğilmesi

*Aksıracağı zaman ağzını mendil ile veya sağ elinin tersi ile kapatmalı, çıkan ses alçaltılmalı

*Aksıran kimse aksırdıktan sonra "elhamdülillah" diyerek hamd etmeli

*Aksıran kişinin yanında bulunan da "yerhamükellah" diye ona rahmet dilemeli

*Aksıran kişi "yehdina ve yehdikümüllah" diyerek hidayet için duada bulunmalı

Eğer karşısındaki kişi üç kereden fazla aksırırsa bu, o kimsenin nezle olduğundandır

Bu durumda kişinin o arkadaşının şifa bulması için dua etmesi gerekir

Esneme esnasında da kişi ağzını kapatarak sesli bir şekilde esnemekten sakınmalıdır

Zira bir kimse sesli bir şekilde esnerse o kimsenin ağzına şeytan girer

Ayrıca esnemesi gelen kimsenin mümkün olduğu kadar esnemekten kaçınması uygun olur

Çünkü esnemek gaflettendir

CAMİ ÂDÂBI
İster vakit namazlarında, ister diğer zamanlarda olsun, camileri sevmek ve oralara gitmeye devam etmek, İslam'ın en güzel amellerinden biridir

Bir hadis–i şerifte peygamber Efendimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem öyle buyurmaktadır

"Kim, sabah ve akşam mescide devam ederse, Allah–u Teala o kimse için her gidip gelmesine karşılık cennette bir köşk hazırlar

"
Cemiye devam eden kişi şu hususlara dikkat etmelidir

*Camilerin Allah–u Teala'nın evleri (manevi olarak) olduğu düşünmeli ve ona göre saygı, sevgi ve edeple muamele etmeli

*Allah–u Teala'ya yapacağı ibadet, Allah–u Teala'nın en çok sevdiği mekânda yapılmalı

Allah Teala'nın mübarek ve mukaddes addettiği yerlerin dışında, (Mekke, Medine ve Kudüs) müminler için en hayırlı mekânlar mescitlerdir

*Müslümanlarla bir arada bulunup, caminin cemaatini artırmaya gayret etmeli

*Cemaatle namaz kılmanın kuvvetli bir sünnet olduğunu bilmeli ve böylesine önemli bir sünnete yürekten sarılmalı

*Allah–u Teala'nın rahmetini ümit etmeli

Zira Allah–u Teala'nın rahmetinin daha çok cemaatin üzerine olduğunu bilmeli ve ona göre davranmalı

*Mescide giren mümin, mescitte her türlü şerden emin olduğuna inanmalıdır

*Birinci safta yer tutmaya gayret edilmeli

*İbadetleri mescitte yaparak daha çok sevap kazanacağını düşünmeli

*Camiye giderken sükûnet, sessiz sakın bir hal ile yürümeli ve acele edilmemelidir

*Camiye giderken temiz elbise giyinmeli, özellikle çorapların temizliğine özen gösterilmelidir

*Ağız kokusuna dikkat etmeli, koku yapacak sarımsak, soğan ve benzeri yiyeceklere dikkat edilmeli

Ağız kokusu yapan yiyecekler yenilmişse, hemen ardından koku giderici maddeler kullanılmalıdır

Ağız kokusu ile camiye girilmemelidir

*Caminin içinde boş ve fuzuli konuşmalar yapılmalıdır

*Camide ön saflarda bulunan boş yerlere ulaşmak için, insanların rahatsız etmeden hareket etmeli

*Camiyi görünce şu duayı okunmalı

"Ey Allah'ım! Bize camiyi mübarek kıl!"

