Kenya-Tarihi-Ekonomisi"Madencilik-Sanayi Ve Ulaşım-Doğal Yapısı-Tarım

Kenya-Tarihi-Ekonomisi"Madencilik-Sanayi Ve Ulaşım-Doğal Yapısı-Tarım

Doğu Afrika'da, İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi bağımsız bir cumhuriyettir Kuzeyinde Sudan ile Etiyopya, doğusunda Somali ile Hint Okyanusu, güneyinde Tanzanya ve batısında Uganda yer alır En batı sınırını Victoria Gölü oluşturur Ülke yedi eyalete ayrılmıştır

Doğal Yapı

Kenya'nın sığ kıyı şeridi boyunca, koy ve küçük körfezler ile anakaradan ayrılan adalar bulunur Kuzeyde ülkenin yaklaşık beşte üçünü oluşturan bölümü, çorak bir bölgedir Çevresinde bodur ağaççık ve çalılıkların yer aldığı bu bölgede pek çok yabanıl hayvan bulunur; burada sığır ve deve sürülerini güden göçebe çobanlar yaşar
Kıyı şeridinden içerde, dağların eteklerine kadar uzanan dikenli çalılıklarla kaplı topraklar yer alır Kuzeye ve güneye uzanan Aberdare Dağları'nın en yüksek noktası 3999 metre yüksekliğindeki Oldoinyo Lesatima' dır Sönmüş bir yanardağ olan 5199 metre yüksekliğindeki Kenya Dağı Aberdareler' in doğusunda, Afrika'nın en yüksek ikinci dağıdır

KENYA'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Kenya Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 582646 km2

NÜFUS (1992): 26985000

BAŞKENT: Nairobi

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1984): Nairobi (1990; 1504900), Mombasa (425600), Kisumu (167100), Nakuru (101700), Machakos (1983; 92300)
DOĞAL YAPI: Ülkenin kuzeyi genellikle çoraktır ve çalılıklarla örtülüdür 250 km uzunluğundaki Rudolf Gölü ve batıdaki birkaç yüksek dağ bu bölgede yer alır Güneydoğuda çalılıklarla kaplı alçak kıyı şeridi güneybatıya doğru yükselir ve 15002700 metre yükseklikteki engebeli verimli düzlüklere ulaşır Düzlüklerin ardında Aberdare, Kenya ve Elgon dağları bulunur Yükseltiler Victoria Gölü'nün kıyılarına doğru alçalır ve deniz düzeyine göre 1130 metreye kadar iner
BAŞLICA ÜRÜNLER: Kahve, çay, şeker, buğday, arpa, sisal, mısır, pamuk, mimoza kabuğu, deri, hindistancevizi, kaju, soda, pireotu, petrol ürünleri

EĞİTİM: İlköğrenim zorunlu ve parasızdır

Batısında ise Suriye'den başlayan Şeria vadisini 4800 km boyunca güneye doğru izleyen Büyük Rift Vadisi vardır Büyük Rift Vadisi yer yüzeyinde derin bir yarık oluşturan bir çöküntü vadisidir Rift Vadisi'nin batısında yüksek yaylalar ve dağlar yer alır Buradaki en yüksek dağ Uganda sınırında bulunan 4321 metre yüksekliğindeki Elgon Dağı'dır Ekvator Kenya'nın ortasından geçer Ülkenin kuzey bölümünde sıcak ve kuru bir iklim görülür Rudolf Gölü çevresine yıllarca yağmur düşmediği olur Yüksek bölgelerde yağışlar oldukça yoğundur ve hava serin rüzgârların etkisindedir Victoria Gölü'nün kıyılarında tropik iklim egemendir Denize yakın yöreler sıcak ve oldukça nemlidir

Ülke topraklarının yaklaşık yüzde 3'ünü kaplayan ve genellikle dağlık bölgelerde bulunan ormanlar büyük önem taşır En fazla yağış alan yörelerdeki bu ağaçlar, çevrelerini nemlendirir; kökleri toprak kaymasına engel olur Bu doğal ormanlarda büyük kâfurağaçları, Afrika sedirleri, dev bambular ve çeşitli tropik ağaçlar yetişir Kenya yabanıl yaşamıyla dikkat çeker Tarıma elverişli olmayan geniş topraklar av alanlarına dönüştürülmüştür Bunların en büyüğü Tsavo Ulusal Parkı' dır Aslan ve gergedanlardan, boyları 30 santimetreyi geçmeyen dikdik adlı küçük antiloplara kadar değişik yabanıl hayvanlarıyla Kenya, dünyanın dört bir yanından turist çeker Bu nedenle turizmin önemi artmaktadır

Halk

19 yüzyılda, hayvancılıkla geçinen savaşçı Masai kabilesi, ülkenin büyük bir bölümüne egemendi Masailer sığır beslerken, öbür Afrikalılar yaşamlarını çiftçilik ve göl balıkçılığı ile sürdürüyordu 1890'larda Avrupalılar bölgeye yerleşmeye başladıktan sonra, en verimli tarım topraklarının çoğuna el koydular Kenya'nın 1963'te bağımsızlığını kazanmasının ardından, hükümet büyük tarlaları Afrikalı çiftçiler arasında paylaştırdı ve halkı kooperatifleşmeye özendirdi Çağdaş tarım yöntemlerinin uygulanabilmesi için toprak sahibi küçük çiftçilerin birlikte çalışmaları sağlandı

