Ölümden Sonra Ruhun Durumu

Ölümden Sonra Ruhun Durumu
Hakkında Ölümden Sonra Ruhun Durumu




Soru
CENAZE GÖMÜLDÜKTEN SONRA HERKES UZAKLASIYOR VE SADECE IMAM KALIYORTAM OLARAK NE YAPIYOR IMAM O SIRADA? SORU IKI: ÖLEN INSAN ANCAK IMAM GITTIKTEN SONRAMI ANLIYOR ÖLDÜGÜNÜ? O TAHTAYIDA O YÜZDEN MI YERLESTIRIYORLAR MEZARLIGA? O YÜZDEN O TAHTAYA KAFASINI CARPTIKTAN SONRA ANLARMIS ÖLDÜGÜNÜ DIYORLAR DOGRUMU? NE ZAMAN VE NASIL ANLIYOR KISI ÖLDÜGÜNÜ???

Ölünün kabri toprakla örtülüp düzlendigi ve insanlar dagilmaga basladiklari zaman, kabrin yaninda durup söyle demeyi sahabiler müstehap görürlerdi: " Ey falan, La ilahe illallah de" Bunu üç kere tekrar eder Sonra yine ölüye hitaben: "Ey falan, Rabbim Allah, dinim islam, Peygamberim Muhammeddir (sav) de" diye telkinde bulunurlar

Definden sonra telkin vermek mesrudur Ama yapilmasi kesinlikle emredilmis bir is degildir Peygamberimizin telkin verdigine dair bir habere rastlanmamistir Ancak ashaptan ve tabiinden yukaridaki rivayetler gelmistir

Ölü ruhun cesedinden ayrilmasindan sonra öldügünü anlamaktadir Nitekim hadislerden de anlasildigi gibi ruhun cesedden ayrilmasi ile nimet ve azap baslamaktadir Ayrica ölünün sadece bas tarafi degil bütün vucudunun üstüne tahta, kerpiç veya kamistan seylerle örtmek müstehaptir

Ölüm mutlak yokluk degil, bir halden bir hale geçis ve bir evden diger bir eve göçüstür süphesiz Bu göçün baslangici, dünyada birbirine en siki baglarla bagli olan, bedenle ruhun birbirinden ayrilmalaridir Bu nedenle ruhun bedenden ayrilisi, çikisi ve bundan sonra ebedi istirahatgâhi olan Cennet ya da Cehennem'e varincaya ka-dar olan yolculugu ve bu yolculuk esnasinda geçecek olan hadiseler önemlidir

Ruh bedenden ayrilinca, yani insan ölünce artik biz onun bulundugu âlemde sürdürdügü hayati müsahede edemiyoruz Ama ser'î naslarda haber verilmis olan her seye kesin olarak inaniyoruz Gözlem ve deney sahasin-dan uzak olan, dünyadaki kesif cisimlerin idraki için ve-rilmis olan duyularimizla idrak edemedigimiz bu fizik ötesi âlemde meydana gelen olaylari ve ölümden itibaren insanlarin basina gelecek seyleri ancak nakli deliller-den ögrenebiliriz Insanlarin bu ebediyet yolculugu es-nasindaki halleri, âyet ve hadislerde yeter derecede izah edilmistir Öyleyse ebediyet yolcularinin ilk yola çikis-lari olan ruhun bedenden çikisi ve ölünün cesedi kabre konuluncaya dek basma gelecek hallerden ise bas-layarak bu husustaki haberlere bir göz atalim

Kur'an-i Kerim'de hem: "Sizden birinize ölüm gel-digi vakit, elçilerimiz (meleklerimiz) onun ruhunu alirlar" 1 buyurulmakta, hem:"Allah, nefislerin ölümü zamaninda canlarini alir" 2 buyurulmakta, ve hem de: "(Ey Rasûlum, onlara) de ki; sizin caninizi almaya vekil kilinan ölüm melegi (Azrail) caninizi alacak" 3 buyu-rulmaktadir Buna göre, ölüm melegi, Allah Teâlâ ve Al-lah'in ruhlari almakla görevlendirdigi melekler ruh'u al-maktadirlar Bu âyetler arasinda var gibi görünen te'â-ruzu ortadan kaldirmak için âlimler, hadis-i seriflere müracaat ederek söyle bir açiklama getirmislerdir :

