Allah'ın, Akıldan Daha Degerli Bir Alet Yaratmadığı İle İlgili Hadis Var Mı?

Allah'ın, akıldan daha degerli bir alet yaratmadığı ile ilgili hadis var mı?
Hakkında Allah'ın, akıldan daha degerli bir alet yaratmadığı ile ilgili hadis var mı?




Allah'ın, akıldan daha degerli bir alet yaratmadığı ile ilgili hadis var mı?

Peygamberimiz (sav) şöyle buyuruyor: “Kişiyi ayakta tutan aklıdır Aklı olmayanın dini de yoktur” (Camiü’s-Sağir, 4: 528 (H No:6159) Böylece teklifin akla yapılacağını beyan etmiş oldular Bundan dolayı bilginler: “Sahih nakil, sarih akla muhalif düşmez” demişlerdir Her faziletin bir esası, her edebin bir kaynağı vardır İnsanlardaki faziletin esası ve edebin kaynağı Allah’ın din için bir esas yaptığı ve dünya için direk kıldığı akıldır

Hz Enes’ten rivayet edilen bir hadiste: “Biri Resulullah’ın (sav) huzurunda birisini övdü Peygamberimiz (sav): ‘Bu adamın aklı nasıldır?’ diye sordu Sahabeler cevap verdi: ‘Ya Resulullah biz bu adamın iyiliklerinden ve ibadetlerinden bahsediyoruz Siz aklını mı soruyorsunuz?’ dediler Peygamberimiz (sav): ‘İnsanlar ahmaklığı ile günahkarlardan daha büyük hatalara düşerler İnsanların yarın kıyamet gününde mertebeleri akılları nispetindedir (İhya-ı Ulum, Gazali, 1/211) İnsan aklı gibi, hidayete eriştiren ve felaketten kurtaran bir şey kazanmadı İşitmediniz mi, facirler cehenneme atıldıklarında ‘Biz aklımızı kullanmış olsaydık bu cehenneme düşmezdik’(Mülk Suresi, 10) diye pişmanlık gösterisinde bulunacaklardır’ (Maverdi, Ebu’l-Hasen Ali bn Muhammed, Edebü’d-Din ve’d-Dünya (Beyrut-Lübnan, 1979), s 2) buyurdular”

Hz Aişe (ra) bir gün Peygamberimiz’e (sav) sordular: “Ya Resulullah insanlar dünyada ne ile üstünlük kazanırlar?” Peygamberimiz (sav) cevap verdi: “Akıl ile” Hz Aişe sordu: “Herkesin kıymeti ameliyle ölçülmez mi?” Peygamberimiz (sav) cevap verdi: “Ya Aişe! Onlar akıllarından fazla bir şey yapabilirler mi? Allah’ın onlara verdiği akıl nispetinde ibadet ederler Ondan sonra da amelleri nispetinde mükafatlandırılırlar” (Gazali, İhya, 1/213)

Yine İbn-i Abbas’dan (ra) mervidir ki, Resulullah buyurdular: “Her şeyin bir aleti vardır: Müminin aleti akıldır Her şeyin bir biniti vardır Kişinin biniti akıldır Her şeyin bir direği vardır Dinin direği akıldır Her kavmin bir dayanağı vardır İbadetin dayanağı akıldır Her kavmi bir çağıran vardır Alimi ibadete çağıran akıldır Her şeyin bir tamirci ustası vardır Ahiretin tamircisi akıldır Herkesin kendisinden sonra unutulmayacak bir eseri vardır Sıddıkın eseri akıldır Her yolcunun bir çadırı vardır Müminin çadırı akıldır” (Gazali, İhya, 1/213)

Yine buyurdular: “En akıllınız, Allah’tan çok korkanınızdır En iyiniz Allah’ın emir ve yasaklarına riayet edeninizdir Her ne kadar nafile ibadetleriniz az bile olsa” (Gazali, İhya, 1/214)

İşte Aklın bu öneminden dolayı Peygamberimiz (sav) “Allah akıldan daha değerli bir şey yaratmamıştır” (Gazali, İhya, 1/217) buyurdular

Evet, akıl Cennetten kıymetlidir Zira kimse aklı verip, Cenneti almaz

Hz Ali (ra): “İnsanı, şeref ve izzet sahibi yapan üç şey vardır Bunlar: Akıl, din ve ilimdir” der (Bkz Maverdi, Edebü’d-Din ve’d-Dünya, s 4, 11)

Gazali’ye göre akıl göz gibi bir alettir Onun görmesi için “Tevfik-i İlahi” denilen ilimle hayatlanmış ve “Vahy-i İlahi” denilen güneşle ona medet verilmiş olmalıdır “Tevfikten ve dinden mahrum olan akıl, kamil akıl değildir Amir bn Kays: “Aklın seni dinen yakışıksız söz ve fiillerden men ediyorsa, sen gerçekten akıllısın” demiştir Nitekim Hz Ömer (ra), Ubey bn Ka’ab ve Ebu Hureyre (ra), Peygamberimiz’in (sav) huzuruna gidip, sordular: “Ya Resulullah! İnsanların en alimi kimdir?” Resulullah cevap verdi: “Akıllı olandır” Tekrar sordular: “En çok ibadet eden kimdir?” Resulullah (sav): “En çok akıllı olan” Bu sefer: “İnsanların en faziletlisi kimdir?” diye sordular Resulullah (sav): “En akıllı olan” Sordular: “Ya Resulullah akıllı kimse, mürüvvet sahibi, cömert, konuşmasını bilen ve hatırı sayılır kimse değil midir?” Peygamberimiz (sav): “Bu saydıklarınız dünyaya aittir Ahiret ise muttakilerindir En akıllı kimse ise muttaki olan kimsedir” (Gazali, İhya, 1/217) karşılığını verdiler

Yine buyurdular ki: “Muhakkak ki, akıllı kimse Allah’a inanan, Resulünü tasdik eden ve Allah’a ve Resulüne itaat ederek amelini İslamiyete uygun kılandır” (Age, 1/218) Aklın da üç mertebesi vardır Birincisi: İfrat Diğeri: Tefrittir İstenen ise: Vasat olanıdır İfrattan “Cerbeze”, tefritten “Hamakat” ortaya çıkar Gerçek akıl ise, aklın vasatı olan “Hikmet” mertebesidir ki, “Hakkı hak bilir, ona uyar; batılı batıl bilir, ondan da sakınır” (İşaratü’l-İcaz, 29)

Hz Peygamber "Akıllı, nefsini kontrol altına alıp, ölümünden sonraki ebedi hayat için hazırlanan kimsedir" (İbn-i Mace, Züht, 31) buyurmuştur

Selam ve dua ile