Kenya'nın nüfusunu çoğunlukla Afrikalılar oluşturur Ülkede az sayıda Avrupalı, Asyalı ve Arap yaşar Afrikalılar içinde en kalabalık topluluk Kikuyular'dır Kenya'da Kikuyular' dan başka 30'dan fazla Afrikalı etnik topluluk vardır Ülkede pek çok dil kullanılır En yaygın konuşulan diller İngilizce ile Bantu dillerinden biri olan ve birçok Arapça sözcük içeren Svahili'dir

Başkent Nairobi üniversitenin de bulunduğu çağdaş bir kenttir {bak Nairobi) Güneydoğuda bir mercanada üzerine kurulu Mombasa'da Doğu Afrika'nın en iyi derin su limanı olan Kilindini bulunur Daha kuzeyde, kıyıda Malindi kenti yer alır Güzel bir tatil merkezi olan Malindi'de Portekizli denizci Vasco da Gama'nın 1498'de diktiği bir sütun vardır Kisumu, batıda Victoria Gölü kıyısında demiryolu bağlantısı olan bir liman kentidir

Kenya Afrika Ulusal Birliği (KAUB) adlı partinin baskıcı yönetimi altındaki Kenya'da muhalefet gruplarının ve din adamlarının rejime karşı muhalefeti 1989'dan başlayarak gittikçe güç kazandı Eski başbakan yardımcısı ve rejim karşıtı Oginga Odinga'nın bir yakınının tutuklanmasıyla başlayan çalkantılar sonucunda, Odinga halkı yönetimin yanında yer almaya çağırarak şaşkınlık yarattı Ardından da Başkan Daniel arap Moi bütün siyasal tutukluları serbest bıraktı ve sürgündeki muhalifler için de af çıkardı Öte yandan, KAUB içindeki muhaliflerini temizleyerek konumunu güçlendirmeye çalıştı, basın üzerindeki baskıyı da artırdı

1990'da Presbiteryen rahip Timothy Nihoya yılbaşı konuşmasında, halkı çok partili bir siyasal sistem istemeye çağırdı Ülkede büyük yankı bulan bu çağrı hükümet üzerinde baskı yarattı Başkan Moi ise çok partili sistemin kabileler arasındaki çatışmaları körükleyeceği görüşündeydi Demokrasi yanlısı gösteriler giderek yaygınlaştı

Göstericilerle güvenlik güçleri arasındaki çatışmalarda en az 20 kişi öldürüldü Protestan Kilisesi yetkilileri ortak bir açıklamayla, karışıklıklardan yoksulluğun ve siyasal katılım eksikliğinin sorumlu olduğunu savundular Ayrıca, sorunların çözümü için ulusal diyalog çağrısında bulundular Halkın isteklerinin başında, çok partili siyasal sisteme geçilmesi, Ulusal Meclis'in dağıtılmasından sonra hemen seçimlere gidilmesi ve başkanlık süresinin kısaltılması geliyordu Aralık 1990'daki KAUB kongresinde seçim sisteminin yeniden düzenlenmesi yolundaki öneri kabul edildi, ama tek parti yönetiminden vazgeçilmedi

Şubat 1991'de Odinga'nın Ulusal Demokratik Parti adıyla bir parti kurma başvurusu reddedildi Ardından Odinga bu kez Demokrasiyi Onarma Forumu (DOF) adlı bir örgütün kuruluşuna katıldı Yönetim bu örgütü hemen yasadışı ilan etti Kasım 1991'de, aralarında ABD'nin de bulunduğu 12 ülke, altı ay içinde reformlar gerçekleşmezse, bütün yardımı keseceklerini açıkladılar Baskı altında kalan Moi, çok partili düzene geçme kararı aldı DOF yasallık kazandı Ocak 1992'de Demokratik Parti adlı yeni bir parti kuruldu Aynı ayın sonlarında DOF'un Nairobi'de düzenlediği mitinge yüz binlerce kişi katıldı Göstericilerin polis tarafından dağıtılması hükümetin saygınlığına darbe vurdu Hükümet başkanın yetkilerini daralttı Öte yandan etnik gruplar arasındaki çatışmalar da arttı Muhalefet bu çatışmaların hükümet tarafından körüklendiği savıyla, Birleşmiş Milletler'den (BM) ülkeye Barış Gücü göndermesini istedi

Kötü yönetim, dünya kahve fiyatlarının düşmesi ve çevre ülkelerden gelen sığınmacıların baskısı nedeniyle ekonomide de kötü bir dönem yaşanmaktaydı Başkan Moi ülkeye yardımda bulunulması için çağrıda bulundu BM Dünya Gıda Programı açlık çeken yörelere yardım ulaştırmak için bir hava köprüsü kurdu

