Muş Efsaneleri

Muş Efsaneleri

Kızıl Ziyaret Söylencesi



Bir zamanlar Kurtik Dağları eteğinde yaşayan yaşlı bir adamın dünyalar güzeli bir kızı vardırKız bir çobana sözlüdürOnun güzelliğini duyan Muş Beyi'nin oğlu ,günün birinde buralara gelirKuzularını yayan kızı görür görmez sevdalanırGüzelliği gözlerini kamaştırmış dili tutulmuşturBir süre sonra kendine gelir ve kıza seslenir:"Atla atımın terkesine sen bana layıksın"Kız "Kıyma bana ağamSen bey oğlusun,benim gibi elli kız bulursungönlüm satılık değildironu sahibine atamışım bir kezBaşkasında gözüm yok" diye yalvarsa da beyin gözü görmezKız kaçmaya başlar,beyoğlu da kovalar,Umutsuzluğa kapılan kız kendini dik bir yardan aşağı ataryiter giderHiç bir izini bulamazlar ama onun eşsiz güzelliği çiçeklere,,yüreğinin coşkusu kaynaklara,türküleri kuşların ötüşlerine soluğu dağ yellerine sinmiştirO günden sonra tepeyi ziyaret edenler buraya "Kızı ziyaret tepesi" demişlerBu ad zamanla Kızıl Ziyaret Tepesi adına dönüşmüştür



Bayındır Baba Söylencesi

Malazgirt Savaşı'nın ünlü komutanlarından Bayındır Baba'ya ilişkin söylence şöyledir:

Muş'lu bir delikanlı Yemen Çölleri'nde savaşırken yaralanır,yıkıldığı yerde "su su" diye inlerken ağzına bir desti uzanırAk sakallı nur yüzlü bir adam ,testisiyle bağrını serinletir,yarasını sararDelikanlı kendine gelince, kim olduğunu sorar Dede:

"Ben Bayındır Baba'yımSen askere çağrıldığında ilkin arkadaşlarınla beni ziyaret etmiştinZiyaret borcumu şimdi ödüyorum"der ve ortadan kaybolur yiter

Bayındır Baba'nın askere gidenlerin ve ziyaretçilerinin koruyucusu olduğu yönündeki inanış günümüzde de yaygındır



Üç Kardeşler Hikayesi

Zamanın birinde bir baba ile üç oğlu varmış Gel zaman git zaman, baba ölünce oğulları babalarından kalan malları bölüşmüşler Büyük ile ortanca oğlan, küçük kardeşleri İdris'e otuz koyunun sadece beşini vermişler İdris bu duruma çok içerlemiş ve ağabeylerinden intikam almaya ant içmiş

Kendi payına düşen koyunları almış İdris ertesi sabah, sahipsiz bir koyun sürüsü görmüş ve sevinmiş Koyunları alarak köyüne gitmiş Kardeşleri koyun sürüsünü görünce, şaşırmış ve "Bu kadar koyunu nereden buldun diye sormuşlar, idris'te; "Koyunlarımı karşı dağa götürdüm, sabah kalktığımda baktım ki bu kadar olmuşlar, siz de götürün, sizinki de çoğalsın" demiş İki kardeş koyunlarını aldıkları gibi dağa çıkmışlar ve gece sürünün yanında uyumuşlar

Sabah olunca ne görmüşler: Bütün sürüyü kurtlar yemiş! Bir teki dahi sağ kalmamış Büyük kinle köye inip Idris'in evini yakmışlar İdris büyük bir üzüntü içinde evinin yanışını seyretmiş Ev tümüyle yanıp kül olunca külleri torbalara doldurmuş, karısını da yanına alarak köyü terk etmiş yollara düşmüş, bir paşanın konağına varmış Paşanın adamları torbaların içinde ne olduğunu merak edip sormuşlar