10-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Adap... Mü'minlerle Sohbetin Adabı... *Adap Mü'minlerle Sohbetin Adabı* Hakkında *Adap Mü'minlerle Sohbetin Adabı* Mü'minlerle Sohbetin Adabı Allah-u Teala Celle Celaluhu insanlara, birbirlerine karşı merhametle olmalarını, maddi ve manevi işlerimizde birbirimize yardımcı olmamızı emretmektedir İnsanlara karşı iyi muamele, onların dertleri ile ilgilenmek İslam dininin tavsiye ettiği faziletli amellerdendir Müminlerin birbirleri ile sohbet etmesi, yâda bir sohbet meclisinden müminin istifade etmesi kişinin önemli vazifeleri arasındadır Mümin için sohbette bulunmanın, sohbet dinlemenin bir takım edepleri vardır Bu edeplerden bazıları şunlardır: Sohbet arkadaşı olanlara birbirlerinin sevinç ve üzüntüsünü paylaşacak Sohbet arkadaşları birbirlerine karşı yardımda bulunmalı, merhametli davranmalıdır Sohbet yerinde karşılaşılan sıkıntı yâda eziyeti sabırla karşılamalı, herhangi bir memnuniyetsizlik belirtisi gösterilmemelidir Mümin kardeşinin dert ve üzüntüsünü paylaşmalı, gerekli tesellide bulunmalıdır Müslüman kardeşi üzüntülü bir durumda olduğu zaman onu teselli edip, ferahlatmaya çalışmak Herkese değeri kadar saygı gösterilmeli, saygıda aşırılığa kaçılmamalıdır Zenginlere karşı, zenginliğinden dolayı yaltaklık yapılmamalı Fakir ve düşkünlere karşı kibirlenip böbürlenmemeli Kendisinin övüldüğünü duyduğunda hoşlanmamalı Yaşlı ve âlimlere karşı saygılı davranmalı Güçsüz ve çocuklara karşı özellikle merhamet davranmalı Verdiğimiz sözleri muhakkak yerine getirmeli Kimsenin ayıbını araştırmamalı, yüzüne vurmamalıdır Gizli sohbet eden kimseleri dinlememelidir Şaka dahi olsa hiç kimseye korku salmamalı Zalim kimselere yardımda bulunmamalı Yaşlılara karşı güzel muamelede bulunmalı, bir yaşlı ile karşılaştığımızda; "bu adam benden üstündür, çünkü benden daha uzun yaşadığı için Allahu Teala' ya benden daha fazla ibadet yapmıştır," kendisinden küçük kimseleri gördüğü zaman da; "bu genç benden daha faziletlidir Çünkü benden daha az yaşamıştır ve günahı da daha azdır" düşünmeli ve buna göre tavır sergilemelidir Bir kimseye öğüt vermek istediği zaman son mütevazı davranmalı, kimsenin ayıbını yüzüne vurmadan, yapılan yanlışlıkları genel manada dile getirerek insanlar içinde kimseyi aşağılamamalıdır Kur’an-ı Kerim Okuma Adabı Kur'an–ı Kerim okumak, müminin Allah Celle Celaluhu ile konuşmasıdır Mademki; Kur'an okumak Allah ile konuşmaktır, o yüceler yücesi ile konuşmanın da bir adabı olmalı ve her Kur'an okuyanda bu adaba riayet etmelidir Kur'an okuma adabının bazıları şunlardır: Kur'an okumaya başlamadan önce güzelce abdest almak Kur'an okurken kıbleye karşı donuk olunmalı Kur'an okumaya "Euzû Besmele" ile başlanmalı Kur'an okumaya başlamadan önce aşağıdaki duayı okumanın fazileti çoktur "Allah'ım! Onu hak olarak indirdin ve hak olarak indi Allah'ım! Kur'an'a karşı rağbetimi büyüt Onu gözüme nur, kalbime şifa kıl Allah'ım! Dilimi onunla süsle Onunla yüzümü güzelleştir ve onunla bedenimi güçlü kıl Beni gece ve gündüz devamlı Zat'ına itaat üzere Kur'an–ı Kerim'i tilavet ile rızklandır Beni Hazreti Muhammed ve onun hayırlı ve seçkin ehliyle birlikte haşreyle" Tecvit üzere okumalı Ayetlerin manalarını düşünerek okumalı Hüzünlü ve yanık bir sesle okumak Zira hazin sesle okumak, okuyan ve dinleyen kimselerin huşu duymasına ve gözyaşı akıtmasına sebep olur Ağlayamazsa da ağlar gibi yapmalı Kur'an–ı Kerim'i ezberlemeye çalışmalı Kur'an okurken zorlansa da okumayı bırakmayıp devam etmeli Çünkü bu şekilde okumaya devam eden kişi iki kat sevap alır Okuduğu Kur'an ayetini ezbere bilse dahi okurken yüzüne bakmalı Kur'an okurken esneme halı olursa, Kur'an'ı kapatarak okumaya ara vermeli, esnedikten