Ölümün gerçek faili Allah Teâlâ'dir O, hikmeti icabi, ruhlari almakla ölüm melegini (Azrail'i) görev-lendirmistir ve ölüm meleginin yardimcilari durumunda bir kisim melekler daha bu iste görevlidirler Buna göre, ölümün baslangici olan, ruhun ayaklardan itibaren bogaza kadar çikarilmasi isini yukaridaki birinci âyette isaret olunan ölüm meleginin yardimcilari yapmakta: girtlaga gelmis olan ruhu ise, âyet-i kerimede "Ölüm Melegi" adi verilen Azrail almaktadir Ölümün hakiki faili ve yaraticisi ise Allah Teâlâ'dir Böylece yukaridaki üç âyet, birbirini desteklemekte ve ölüm fiilinin meyda-na gelisinde rolü olanlari beyan etmektedirler Aralarinda hiçbir te'âruz yoktur 4

Ölüm meleginin ruhlari alisi, Allah'in izniyledir Allah'in izni olmaksizin bir sivrisinegin canim almaya bile güç yetiremez5 zira meleklerin hür iradeleri ol-madigi gibi, emrolunan isleri yapmak için gereken kud-reti de kendilerine Allah Teâlâ verir O'nun emri ve izni olmadan hiçbir seye güç yetiremezler

Ölüm meleginin yardimcilari, rahmet ve azap meleklerindendir Bir insan vefat edecegi zaman ölüm melegi ile birlikte rahmet ve azap melekleri de hazir olur Bunlarin sayilarinin dört, ya da üç rahmet, üç de azap ol-mak üzere alti oldugunu bildiren rivayetler vardir6

Bu melekler eceli gelmis olan mü'mine güzel surette görünüp rifk ile yumusaklikla muamele ederler Ve mü'minin ruhuna: "Çik, ey güzel cesette bulunan doygun ruh Hamdedici ve Allah'in rahmetiyle, güzelliklerle müjde-lenmis olarak çik ve Rabbine kavus" diye hitap eder-ler7 Mü'mine verilen bu müjde ve meleklerin güzel görünüsü, kiliçlarin vurusundan daha siddetli olan ölüm acilarini unutturur ve onu sevince garkeder Bir hadis-i serifte ölüm acilari, yünün içinden çekilen dikene tesbih edilerek, dikenin yünden bir seyler kopardigi gibi, ölü-mün de mutlaka acilarinin olacagina isaret edilmis-tir 8 Seddâd b Evs de (v 41/66L) söyle demistir: "Ölüm mü'mine dünya ve âhiret musibetlerinin en korkuncu-dur Eger ölülerden biri kalkip da dünyadakilere ölümü haber verseydi, dünyadan faydalanamaz ve hiç bir sey-den lezzet alamazlardi 9

Ölümün siddetini söyle bir kiyasla daha iyi anlat-mak mümkündür: Bizim bir yerimize bir diken batinca, yahut bir uzvumuz kesilince duydugumuz aci, o anda ora-dan canin çekilmesi sebebiyledir Bunu, bütün uzuvlar-dan canin çekilmesi anindaki duruma kiyaslarsak ölüm acisinin ne kadar siddetli olacagi daha iyi anlasilir Ruh vücudumuzu tedricî olarak terk eder önce ayaklardan yukari dogru çekilir, ayaklar sogumaga baslar Daha sonra ise bacaklar ve daha yukari kisimlardan çekilir ve girtlaga gelince artik insanin dünya ile ilgisi kesilir Dünyayi göremez ve öteki âleme yönelmis olur 10

Ölüm aninda insanin yanma'gelen melekler, kâfire son derece korkunç bir surette görünerek söyle hitap ederler: "Çik, ey habis cesette olan habis ruh Alçaltilmis olarak ve Cehennemle müjdelenmis olarak çik" Bu hitap ruhun çikisina dek sürer 11

