Merkezi Sinir Sistemi Nedir?

ÜYELİK >>>

MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ



Merkezi Sinir Sistemi, kafatası boşluğunda ve omurga içinde yer alan tüm beyin (ansefai) ve omurilikten oluşmuştur Tüm beyin ve omurililik ile birlikte bir eksen oluşturur İkisi de çok uzun uzantıları olan ve nöron adını alan sinir hücreleriyle destek doku olan nörogli hücrelerinden yapılır Toplam ağırlıkları 1,5 kilogramdır Merkezi sinir sisteminde, beyin sapından çıkan oniki kafa siniri bulunmaktadır Ayrıca otuz bir çift omurilik siniri de vardır Bu sinirler vücudun dışarıyla ilişkisini sağlayan sinirlerdir Yani hareket ve duyum sinirlerimizdir

Oniki kafa sinirlerimiz şunlardır:

1) Koklama Siniri
boyun mukozasından başlayıp kalbur kemiği deliklerinden geçerek koku sovanı yoluyla beyine giden ipliklerdir 2 - Görme siniri: yarım milyon iplikten yapılmıştır Gözün iç tabakasından başlar, “görme siniri çaprazı” nda biter

2) Görme Siniri

3) Göz Hareket Siniri
beyin sapından başlar, göz kaslarından gider

4) Troklea Siniri
beyin sapından başlar, göz kaslarından üst eğride biter

5) Üçüz Sinir
şakaktaki “Gasser” sinir ganglionundan başlar, üç kola ayrılır: a) Göz siniri: göze ulaşır ve buruna gider, b) Üst çene siniri: üst çeneye ve üst dişlere gider, c) Alt çene siniri dile ve alt çeneye gider Bu üç sinir duygu siniridir

6) Göz Dış Hareket Siniri
Gözün dış motor siniri köprüden başlar gözün dış doğru kasına gider

7) Yüz Siniri
Yüzün minik kaslarında biter Başlangıcı köprüdedir

8) İşitme Siniri
bulbus ve köprüden gelir, iç kulakta biter

9) Dil-Yutak Siniri
bulbustan başlar, dil yüzeyi ile yutak kaslarına gider

10) Akciğer-Mide Siniri
bulbustan başlar gövdeye iner Kalp, mide, akciğer ve daha birçok koyun, göğüs ve karın organlarında dağılan dallar verir Önemli bir sinirdir

11) Omurga Siniri

12) Dilaltı Siniri
bulbustan çıkar, dilin motor siniridir Spinal sinirleri: 31 çifttir, omurilikten çıkan ön ve arka kökler birleşerek bu sinirleri yapar Omurlar arasındaki deliklerden geçerek ön ve arka kollara ayrılır Arka dallar, baş, boyun, sırt bel kuyruksokumu kuyruk bölgelerinin arka yüzündeki kas ve deride dağılırlar Ön dallar ise önce aralarında birleşerek boyun, kol, bel kuyruksokumu, kuyruk sinir ağlarını yaparlar Bu ağlardan çıkan iplikler, boyun, üst taraf, gövde ve alt tarafın hareket ve duygu sinirlerini yaparlar Yalnız göğüste omur sinirleri ağ yapmazlar kaburgalar arası sinirlerini yaparlar

ÜYELİK >>>

Konuşmak, acıkmak, yürümek, dengede durmak, yazmak, ağlamak gibi birçok işi gün boyunca gerçekleştiririz Vücudumuzda bu işlerin gerçekleştiren sinir sistemidir

Sinir sistemimiz, vücudumuzu ağ gibi saran milyarlarca sinirden meydana gelir Vücudumuzu saran bu sinirleri, binlerce sinir hücresi (nöron) oluşturur

Sinir sistemimiz merkezi ve çevresel sinir sistemi olmak üzere iki bölüme ayrılır



1 Merkezî Sinir Sistemi
Vücudumuzun yönetimini ve denetimini merkezî sinir sistemi sağlar Merkezî sinir sistemi beyin, beyincik, omurilik ve omurilik soğanından oluşur Beyin, beyincik ve omurilik soğanı kafatasımızın; omurilik ise omurgamızın içinde yer alır Sizce, bunun sebebi ne olabilir? Merkezî Sinir Sistemimizi Oluşturan Organlar ve Görevleri
Beyin: Beynimizin vücudumuzdaki hangi olayların gerçekleşmesini sağladığını biliyor musunuz? Merkezî sinir sistemimizin en gelişmiş organı olan beynimiz, milyarlarca sinir hücresinden meydana gelir Vücudumuzun öğrenme, hafıza ve yönetim merkezi beynimizdir

