Türklere Ait Kültür Çevreleri

Anav Kültürü (MÖ 7000 - MÖ 1000)

Bugünkü Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat yakınlarında Anav bölgesinde yapılan kazılarda bulunmuş kültür bölgesi

Bu kültün başlangıcı, kazılarda bulunan eşyalara uygulanan karbon-14 elementinin radyoaktif yarılanma ömrü testlerine dayanılarak en eski MÖ 7000 ile MÖ 5000 yılları arasına tarihlenir Kazılar sonucunda bu kültür çevresindeki insanların, yerleşik oldukları, tuğladan yapılma evlerde oturdukları, dokumacılık, toprak ve bakır işlemeciliği, koyun, keçi, sığır ve deve besledikleri ve bununla birlikte tarım da yaptıkları ortaya çıkmıştır

Bazı tarihçiler tarafından Anav kültürü ile Ön Türkler arasında bağlantı olabileceği öne sürülmüştür

Kelteminar Kültürü (MÖ 3000)

Aral Gölüne dökülen Amuderya deltası ciarında balıkçılık ve avcılıkla uğraşan bir Orta Asya kültürü Bu çevrede insanlar yerleşik bir hayat tarzı benimsemişlerdir

Bu kültürün mensuplarının balıkçılık ve hayvancılıkla geçimlerini sağladıkları anlaşılmaktadır

Yapılan kazılarda avcılıkla ilgili araç, gereç ve silahlar(bıçaklar, çakmak taşından ok uçları) bulunmuştur

Afanasyevo Kültürü (MÖ 3200 - MÖ 1700)

Orta Asya'daki Tunç Çağı kültür çevrelerinden biridir

MÖ 3200 ile MÖ 1700 arasına tarihlenir Altay ve Sayan dağlarının kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişmiştir Avcılık, hayvancılık, taştan ve bakırdan eşyalar yaptıkları kazılar sonucu ortaya çıkmış toplululuktur

Kurot ve Kuyum kurganlarından çıkan buluntular, bu kültür çevresinde yaşayan insanların at, sığır ve deveyi evcilleştirmiş oldukları, bakırcılığı bildikleri, avcı ve savaşçı bir topluluk oldukları anlaşılmaktadır

Bilim adamları, Altay'larda gelişen bu kültürün Orhun nehirleri bölgesini de etkisi altına alarak Orta Asya medeniyetinin temelini oluşturduğu fikrini benimsemektedir

Andronovo Kültürü (MÖ 1700 - MÖ 1200)

Altay - Tanrı Dağı dağları, Güney Sibirya ve Hazar'ın kuzeydoğusuna kadar uzanan bölgede gelişen Hint-iran temelli kültür çevresi

MÖ 1700 ile MÖ 1200 arasına tarihlenir Afanasyevo Kültürü'ne benzeyen ve daha ileri bir seviyeye ulaşan kültürde bakır araçların yanı sıra tunç, gümüş ve altından araçlara da rastlanmıştır Eşyalarını hayvan figürleri ile süsleyen bu kültür atı evcilleştirmiştir

Karasuk Kültürü (MÖ 1200 - MÖ 700)

Tunç Çağına ait kültür çevresi

Bu kültür adını Yenisey ırmağının kollarından biri olan Karasuk nehrinden almıştır Orta Asya uygarlığında demir ilk defa bu bölgede işlenmiştir Keçeden dokunan çadırlarla örtülü dört tekerlekli arabaların kullanıldığı yapılan kazılar sonucunda tespit edilmiştir

Ölü gömme adetleri ve seramik süslemeleriyle Andronovo Kültürüyle benzerlik gösteren Karasuk kültürü çevresinde yaşayan insanlar, at, deve, sığır ve koyun beslemekte, dokumacılığı bilmekte idiler En yaygın abideleri mezarlarıydı Taştan yapılan yamuk dörtgen biçiminde yapılan tabutlardaki ölüler baş kısmı geniş tarafa gelecek şekilde ya sırt üstü ya da esnetilmiş olarak yatırılmıştı Taş veya kil toprak içine döküm yöntemiyle bronzdan yapılmış kürekler, bıçaklar ve benzeri el aletlerinin kabzaları, halka halka, mantar şeklinde ya da hayvan figürü şeklinde sanatsal uğraşlarla yapılmıştı

Bu devreye ait kurganlardaki buluntular arasında yüzük, bilezik, küpe gibi süs eşyalarına rastlanmaktadır Kabzaları hayvan figürüyle süslenmiş hançerler, Orta Asya'daki İskit geleneğinin belirtisidir Atlı-göçebe kültürünün Orta Asya'ya tamamen yayılarak İskit göçebe kültürünün temelini oluşturmuştur

Tagar Kültürü (MÖ 700)

Altay çevresindeki kültürlerden biridir Yapılan kazılarda bu döneme ilişkin metal silahlar ve hayvan üslubunu yansıtan sanat objeleri bulunmuştur