Kaynak-Kaynaklama-Eritmeli Kaynak-Sıcak Dövme Kaynağı

Kaynak-Kaynaklama-Eritmeli Kaynak-Sıcak Dövme Kaynağı

Kaynak, benzer iki metali, cıvata ya da perçin gibi herhangi bir ek bağlama öğesi kullanmadan birleştirme yöntemine denir Eskiden demirciler, metal parçalarını sıcak haldeyken çekiçle döverek birleştirirlerdi {bak DÖVME) Bu yöntemde, iki metal parçası erime noktasına yaklaşıncaya kadar ısıtılır, metallerin yüzeyindeki yanmış kabuk hızla temizlenir ve iki parça, üst üste konarak çekiçle dövülürdü Yumuşak ve plastik hale gelen metal parçaları sıkışarak kaynaşırdı Metaller, genellikle dövülerek ya da eritilerek kaynaklanır Eritmeli kaynakta, metal parçalarının temas noktalan, eriyip birbirleriyle kaynaşana kadar ısıtılır Bu işlemde ısı, elektrik arkından, gaz alevinden ya da termit denen kızgın bir eritme metalinden elde edilir Döverek kaynaklamada da aynı ısı kaynaklarından yararlanılabilir; ama bunlara ek olarak demirci ocaklarındaki açık ateş de kullanılabilir


Eritmeli Kaynak

En yaygın uygulanan eritmeli kaynak yöntemi elektrik arkı kaynağıdır Eğer güçlü bir elektrik akımı devresinde, kısa bir boşluk varsa, bu aralıkta elektrik arkı oluşur Milyonlarca yüklü parçacık bu boşluğu havadan atlayarak geçmeye çalışır; işte bu milyonlarca parçacığın güçlü ışık saçarak havada oluşturdukları kıvılcım demetine elektrik arkı denir Bu ark olağanüstü derecede sıcaktır ve sıcaklığı 3500°Cye ulaşır "Hamlaç" denen ayarlı bir musluktan püskürtülen gaz alevi OKSİJEN maddesinde anlatılmıştır Termit metali ise, alüminyum ve demir oksit karışımından oluşan yanıcı bir tozdur Termit yakıldığında 250()°C civarında bir sıcaklık elde edilir; bu sıcaklıkta çelik kolayca erir

Bir elektrik arkı kaynağında ark, iki karbon çubuk arasında ya da kaynak yapılacak metal ile bir karbon ya da metal çubuk arasında oluşturulur Bu metal ya da karbon çubuklara kaynak elektrotu denir Metal elektrot kullanılırken, arkın oluşturduğu ısı elektrotu eritir ve eriyen metal, kaynak yapılan noktaya dolar Karbon elektrot kullanıldığı zaman ise, ayrıca metal bir dolgu çubuğunun kullanılması gerekir Bu dolgu çubuğu eriyerek kaynak noktasının sıvı metalle dolmasını sağlar

Eritmeli kaynak sırasında, kaynaklanacak metalin niteliğine bağlı olarak, eritici denen özel bir madde kullanılır Eritici, kaynak noktasında yanmış bir kabuk katmanının oluşmasını önler ve böylece metalin akmasını kolaylaştırır Elektrik arkı kaynağında dolgu çubuğunun üzerinde bir eritici katmanı bulunur

Gaz kaynağında oksijen ve asetilen gazları birlikte yakılarak 3000°C sıcaklığında bir alev elde edilir Burada da, kaynak noktasına sıvı metal doldurmak için bir dolgu çubuğundan yararlanılır Dolgu çubuğu genellikle bakırla kaplanmıştır; eritici ise bir macun ya da toz biçiminde ayrıca uygulanır Çubuğun ucu kaynaktan önce ve kaynak sırasında, arada bir eriticiye batırılır

