Sakal Ve Bıyık Hakkındaki Hükümler Tam Olarak Nelerdir?

Sakal ve Bıyık Hakkındaki Hükümler Tam Olarak Nelerdir?
Hakkında Sakal ve Bıyık Hakkındaki Hükümler Tam Olarak Nelerdir?




Soru
Sakali biraktiktan sonra kesme mevzusunda bir kaç yerde farkli hükümler söylenmistir Mezahibül-Erbaa eserinde Haram oldugu yazilmis ama Baska bir yerde siz Tahrimen Mekruh diyorsunuz Elestirmek anlaminda degil, sakin yanlis anlasilmasin Aklimda bir soru isareti kalmasin istiyorumm Hükmü nedir? Farkli hükümler var ise eger bu hükümler kimlere aittir? Delilleri ile beraber yazarsaniz çok rahatlayacagim

Sakal birakmanin ve kesmenin hükmü nedir?

Sakal, Resûl-i Ekrem Efendimizin ehemmiyetli sünnetlerinden biridir Hiçbir âlim farz oldugunu ileri sürmedigi için, terkinde de farzin terki gibi bir hüküm verilmemistir Sakal sünnetinde Safiî ile Hanefî arasinda farkli görüs vardir Safiî ye göre sakal sünnettir Kesimi ise sadece tenzihen mekruhtur

Hanefi de ve diger iki mezhepte ise hüküm farklidir Sakali biraktiktan sonra kesmek, tahrimen mekruhtur (Ahmed Sahin)

Peygamber Efendimizin (asm) getirdigi esas, kaide ve prensipler hayatin bütün safhalarini içine alir Ibadetten muamelâta, ahlâktan insanin sahsî yasayisina ve cemiyetin bütün unsurlarina kadar

Peygamberimizin yasayisi en güzel bir örnek ve mü'minler için en açik bir misaldir Bu hususu Rabbimiz Kur'ân-i Kerimde söyle belirtir : «Gerçekten Allah'i, âhiret gününü arzulayanlar ve Allah'i çok zikredenler için, size Allah'in Resulünde (takip edeceginiz) pek güzel bir örnek vardir» 1

Peygamberimizin birtakim sünnetleri vardir ki, bunlar, onun fitrî muameleleri seklindedir Giyinip kusanmasi, yeyip içmesi, vücudunun bakimi ve temizligi bu kabildendir Bunlarin birçogu muaseret kaideleri sinifina girmektedir Mü'minler ise, bu sünnetlere uymakla hareketlerini nurlandirmis olurlar

Iste bu fitrî sünnetlerden bir kismini Hz Âise validemiz Resul-i Ekrem Efendimizden söyle rivayet etmektedir :

«On sey fitrattandir (yaratilistan olmasi gereken âdetlerdendir) : biyigi kisaltmak, sakali birakmak, misvak kullanmak, buruna su çekmek, tirnaklari kesmek, parmak aralarini yikamak, koltuk altini temizlemek, etek tirasi olmak, istinca ve istibra» 2

Her insanin belli zamanlarda yapmasi gereken bu fitrî sünnetler hem bir temizlik vasitasidir, hem de Peygamber âdetidir Insan bu vazifeleri yerine getirmekle hem bedenî vazifelerini yapmis, hem de sünnete uymakla manevî mükâfata kavusmus olur

Bahsi geçen sünnetler içinde sakal birakmak ve biyiklari kisaltmak dis görünüs itibariyla ayri bir hususiyet tasimaktadir Sevgili Peygamberimiz «Sakali birakin ve biyiklarinizi kisaltin» derken «Müsriklere muhalefet edin» 3 buyurmakla da hikmet cihetini belirtmektedirler Çünkü müsrikler sakallarini kesip biyiklarini alabildigine uzatirlardi

Islâm âlimleri sakali birakma ölçüsü olarak bir tutamdan fazlasinin kesilmesini ifade ederler Hz Ömer, sakalini uzatmis birini görerek bir tutamdan fazlasini kesmesini söylemistir Ebû Hüreyre gibi büyük bir Sahabî de (ra) sakalini tutar, bir tutamdan fazlasini keserdi Abdullah bin Ömer'in de ayni sekilde hareket ettigi rivayet edilmektedir

