Pnömokok Nedir? Nerede Bulunur? Nasıl Bulaşır?

Pnömokok, bebeklik ve çocukluk çağında sık rastlanan ve menenjit, zatürre, kan iltihabı, orta kulak iltihabı, sinüzit gibi hastalıklara yol açan bir mikroptur (1,2)

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre pnömokoklara bağlı hastalıklar, dünya üzerinde her yıl 5 yaşından küçük yaklaşık 1 milyon çocuğun ölümüne neden olmaktadır (1)

Pnömokoklar bebeklik ve çocukluk çağında burun, geniz ve boğazda yaygın olarak bulunurlar (3) Bebeklerin bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmediğinden, pnömokok hastalıklarına karşı daha savunmasızdırlar (4)

Burun içinde ve boğaz bölgesinde pnömokok bulunan bebek ve çocuklar mikrobu diğer bireylere bulaştırabilirler Bulaşma, öksürme veya hapşırma esnasında havaya yayılan damlacıkların solunması, yıkanmamış ellerin ağız ve burun bölgesi ile teması veya yakın temas yoluyla olur

Pnömokok özellikle çocukların toplu halde bulunduğu kreş ve anaokulu gibi yerlerde çok hızla yayıldığından, kreşe giden çocuklarda pnömokok taşıma oranları ve buna bağlı hastalıkların görülme sıklığı daha yüksektir (5)

Zatürre

Zatürre, çocukluk çağında en sık ölüm nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkar Zatürre, akciğerlerde bulunan hava keseciklerinin iltihap ile dolduğu ve yeterli hava alışverişinin yapılamadığı ciddi ve tehlikeli bir solunum yolu hastalığıdır Pnömokoklar insandan insana genellikle hava yoluyla bulaşır

Zatürrenin belirtileri arasında, koyu kıvamlı, sarı-yeşil renkli veya kanlı balgamın eşlik edebildiği öksürük, yüksek ateş ve titreme, nefes darlığı, göğüs ağrısı, halsizlik, zor ve hızlı soluk alma sayılabilir

Menenjit

Pnömokoklar beyin ve omuriliği koruyan sıvıya ulaştıkları zaman menenjite neden olurlar Menenjit, beyin ve omuriliği kaplayan ince zarların ve kan damarlarının iltihaplanmasıdır Son derece ciddi bir hastalık olan menenjit, ölümle veya işitme kaybı, görme bozuklugu, zeka geriliği, hareket bozuklukları gibi kalıcı sakatlıklarla sonuçlanabilir

Menenjitin belirtileri arasında, yüksek ateş, ense sertliği, baş ağrısı, kusma, aşırı yorgunluk, huzursuzluk ve iştahsızlık sayılabilir Tedavisi çoğunlukla hastaneye yatırılarak yapılır

Kan iltihabı

Pnömokoklar, bazı durumlarda kana karışarak burada çoğalabilirler Pnömokokların kanı istila etmesi durumuna kan iltihabı denir Vücut, mikroplara ve mikropların salgıladığı maddelere karşı organ yetmezliğiyle sonuçlanan bir tepki verebilir Kan iltihabı ölümle sonuçlanabilen son derece ciddi bir hastalıktır

Hastalık belirtileri arasında, yüksek ateş, böbrek, karaciğer gibi organların fonksiyonlarında bozulma, bilinç bozulması, davranış bozuklukları, nefes darlığı sayılabilir

Orta Kulak İltihabı

Pnömokokların neden olduğu önemli hastalıklardan biri de orta kulak iltihabıdır 0-2 yaş arasındaki her 10 çocuktan 9'u en az bir kez orta kulak iltihabına yakalanmaktadır Bu hastalık, soğuk algınlığı, grip gibi diğer solunum yolu hastalıkları ile birlikte de görülebilir (9)

Orta kulak iltihabının uzun sürmesi ve tekrarlaması işitme kaybına, buna bağlı olarak konuşma bozukluklarına yol açabilir Bazı durumlarda, tedavi edilmeyen orta kulak iltihabı, kulak çevresinde kemik hastalıklarına, menenjite veya yüz felcine dahi neden olabilmektedir (10)

Orta kulak iltihabı belirtileri arasında, kulak ağrısı, çocuğun ağrı nedeniyle kulaklarını kaşıması veya çekiştirmesi, ateş, huzursuzluk ve ağlama sayılabilir

Sinüzit

Yüz kemiklerinde, sinüs adı verilen içi hava dolu boşluklar bulunur Pnömokokların bu boşlukları kaplayan zarlara yerleşmesi sonucunda sinüzit oluşabilir

Sinüzit belirtileri arasında, göz arkasında basınç hissi, yüzde ağrı, burundan soluk alıp verme güçlüğü, genizde akıntı, uzun süreli - bazen kanlı burun akıntısı ve yüksek ateş sayılabilir

Pnömokok hastalıkları nasıl teşhis ve tedavi edilir?

Pnömokok hastalıklarının teşhisi için röntgen, kan testleri ve bazen de bel bölgesinden su alma işlemine gerek duyulabilir

Pnömokok hastalıklarının tedavisinde genel olarak antibiyotikler kullanılmaktadır Ne yazık ki, pnömokoklar her geçen gün antibiyotiklere karşı daha fazla direnç kazandığından, pnömokok hastalıklarının tedavisi giderek zorlaşmakta ve tedavi başarısı düşmektedir (11) Pnömokok hastalıklarından korunmanın en etkili yollarından biri ise aşılamadır (1) Çocukları hastalıklara karşı aşı ile koruyarak sık antibiyotik kullanımının azaltılması, mikropların antibiyotiklere karşı direncini de düşürebilmektedir (12)