sonra okumaya tekrar devam etmelidir Kur'an okurken her ayetin başında durmalı Rahmet ayetine gelindiğinde Allah–u Teala'dan istekte bulunmalı Azap ayeti okunurken Allah–u Teala'ya sığınılmalı Kur'an–ı Kerim'i ağır ağır, tane tane okumalı Yüzünden Kur'an okumayı unutmamalı Bu konuda Peygamber Efendimiz Sallallahu Aleyhi ve Selem; "ümmetimin günahları bana sunuldu Bunların arasında ayet veya sureyi öğrenip de onları unutmasından daha büyük bir günah görmedim" buyurmuşlardır Burada unutmaktan maksat, ezberleyip de sonra unutmak değil, yüzünden okumayı öğrenip de sonra unutmaktır Oturulan evlerde Kur'an okumaya devam edilmeli Kur'an–ı Kerim'i tecvid üzere okuyarak kırk günde bir hatim yapmalı Secde ayetlerine geldiği vakit secde yapılmalı Aksırma ve Esneme Adabı İnsanın toplum içinde edeplere riayet etmesi onun şerefli bir mertebeye yükselmesine sebep olur İslam'ın emrettiği toplumsal edeplerden birisi de aksırma ve esneme adabıdır İnsanlar aksırırken şunlara dikkat etmelidir Aksıracak olan kimsenin yere doğru eğilmesi Aksıracağı zaman ağzını mendil ile veya sağ elinin tersi ile kapatmalı, çıkan ses alçaltılmalı Aksıran kimse aksırdıktan sonra "elhamdülillah" diyerek hamd etmeli Aksıran kişinin yanında bulunan da "yerhamükellah" diye ona rahmet dilemeli Aksıran kişi "yehdina ve yehdikümüllah" diyerek hidayet için duada bulunmalı Eğer karşısındaki kişi üç kereden fazla aksırırsa bu, o kimsenin nezle olduğundandır Bu durumda kişinin o arkadaşının şifa bulması için dua etmesi gerekir Esneme esnasında da kişi ağzını kapatarak sesli bir şekilde esnemekten sakınmalıdır Zira bir kimse sesli bir şekilde esnerse o kimsenin ağzına şeytan girer Ayrıca esnemesi gelen kimsenin mümkün olduğu kadar esnemekten kaçınması uygun olur Çünkü esnemek gaflettendir CAMİ ÂDÂBI* İster vakit namazlarında, ister diğer zamanlarda olsun, camileri sevmek ve oralara gitmeye devam etmek, İslam'ın en güzel amellerinden biridir Bir hadis–i şerifte peygamber Efendimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem öyle buyurmaktadır "Kim, sabah ve akşam mescide devam ederse, Allah–u Teala o kimse için her gidip gelmesine karşılık cennette bir köşk hazırlar" Cemiye devam eden kişi şu hususlara dikkat etmelidir Camilerin Allah–u Teala'nın evleri (manevi olarak) olduğu düşünmeli ve ona göre saygı, sevgi ve edeple muamele etmeli Allah–u Teala'ya yapacağı ibadet, Allah–u Teala'nın en çok sevdiği mekânda yapılmalı Allah Teala'nın mübarek ve mukaddes addettiği yerlerin dışında, (Mekke, Medine ve Kudüs) müminler için en hayırlı mekânlar mescitlerdir Müslümanlarla bir arada bulunup, caminin cemaatini artırmaya gayret etmeli Cemaatle namaz kılmanın kuvvetli bir sünnet olduğunu bilmeli ve böylesine önemli bir sünnete yürekten sarılmalı Allah–u Teala'nın rahmetini ümit etmeli Zira Allah–u Teala'nın rahmetinin daha çok cemaatin üzerine olduğunu bilmeli ve ona göre davranmalı Mescide giren mümin, mescitte her türlü şerden emin olduğuna inanmalıdır Birinci safta yer tutmaya gayret edilmeli İbadetleri mescitte yaparak daha çok sevap kazanacağını düşünmeli Camiye giderken sükûnet, sessiz sakın bir hal ile yürümeli ve acele edilmemelidir Camiye giderken temiz elbise giyinmeli, özellikle çorapların temizliğine özen gösterilmelidir Ağız kokusuna dikkat etmeli, koku yapacak sarımsak, soğan ve benzeri yiyeceklere dikkat edilmeli Ağız kokusu yapan yiyecekler yenilmişse, hemen ardından koku giderici maddeler kullanılmalıdır Ağız kokusu ile camiye girilmemelidir Caminin içinde boş ve fuzuli konuşmalar yapılmalıdır Camide ön saflarda bulunan boş yerlere ulaşmak için, insanların rahatsız etmeden hareket etmeli Camiyi görünce şu duayı okunmalı "Ey Allah'ım! Bize camiyi mübarek kıl!"