Fikih kitaplarimizda ifade edildigi gibi, sakalin kâmil mânâdaki sekli «ariz» denilen yüzün iki tarafi ile çenede birakilmasidir Sayet sadece çenede sakal birakilsa sünnet yerine gelmis olmaz

Sakal birakmakta ve diger sünnetleri islemekte mü'minin esas niyeti Peygamberimize uymak ve onu taklit etmektir Bir Müslümanm gayesi, mümkün oldugu ölçüde sünnet-i seniyyeye her yönüyle uymaktir Fakat buna muvaffak olmak ancak «ehass-i havas» denilen bazi mümtaz sahsiyetlere mahsustur Yalnizca müçtehid ve velî mertebesine varan zatlar bu sinifa girer Fakat herkes sünnetin tamamini yapamasa da, taraftarolmak, kabul etmek ve hâlis bir niyetle de yapmaya gayret göstermek mecburiyetindedir Ancak bu niyet ve kararlilik içinde olmakla beraber, daha baska maslahatlar icabi olarak bazi sünnetleri yapmayanlari ve yapamayanlari çok büyük bir günaha girmis gibi suçlamaya ve tahkir etmeye, küçük görmeye de hakkimiz yoktur

Sakal meselesine de bu ölçü içinde bakmak lâzimdir Sakal birakmak Peygamberimizin hem fiilî ve hem de kavlî bir sünnetidir Mü'min bu sünneti islemekle, âdetini ibadete çevirir ve büyük sevaba kavusur Sakal birakmayanlarin mes'uliyet altina girdiklerini söyleyenmüçtehidler varsa da, bazi âlimler sakali kesmenin tenzihen mekruh oldugunu ve hattâ son devir Islâm âlimlerinin bazilari da mubah oldugunu belirtmislerdir

Asrimizin büyük âlimi Bediüzzaman, «Bazi âlimler 'Sakali tiras etmek caiz degildir' demisler Muradlari, 'Sakali biraktiktan sonra tiras etmek haramdir' demektir Yoksa hiç birakmayan, bir sünneti terk etmis olur» 4 demektedir

Bu durumda, sakali biraktiktan sonra kesenler, Hanefî, Hanbelî ve Maliki âlimlerince mes'ul duruma düserlerse de, Safiî âlimlerince —Gazali, Ibni Hacer, Remli, Rafiî ve Nevevî—ye göre tenzihi bir mekruh islemis olmaktadirlar Bu meselede Safiî mezhebine uyan kimseler,bir mes'uliyet altina girmezler 5

Bu sünneti islemeye taraftar olmak, isleyenleri tebrik etmek, onlara hürmet etmek Islâmî bir davranis oldugu gibi, birakamayanlari veya bir mazeretinden dolayi terk edenleri de hor görüp küçük düsürücü konusmak, büyük bir Islâmî eksiklikmis gibi degerlendirmek de normal birhareket degildir Hele bu meseleden dolayi Müslümanlar arasindaki birlik ve kardeslik baglarina zarar vermek, suurlu Müslümanin yapacagi islerden degildir

Sakal birakan kimselerin, sünnete göre bakimini yapmalari, sünnete hürmetin ifadesi olur Biyik meselesinde ise dinî ölçü, killarin üst dudagi kaplamamasi, biyigin herkesin kendi kasinin killari uzundugunda olmasi ve dudak hizasini geçmemesidir "Biyiklari kisaltin" hadisine uyan âlimler biyiklarini ciltleri görünecek kadar kisaltmislardir

Kaynaklar:
1 Ahzab suresi, 21 ayet
2 Müslim, Tahare : 56; Neseî, Zinet: 1
3 Buhari, Libas: 64
4 Emirdag Lahikasi, s 48:49
5 Mezahibü'l-Erbaa,2 :44-45; Iânetü'l-Tâlibîn, 2 : 340
Kaynak: Mehmed Paksu, Helal Haram, Nesil yayinlari, Istanbul, 1998, ss 157-160
Selam ve dua ile