Termit metaliyle kaynak yapmak için, kaynaklanacak demir ya da çelik parçalan, bir kum kalıbına yerleştirilir ve birleştirilecek yüzeyin çevresi kumla sıkıştırılır Sonra, parçalar arasındaki aralığa parçaların yüzeyi eriyinceye kadar erimiş termit metali dökülür
Soğuma sırasında, çelik parçaları ile termit metali birbiriyle kaynaşır

Sıcak Dövme Kaynağı

Döverek kaynaklamada, kaynaklanacak metali ısıtmak için elektrikten yararlanılabilir Kaynaklanacak metal parçalarına elektrik akımı verildiğinde parçaların sıcaklığı, metalin erime noktasına kadar artar (Bütün elektrik iletkenleri, içlerinden akım geçtiğinde ısınır; bu ısınmanın derecesi, elektrik akımının şiddetine bağlıdır) Metallerin elektrik akımına en büyük direnç gösterdikleri yer, birbirlerine temas ettikleri kaynak bölgesidir, bu nedenle de en fazla bu nokta ısınır
Elektrik akımı, kaynak noktası iyice yumuşayana kadar metallerden geçirilir Sonra akım kesilir, basınç uygulanarak iki metal birbirine bastırılır ve böylece kaynaşmaları sağlanır

İnce metal levhalarının (sac), "nokta kaynağı" denen yöntemle kaynaklanmasında, yukarıda anlatılan sıcak dövme kaynağı tekniğinden yararlanılır Bu işlemde iki metal levha, kenarları üst üste binecek biçimde birleştirilir ve elektrik kaynağına bağlı iki bakır elektrot arasında sıkıştırılırlar Elektrotlar arasından geçirilen güçlü bir elektrik akımı, metal levhaların temas noktasında kaynaşmalarını sağlar Nokta kaynağı çok kısa bir süre içinde tamamlanır ve elektrotlar derhal bir başka noktaya kaydırılabilir
Sıcak termit metali kullanılarak yapılan dövme kaynağı sırasında, birleştirilecek demir ya da çelik parçaları bir kum kalıbı içine yerleştirilir Kaynak noktasına kızgın termit metali dökülür ve parçalar iyice yumuşayınca basınçla sıkıştırılarak birbirine kaynaklanır Kaynak soğuduktan sonra, artık termit metali temizlenir

Normal çelikler, buraya kadar anlatılan yöntemlerden herhangi biriyle kaynaklanabilir Özel çelik alaşımlarını ya da bakır ve alüminyum gibi metalleri kaynaklamak için ise, bunlardan biraz daha değişik yöntemlerin uygulanması gerekir

Uzun zaman alüminyumun kaynaklanmasında güçlük çekildi, çünkü alüminyum ısındığında derhal havadaki oksijenle birleşir, yani yükseltgenir Bu durum kaynağın zayıflamasına yol açar Günümüzde, bu tür metallere kaynak yapılırken, metalin yüzeyine eylemsiz, yani tepkimeye girmeyen gazlar, özellikle de argon gazı püskürtülür Bu gaz örtüsü, eriyen alüminyumun havayla temasını engeller, böylece metalin yükseltgenmesi engellenir Bu tür gaz örtülü kaynak teknikleri, özellikle uçak yapımı sırasında uygulanır

Çok çeşitli ürünün yapımı sırasında kaynak işlemine başvurulur Günümüzde pek çok yeni kaynak tekniği geliştirilmiştir Bu yöntemlerin birinde, hidrojen atomlarından oluşan çok sıcak bir alev püskürüğünden yararlanılır Alaşım çeliklerini kaynaklayabilmek için bundan daha yüksek bir ısıya gerek duyulur; bu sıcaklığı elde etmenin bir yolu, kaynak yapılacak metale elektron tabancasıyla üretilen bir elektron demeti yollamak olabilir Laserler de kaynak yapmakta kullanılabilir; bilgisayar denetimiyle, kaynak noktasında odaklanmış ısı elde edilebilir (bak LASER; LEHİMLEME)