İdris de, "İran Şahı'nın bizim padişaha gönderdiği hazinedir" demiş Adamlar buna inanmamışlar "Hazine tek kişi ile yola çıkarılır mı?" diye sormuşlar İdrisde, "Kimsenin dikkatini çekmesin diye benimle gönderdi" demiş İdris, adamların niyetlerinin kötü olduğunu anlamış ve gece torbaların içindeki külleri boşaltarak yerine küçük taş parçaları ve madeni eşyalar doldurmuş

Karısıyla birlikte yatıp uyumuşlar Gecenin bir vak¬tinde paşanın adamları gizlice ya¬klaşarak getirdikleri bir miktar altını İdris'in başucuna bırakarak çuvalları alıp gitmişler Bunları gören İdris, he¬men karısını uyandırmış, altınları al¬dığı gibi kaçarak köyüne dönmüş

Kardeşleri İdris'in bu zenginliğini gö¬rünce şaşırmış ve sormuşlar "Bu ka¬dar altını nereden buldun? Bize de söyle!" İdris de, "Ben yaktığınız evi¬min kömürlerini toplayıp paşa ko¬nağına götürdüm Orada, kömür alan var mı, diye sordum Bana altın verip kömürleri aldılar, demiş Bunu duyan ağabeyleri hemen evlerini yakmış ve çıkan kömürleri çuvallara doldurdu¬kları gibi yola koyulmuşlar

Paşanın adamları bunları görünce temiz bir dayak atarak şehrin dışına atmışlar iki kardeş oturup, İdris'ten nasıl bir intikam alacaklarını düşünüp planla¬mışlar Köye dönünce, İdris'i öldürmeye kıyamamış, ama bir torbaya koyarak dağlarda kuşlara yem olması için bir ağaca asmışlar ve köylerine dön¬müşler

İdris birinin asıldığı ağacın yanından geçtiğini fark edince, "Ben muhtar olmak İstemiyorum" diye bağırmaya başlamış Adam şaşırarak yanına gelmiş ve sormuş; "Ne diye bağırıyorsun, seni buraya kim astı?"İdris, "Bana muhtar ol, dediler, ben de kabul etmedim Beni soyarak bu¬raya astılar

Akşama kadar kabul et¬mezsem elbiselerimi vermeyecekler demiş Yabancı, "Ben muhtar olabili¬rim" demiş İdris de Tabii olabilirsin, sen elbiselerini bana ver ve bu torba¬nın içine gir Akşam gelip seni alıp muhtar yaparlar" demiş

Yabancı bu öneriyi kabul ederek elbiselerini çı¬kartıp İdris'e,verdikten sonra çuvalın içine girmiş İdris, adamın atını ve kır¬bacını alarak köye gitmiş Kardeşleri, İdris'i bu halde görünce şaşırmışlar, "Nereden buldun bunları?" demişler "Beni astığınız yere bir ker¬van geldi Çok zengindiler Yükleri de çok olduğu için dağıtacak adam arıyorlardı

Gidin size de versinler" demiş İki kardeş hemen dağa doğru koşmuşlar Bu arada, çuvalın içinde¬ki adam kendisini kurtarmış ve bir ağacın altına oturmuş İki adamın gel¬diğini gören adam eline geçirdiği ka¬lın bir sopayı alarak gizlenmiş Kardeşler aralarında, "İdris bizi yine kandırdı, burada kervan falan yok, onu öldürelim" demişler Gizlenen adam da sanmış ki, kendisini öldüre¬cekler Gizlendiği yerden aniden fır¬layarak iki kardeşi oracıkta öldürmüş Böylece İdris iki kardeşinden kurtulmuş



Kambur Hikayesi

Bir zamanlar iyi mi iyi, çalışkan mı çalışkan bir külhancı varmış Otuz-otuzbeş yaşlarında olan külhancı şehrin hamamında çalışırmış Kimsenin varına yoğuna karışmaz, kendi halinde bir adammış Ne var ki, sırtındaki kamburu yüzünden herkes ismi yerine "kambur" diye çağırırmış