Beyin;
• Duyu organlarımızdan gelen bilgileri değerlendirir
• Konuşmalarımızın ve istemli hareketlerimizin gerçekleşmesini sağlar
• Acıkma, susama, uyku ve uyanıklık gibi yaşam olaylarımızı düzenler
• Kan basıncımızı ve vücut sıcaklığımızı ayarlar
• Merkezî sinir sistemimizdeki diğer organların yardımıyla organlarımızın ve sistemlerimizin çalışmasını düzenler



Beyincik: Bisikletimizi sürebilmemiz için dengede durmamız gerekir Peki vücudumuz dengesini nasıl sağlar? Vücudumuzun hareket ve denge merkezi beyinciktir Beynimizin arkasında ve alt tarafında yer alır Vücudumuzun dengesi bozulduğunda duyu organlarımızdan veya vücudumuzun diğer kısımlarından gelen bilgileri alarak dengemizi sağlar

Beyincik vücudumuzun dengesini ayarlamak için;

• Kol ve bacaklarımızdaki kasların birbiriyle uyumlu çalışmaları düzenleyerek hareketlerimizin dengeli olmasını sağlar

Omurilik Soğanı:

Beynimizin vücudumuzdaki diğer organlarla nasıl ilişki kurduğunu biliyor musunuz? Omurilik soğanı soğana benzer bir şekle sahip olduğundan böyle isimlendirilmiştir Beyin ile omurilik arasında yer alır Böylece beyin ve diğer vücut organları arasındaki bağlantıyı sağlar Omurilik soğanı, isteğimiz dışında çalışan iç organlarımızın kontrol merkezidir

Omurilik soğanı;
• Solunum, dolaşım, boşaltım ve sindirim sistemlerimizin çalışmalarını düzenler
• Nefes alma, yutma, öksürme, çiğneme, hapşırma ve kusma gibi olayları kontrol eder
Omurilik:

Omuriliğin merkezi sinir sistemindeki görevini tahmin edebilir misiniz? Omurilik soğanından başlayıp kuyruk sokumuna kadar uzanan omurilik omurgamız içerisinde yer alan bir sinir kordonudur Organlardan beyne ve beyinden diğer organlara gelen sinirler omurilikten geçerOmurilik, vücudumuzun refleks yönetim merkezidir

Omurilik;
• Beyinle diğer organların arasındaki bilgi iletimini sağlar
• Refleks davranışlarımızı gerçekleştirir

2 Çevresel Sinir Sistemi
Merkezî sinir sistemi dışında yer alan milyonlarca sinir, çevresel sinir sistemini oluşturur Çevresel sinir sistemi, merkezî sinir sistemi ile organlar arasındaki iletişimi sağlar



Sinir Sisteminde Mesaj iletimi Nasıl Gerçekleşir?
Sinirler beyin ve omurilikten çıkarak deri, gözler, kaslar, dişler ve kemiklerin içi dâhil olmak üzere vücudumuzun her yerine dağılır Sinirleri, telefon kablolarına benzetebiliriz Telefon kabloları gibi sinirler de bilgi taşıyarak vücudumuzda iletişimi sağlar Sinirler, vücudumuzdan ve çevreden aldıkları bilgileri elektrik mesajları şeklinde, beynimize iletir Beynimiz gelen bilgiyi değerlendirerek bir cevap oluşturur Beyin oluşturduğu cevabı gerekli yapı ve organlara yine sinirler aracılığıyla iletirSinirlerin bilgi taşıma özelliği sayesinde, çevremizde ve vücudumuzda meydana gelen değişimler hakkında hızlı bir şekilde bilgi ediniriz Böylece vücudumuzun farklı kısımları düzenli ve birbiriyle uyum içinde çalışır

Önemli NOT:

• Vücudumuzda bulunan bütün sinirlerin sinir sistemimizi oluşur

• Sinir sistemimizin merkezî sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi olarak iki bölümden oluşmuştur