Lafizlarinda bazi fakliliklar olsa da manâ yönün-den ayni olan rivayetlerde mü'minin ruhunun ölüm me-legi tarafindan alinir alinmaz hemen yaninda bekleyen rahmet meleklerine verilecegi ve onlar tarafindan yük-seltilecegi; kâfir ve kötü kimselerin ruhlarinin ise bek-leyen azap meleklerine teslim edilecegi ve kendisine gök kapilarinin açilmayacagi haber verilmistir Kur'an-i Kerim'de isaret olundugu gibi, 12 ölüm meleginin ruhu alisi esnasinda hazir bulunan rahmet ve azap melekleri bir-birlerine "bunun ruhunu kim yükseltecek?" diye sorar-lar Ta ki Allah Teâlâ bunlardan birine o kisinin ruhunu almalarini emredinceye dek 13 Bu esnada ruh müdrik olarak bakî kaldigindan dünya hayatinin sona erdigini ve bedenden ayrildigim bilir 14

Bera' Ibn Âzib'den rivayet edilen bir hadis-i serifte ruhun cesetten çikisi ve mezara konuluncaya kadar ba-sindan geçen olaylar söyle anlatiliyor: "Resûlullah (S) ile birlikte ensardan bir adamin cenazesine gittik Kabre vardigimizda mezar henüz kazilmamisti Peygamber (S) oturdu, biz de yanibasina oturduk Sessiz duruyorduk Rasûlullah (S) elindeki bir odun parçasiyla topragi karis-tiriyordu Birden bire basini kaldirdi ve iki ya da üç kere: "Kabir azabindan Allah'a siginin!" dedi Ve sonra söyle buyurdu: "Mü'min kul dünyadan ayrilmak ve âhirete göçmek üzereyken ona semâdan yüzleri günes gibi parlak melekler, Cennetten getirdikleri kefen ve koku-larla gelip bas ucuna oturur ve söyle der: Ey iyi ruh, çik ve Allahin magfiretine rizasina kavus, 15 Kabin agzindan suyun aktigi gibi ruhu çikar ve onu ölüm melegi alir Hazir olan melekler, göz açip kapayincaya kadar bir za-man içerisinde mü'minin ruhunu ölüm meleginin elin-den alip, getirdikleri kefen ve güzel kokular içine koyar-lar ki, ondan çikan miskten daha güzel bir koku yer-yüzüne yayilir O ruhu hemen yükseltirler Rastladiklari her melaike toplulugu bu hos kokunun ne oldugunu so-rarlar Mü'minin güzel kokulu ruhunu yükselten melek-ler de onun dünyadaki en güzel isimleriyle falan oglu fa-lan diye söylerler Ta ki, dünya semâsina varinca gök kapilarinin kendisine açilmasini isterler Gök kapilari açilir ve yükselirken ta yedinci kat semaya kadar her se-mada bulunanlar onu daha sonraki en yakin semâya dek ugurlarlar Böylece yedinci kat semâya gelince Allah Teâlâ: "Kulumun kitabini (dünyada islemis oldugu iyi amelleri) Illiyyûn'a, yani Levh-i Mahfuz'un bir kitasina yazin ve onu yeryüzüne iade edin Ben Azîmussân onlari topraktan yarattim Yine topraga çevirecigim ve ikinci defa ondan çikaracagim" buyurur ve melekler ruhu yeryüzüne indirirler Ceset kabre girdikten sonra da ruh cesede iade olunur” 16

Diger bir rivayette ise mü'minin ruhunun çikisi yagdan kil çekmeye tesbih edilmis, ve çikar çikmaz hazir bulunan rahmet melekleri tarafindan Illiyyûn'a götürü-lecegi haber verilmistir 17

Sa'ranî'nin "Muhtasaru't-Tezkire" de naklettigine göre, Imam Gazzalî'de "Kesfu Ulûmi'l-Âhire" adli eserinde yukaridaki Berâ' Ibn Âzib hadisindekine yakin bir ifade ile ruhun yedi kat semâya yükseltilisini ve Allah Teâlâ'nin huzuruna çikarilisini anlatmaktadir Gazzâlî'nin anlatilisinda her gök kapisinin açilisinda, mü'minin iyi amellerinden bir ya da bir kaçinin melekler tarafindan medh için zikredilecegi de vardir 18