Tarım

Kenya'nın en önemli gelir kaynağı tarım ürünleridir Ama ülke topraklarının büyük bölümü tarıma elverişli değildir ve çiftçilik çoğunlukla yüksek bölgelerle sınırlıdır Afrikalı ve Avrupalı çiftçilerin yetiştirdiği ürünlerin yalnızca bir bölümü iç tüketime ayrılırken, çoğu başka ülkelere satılır Buğday ve mısır üretiminin yanı sıra sığır, domuz, kümes hayvanları ve koyun yetiştiriciliği önemlidir Mandıracılık yüksek bölgelerin çevresindeki kasabalarda büyük önem taşır

Dışarıya satılan en önemli ürünler hoş tadıyla ünlü kahve ile batıdaki yüksek bölgelerde yetiştirilen çaydır Böcek ilacı yapımında kullanılan pireotu bir başka önemli dış ticaret ürünüdür Kabuğu hayvan derilerinin işlenmesinde (sepileme) kullanılan mimoza da yüksek bölgelerde yetiştirilir
Deniz kıyısındaki düzlüklerde ekilen lifli bir bitki olan sisal, pamuk ve şekerkamışı gelir sağlayan başlıca ürünlerdir Bunlardan başka kaju, hindistancevizi ve ananas da yetiştirilir

Madencilik, Sanayi ve Ulaşım

Kenya'nın güneyindeki Magadi Gölü'nden büyük miktarlarda soda elde edilir Ülkede çıkarılan öbür mineraller bakır, kiyanit, porselen yapımında kullanılan mullit, grafit, tuz ve altındır Büyük kentlerdeki fabrikalarda konserve yiyecek, bira, alkolsüz içecekler, sigara, battaniye, ayakkabı ve cam ürünleri üretilir Ülkede büyük çimento fabrikaları vardır Tana Irmağı üzerinde kurulu hidroelektrik santralı ülkeye elektrik sağlar Kenya'daki tek doğal yakacak odundur Dışarıdan alınan petrol Mombasa'da arıtılır
18951903 arasında yapılan MombasaKisumu arasındaki demiryolunun ilk adı Uganda Demiryolu idi O zamanlar, Kenya ile Uganda arasındaki sınır bugünküne göre daha doğudaydı Sonradan, Nakuru'dan başlayan ve Nil'i geçerek Uganda'nın içlerine uzanan yeni bir demiryolu yapıldı Günümüzde, Kenya ile Uganda arasındaki taşımacılığın büyük bölümü bu hat üzerinden yapılmaktadır Demiryolu ağının yüksek bölgelerde de pek çok kolu vardır En önemli karayolu Nairobi'yi batıda Uganda'ya ve güneyde Tanzanya'ya bağlayan yoldur Düzenli hava seferleri Nairobi'yi öbür Afrika ülkelerine ve Avrupa' ya bağlar

Tarih

19 yüzyılın sonlarında İngiltere, Fransa ve Almanya gibi güçlü Avrupa devletleri verimli topraklan, yeraltı zenginlikleri ve ucuz işgücü bulunan Afrika'yı ele geçirmeye çalıştılar İngiltere, 1895'te Doğu Afrika'nın yukarı bölümünü "koruması" altına aldı Böylece, öbür Avrupa ülkelerinin bölgeye el atmalarını engelleyen İngiltere, yönetimi ele alarak İngiliz şirketlerinin ve çok sayıda zengin Avrupalı çiftçinin iklimi elverişli ve toprakları verimli olan yüksek bölgelere girmesini sağladı 1920'de "koruma" konumundan çıkarılan bölge, bir İngiliz sömürgesine dönüştürüldü ve ülkedeki en yüksek dağdan esinlenilerek "Kenya" adını aldı Zengibar'dan kiralanan kıyı şeridi İngiliz koruması altında kaldı II Dünya Savaşı'nda Kenya, Etiyopya ve Somali'de bulunan İtalyanlar'a karşı yürütülen harekâtın merkezi olurken, Kilindini de önemli bir deniz üssüne dönüştü Savaştan sonra ülkeye çok sayıda İngiliz yerleşti 1952'de, çoğu Kenya'nın orta kesiminde yaşayan Kikuyular, Avrupalılar'a karşı ayaklandı Ülkedeki yabancı varlığına ve Kenya topraklarına el konmasına karşı çıktılar Mau Mau Ayaklanması olarak bilinen bu ayaklanma ancak 1960'ta bastırılabildi

Kenya'ya 1963'te içişlerinde bağımsızlık verildi ve aynı yıl içinde tam bağımsızlığı tanındı İngilizler'in 1950'lerde, yıllar boyu hapiste tuttuğu bağımsızlık mücadelesinin önderlerinden Jomo Kenyatta ülkenin ilk başbakanı oldu Kenyatta, sonraki yıl yeni Kenya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığına getirildi 1978'de öldüğünde yerine Daniel arap Moi geçti Kenya'nın seçimle işbaşına gelen ulusal bir meclisi vardır Ülke, İngiltere, Almanya Federal Cumhuriyeti ve Uganda ile yakın ticaret ilişkileri içindedir