Bir gece hamamda kimse kalmamış Külhancı da bundan istifade ederek hamama girmiş ve göbek taşının üzerine uzanıp yatmış Gecenin geç saatlerinde, garip sesler duymaya başlamış Taht üzerine kurulmuş birinin bir süre adamla hamama girdiğini, tahttaki adamın kalabalığa konuştuğunu görür gibi olmuş Külhancı da elini önünde hürmetle bağlayarak tahtın üzerindeki adamı dinlemeye başlamış Adam bazı talimatlar vermekteymiş

Biraz sonra çalgılar çalmaya başlamış Hamamdakiler çeşit çeşit oyunlar oynamış ve türküler söylemişler Külhancı da bu oyunlara katılırmış Onlarla beraber oynamış ve eğlenmiş Hamam faslı bittiğinde, tahtta kurulan adam, el etmiş, birkaç kişi yanına gelmiş Onlara sormuş, "Söyleyin bakalım, biz bu külhancıya ne iyilik edelim" Aralarından biri, "Şu belindeki kamburu çıkaralım" demiş

Tahttaki adam memnun olmuş ve emir vermiş Kamburu yere yatırmış ve belindeki kamburu çıkarmışlar, biraz sonra da geldikleri gibi kalkıp gitmişler Giderlerken de kambura sıkı tembihte bulunmuş, "Sakın sırrını kimseye söyleme!" demişler Sabah olup da külhancı uykudan uyanınca, bakmış ki belindeki kam bur yok! Çok sevinmiş, şöyle bir doğrulmuş, filiz gibi bir delikanlı olduğunu görmüş

Hamam zamanı halk hamama gelirken, külhancı da çarşıya çıkmış Külhancıyı gören herkes hayretler içinden sormuş, "Külhancı, hayrola, ne oldu senin kamburuna? Ne yaptın da kayboldu?" Külhancı da gayet sakin cevaplarla karşılamış bu soruları: "Efendim, beni hamam iyileştirdi, gece, gidip kızgın göbek taşının üzerine uzandım, herhalde, iyi terlemişim, sabahleyin kalktığımda kamburumu inmiş gördüm

O şehirde çok zengin bir kambur da ha varmış Zengin bunu duyunca külhancıya koşmuş Külhancı zengin kambura da aynı açıklamalarda bulunmuş İyileşmek isteyen zengin kambur, hamama girmeye,külhancı olmaya karar vermiş ve bu kararım uygulamış Birkaç gün sonra zengin kambur bir gece sıcak göbek taşının üzerine uzanmış

Gecenin geç vaktinde hamamın kapılan açılmış Zengin kambur büyük bir korkuya kapılmış Tıpkı önceki külhancının görür gibi olduğu manzarayla karşılaşmış Tahtın kenarından tutan zengin kamburun, içinden kötü kötü şeyler geçmeye başlamış Tahttaki adamın emri üzerine, zengin kamburu tutup bir köşeye bağlamışlar

Hamam ve eğlence faslı bittiğinde tahtın üzerindeki adam, yine yanına adamlarını çağırıp sormuş: "Arkadaşlar, biz bu adama ne iyilik yapalım?" Onlar da, "Şöyle bir iyilik yapalım, öbürünün kamburunu buna takalım" demişler Zenginin kamburuna bir kambur daha eklemişler Sonra da çekip gitmişler

Zengin kambur sabah kalkıp doğrulduğunda, kamburunun ikileştiğini görmüş ve hemen gerçek külhancıya gitmiş: "Yahu sen, ne yaptın, beni mahvettin demiş" İyi kalpli külhancı onun, ikinci kamburunu görünce hiç sesini çıkarmamış Zengin kambura, "Ne yapalım, herkes, kalbinin barını yer" demiş! Bunun üzerine zengin kambur, külhancıya "İşte, senin kamburunu da ben taşıyorum" demiş Külhancı da zengin kambura ders verircesine şu sözleri söylemiş: "Sırrını söyleme dostuna, o da söyler dostuna Sen sen ol kimseye sır verme"