Dahhâk'tan (v 105/723), âyeti 19 için "Insanlar bedenini teçhiz ederken melekler de ruhunu teçhiz ederler" dedigi rivayet edilmistir 20 Ebû Hureyre (v 57/676) nin Rasûlullah (S) den ri-vayet ettigi isnadi hasen bir hadis-i serifte, mü'minin ru-hunun rahmet melekleri tarafindan semâya yükselti-lecegi ve orada mü'minlerin ruhlarinin yanina götürü-lecegi haber verilmektedir Mü'minler, yeni gelen ruh sebebiyle çok sevinecekler ve ona hemen dünyadakileri "falan ne yapti? Filanin durumu nasil?" gibi sorularla sormaya baslayacaklar O esnada onlara: "Arkadasinizi birakin istirahat etsin Çünkü o siddetli bir geçitte idi" denir Sonra yine sorularina devam ederler Sorulanlar-dan bazilari için: "O öldü Size gelmedi mi?" deyince: "Atese götürüldü" derler Kâfir Öldügü zaman ruhundan çok kötü bir koku yayilir ve ruhu kâfirlerin ruhlarinin yanma getirilir21 Ebu Hureyre, kendisinden sahih bir senetle nakledilen sözünde de, mü'minin ruhunun semâ-ya yükseltilecegini ve orada mü'minlerin ruhlarinin ge-lip kendisine dünyadaki tanidiklarini soracaklarini söylemistir22

Istanbul surlari dibinde medfun olan Ebû Eyyûb el-Ensarî (v 51/671) de mü'minin ruhunun yükseltilisini anlatirken rahmet ehlinin kendisini karsilayarak dünyadakileri soracaklarini haber vermektedir 23 Meshur hadis ravisi Vehb b Münebbih (v 110/728), mü'minlerin ruhlarinin gelen mü'mini karsiladiklari ve dünyadan haber sorduklari bu makamin yedinci kat semâda Allah tarafindan mü'minlerin ruhlari için yaratilmis parlak bir yer oldugunu belirtmistir 24

Yine hadis-i seriflerde ifade edildigine göre, kâfir ve günahkâr olanlarin ölümü aninda melekler kendile-rine korkunç bir surette görünecek, kendisini azapla müjdeleyecek ve islak yünden dikenli demirin çikaril-digi gibi, zorla ve azap ederek ruhlarim alacak 25

Bu esnada imansizlar çok siddetli azap ve korku içinde olacak Ölüm melegi çikardigi ruhu, yaninda Cehennem'den getirdikleri bir ates parçasiyla bekleyen azap meleklerine teslim edecek O esnada kâfirin ruhun-dan çikan pis koku her tarafa yayilacak Azap melekleri bu ruhu, dünya semâsina götürüp kapilarin açilmasini istedikleri zaman gök kapilan açilmayacak ve ruhu Siccin'e, emsali ruhlarin yanina götürülüp yaptigi kötülükler oraya yazildiktan sonra ruh, kabre konan cesedine iade olunur26

Kur'an-i Kerim'de bunlarin hali su sekilde dile geti-rilmistir: "Âyetlerimizi yalanlayanlar ve onlara iman etmeyi kibirlerine yediremeyenler (var ya), onlara gök kapilari açilmaz (ruhlari göge yükselmez) ve deve igne-nin deliginden geçinceye kadar (yani hiç bir zaman) Cen-nete giremezler Iste biz, günahkârlara (müsriklere) böyle ceza veririz"27

Bu konuda mü'min ve kâfirin hallerini anlatan ha-berler pek çoktur Burada Ebu Hureyre'den Müslim'in (v 261/874) rivayet ettigi hadis-i serifi de zikrederek ko-nuyu noktalayalim Ebu Hureyre (R), Rasûlullah (S) in söyle buyurdugunu söylemistir: "Mü'minin ruhu çiktigi zaman, onu iki melek karsilayip alirlar ve yükseklere götürürler" Râvi Hammâd (v 167/783), müteakiben güzel kokusunu ve miski zikretti, demistir Daha sonra Peygamberimiz (S): "Ve semâ halki: "Arz (yeryüzü) tarafin-dan hos ve güzel bir ruh geldi Allah sana ve (dünyada iken) imar edegeldigin cesedine salât eylesin" derler Müteakiben Aziz ve Celil olan Rabbine götürülür Sonra: "Bunu ecelin sonuna (yani Sidretü'l-Müntehâ'ya) götü-rün" buyurulur Kâfire gelince; onun ruhu çiktigi zaman Hammâd, pis kokusunu ve laneti de zikretti, dedi semâ ehli, arz tarafindan habise bir ruh geldi, derler Onu ece-lin sonuna (yani Siccîn'e) götürün, denilir" Ebu Hureyre: "Rasûlullah (S), hemen üzerinde bulunan ince örtüyü burnuna götürdü de söylece kapatti" dedi 28