• Merkezî sinir sistemini oluşturan organların sinirlerden oluşmuşturMerkezî sinir sisteminin vücudumuzda gerçekleşen olaylardan kasların kontrolü, öğrenme, nefes alma, kalbin atışı vb kontrol eder

• Merkezî sinir sistemi dışında yer alan milyonlarca sinir çevresel sinir sistemini oluşturmuştur Çevresel sinir sisteminin, merkezî sinir sistemi ile organlar arasındaki iletişimi sağlar

Sinirler Mesajları Beynimize Nasıl Taşır?
Vücudumuzun içinde veya çevremizde meydana gelen ve vücudumuzda belirli bir tepkiye sebep olan fiziksel, kimyasal veya biyolojik etkilere (ses, ışık, koku, tat, basınç gibi) uyarı denir Uyarılar, duyu organlarımızda bulunan özel hücrelerle alınır Alınan uyarı sinirler ile merkezî sinir sistemine taşınır Uyarılar sinir hücrelerimizde
değişikliğe yol açar Bir uyarının sinir hücresinde oluşturduğu değişikliğe uyartı mesajı adı verilir

Uyartı mesajını merkezî sinir sistemine; merkezî sinir sisteminde bu mesaj için oluşan cevabı kaslara, organlara ve salgı bezlerine sinirler iletir Uyartı mesajı beynimizdeki ilgili bölümde değerlendirilir ve uyarıya karşı bir cevap oluşur Beynimizde oluşan bu cevap yine sinirler aracılığıyla ilgili organ ya da yapılara iletilerek uyarıya tepki verilir Vücudumuzun içinde veya çevremizde meydana gelen uyarılar vücudumuzda her zaman bu şekilde tepki oluşturmaz Yemek yerken yutkunuruz Göz kapaklarımız gün boyu defalarca açılıp kapanır Elimizi sivri bir cisme değdirdiğimizde hemen geri çekeriz Bunlar gibi birçok olay, düşünmemize bile gerek kalmadan gerçekleşir Hatta isteğimiz dışında yaptığımız bazı hareketler bizi tehlikelere karşı korur

Vücut sıcaklığımız biraz yükselince terlemeye başlarız Loş bir ortama girdiğimizde göz bebeklerimiz hemen büyürken ışığa bakınca aniden küçülür Gözümüze doğru gelen bir cisim karşısında gözlerimizi farkında olmadan kapatırız Bu hareketler isteğimiz dışında gerçekleşir

Refleks Nedir?
Yeni doğan bebeğin emme hareketi, yanan parmağın hızla geri çekilmesi, yüksek sesten ürkmek, öksürmek, hapşırmak, yutkunmak gibi hareketleri düşünmeden gerçekleştirdiğimizi fark ettiniz mi? Göz bebeğimizin ışıkta büyüyüp karanlıkta küçülmesi de düşünmeden gerçekleştirdiğimiz hareketlerdendir Bu hareketleri
niçin düşünmeden yapıyor olabiliriz? Peki bunlar vücudumuzda nereden kontrol ediliyor olabilir?
Vücudumuzun dışarıdan gelen ışık, ses gibi bir uyarıya ani ve hızlı bir hareketle tepki göstermesine refleks denir Refleksler, sürekli ve hızlı bir biçimde gerçekleşir ve
bu sayede vücudumuzun kendini savunmasını sağlar Refleks hareketlerimiz omurilik tarafından gerçekleştirilmesine rağmen beynimiz tarafından kontrol edilir
Araba ve bisiklet sürmek, örgü örmek, dans etmek, yüzmek, limon görünce ağzımızın sulanması gibi hareketler de reflekstir Bu hareketleri ise tekrarlayarak öğreniriz Bunları bir kez öğrendikten sonra bir daha unutmaz ve düşünmeden gerçekleştiririz

Önemli NOT:

• Yutkunmak, yanan parmağın geri çekilmesi göz kapaklarının açılıp kapanması gibi düşünmemize bile gerek kalmadan hatta isteğimiz dışında yaptığımız bazı hareketlerin Refleks dir

• Elimizi yanan bir muma yaklaştırdığımızda derimizdeki acı hissini alan sinirler bunu omuriliğe iletir, omurilik de hemen kaslarımızı kasılarak elimizi çekmemizi sağlar