Mü'minin ruhunun burada anlatilan hallerle kar-silasmasinin, yikanip kefenleninceye kadar sürdügü ve cesedi kefenlenirken, ruhun da birlikte kefene girecegi bildirilmistir 29 Diger bir rivayette ise, yikanmasi es-nasinda cesedi seyrettigi haber verilmektedir30 Bazi ri-vayetlerde ise kabre konuluncaya ve üzerine toprak atilincaya dek bir melegin elinde cesede yapilan muameleyi seyredecegi ve daha sonra kabre konan cesedine dönecegi haber verilmistir ki, 31 bunlarin hepsi de mümkün sey-lerdir Çünkü zaman izafidir ve bize göre çok kisa bir za-man hududu içerisinde, Allah'in mü'minin ruhuna bir çok olayi yasatmasi mümkündür

Kâfir ve günahkâr olanlar ise, cesetlerine yapilan muameleyi içinde bulunduklari azap durumu ve hasretle-ri sebebiyle bilemezler Onlar, kendi baslarina gelecek olanla mesguldurlar 32

1) En'am, 6/61
2) Zümer, 39/42
23) Secde, 32/11
4) Hasan el-Idvi, age s 23 M Kesteliyye, 1277 h
5) Ayni eser, s 25-26
6) Bkz Ayni eser, s 25
7) Sa'râni, age s 17
8) Ahmet Faiz, el-Yevmü'1-âhir, s 83; Gazzâli, Muhammed b Muhammed, lhya-u Ulûmi'd-Din, c IV, s 447, Misir, 1939
9) Gazzâli, age c IV, s 447; Ahmed Faiz, age s 83
10) Gazzâli, age c IV, s 445-446: Ahmed Faiz, age s 82
11) Sa'rani, age s 17
12) Bkz Kiyâme, 75/27
13) Abdullah Slrâcuddin age s 47
14) Gazzâli, Dürretü'l-Fâhire v 311 b; Kiyâme, 75/28 âyeti de bu durumu bildirir
15) Fecr, 89/27-28 âyetlerinde bu hitap dile getirilmistir
16) ahmed b Hanbel, Mûsned, c IV, s 287-288; c IV, s 295-29; Rodosizâde, Ahvâl-i Âlem-I Berzah, v 51 a-51 b; Hasan el Idvi, age s 36-37; M Kesteliyye, 1277 h; Abdullah Sirâcuddin age s 48-49; Sübki, Siiau's-Slkâm, s 166-167, Bulak 1318 h
17) Sa'râni age s 18; Hasan el-Idvi, age s 9, Misir, 1316
18)Sa'rânî age s 19;Hasan el-Idvi,age sl7,M»sir,1316 h
19) Kiyâme 75/29
20} Suyûtî, Serhüs-Sudûr v 26 b; v 166 b
21) Nesâi, Sünen, Cenâiz, 9, c IV s 8-9; Suyuti Büsra'1-Keib Bi LikâÜ-Habib, v 144 b; Suyûtî, Serhüs-Sudûr, v 37 a
22) Suyûtî,Büsra'l-Keib, v 144 b
23) Sa'rani, age s 18
24) Ayni eser, ayni yer
25) Abdullah Sirâcuddin, age s 50
26) Ibn Mâce, Sünen, Zühd, 31, c II, s 1423-1424; Ahmed b Hanbel, Müsned, cIIs 364-365; c VI, s 140; Iskilipli Atif Hoca, Mir'âtü'l-lslâm, s 180-181; Ist Tarihsiz, (Frenk MukalliÜigi ve Islam Adli eserin sonunda); Abdullah Sirâcuddin, age s 50
27) Araf, 7/40
28) Müslim, Sahih, Cennet, 17, c IV, s 2202
29) Hasan el-Idvî, age s 34, M Kesteltyye, 1277 h
30) Ayni eser, s 37
31) Ayni eser, s 38
32) Sa'rani, age s 20
Selam ve dua ile