Osmanli Tarihi Kapiları-55 Kapılı İstanbul

Osmanli Tarihi Kapiları-55 kapılı İstanbul

Surlarla çevrili İstanbulun 55 kapısı var Surlar Marmara, Haliç ve kara surları olarak üç kısımdı Sabah açılan kapılar, akşam kapanıyordu İstanbulu kapı kapı dolaşalım!

Marmaradaki kapılar

Marmara Denizi kıyısında 19 kapı bulunuyor

Marmaradan Haliçe doğru:

Mermer Kule Kapısı; şimdi her ne kadar Yedikulede sahil yolunun üstünde kalıyorsa da zamanında denizin içinde Kule duvarlarındaki taşlarda imparator ailelerine ait izler, kulenin Yıldırım Beyazıt ın kuşatmasına karşı devşirme malzemelerle yapıldığını gösteriyor Debbağ Kapı da deniyor
Narlı Kapı; Ayios Studios Kapısı
Samatya Kapısı; Psamathia Kapısı
Davutpaşa Kapısı

Yeni Kapı; Bizans döneminde Blanga veya Vlanga Kapısı; Osmanlı döneminde önce Yeni Langa Kapısı
Yeni Kapı
Kumkapı; Bizans döneminde küçük iskele anlamında Kontoskalion Kapısı
Sofia Kapısı; burada bir liman vardı; Osmanlıda Kadırga Limanı Kapısı olmuştu

Küçükayasofya Kapısından sonra Çatladı Kapı Çaltadı Kapının Osmanlıdaki ilk adı Çatladısu Kapısı Bizanstaki adı ise Porta Leonis; kapının önündeki aslan heykellerinden Aslanlar Kapısı
Bukoleon Sarayı Kapısı; Bizans sarayına açılan kapı

Ahır Kapısı, Topkapı Sarayının ahırlarına açılan kapı Tarihi yarımadanın en güzel manzarasına sahip bir yer ve burası ahır
Balıkhane Kapısı, Bizanstaki adı bilinmeyen Osmanlıdan kaldığı sanılan bir kapı
Ayia Maria Hodegetria Manastırı Kapısı; bugün taşlarla örülmüş kapı

Mangana Kapısı; Bizans döneminin Mangana Sarayının Kapısı, artık kapalı bir kapı
Aya Yorgi Kapısı; adını Bizansın azizlerinden Ayios Yeoryiosten alan eski bir kapı
Demirkapı; Osmanlı döneminde açılan bir kapı Değirmen Kapısı; yine Osmanlı döneminde açılmış bir kapı ve büyük olasılıkla değirmene açılan kapı
Top Kapısı; Topkapı Sarayını korumak için yerleştirilen toplardan adını alan kapı Aslında II Mehmet in yaptırdığı sarayın adı Saray-ı Cedid-i Amireydi ve fakat toplar ve kapı sarayın adı oldu Bizans dönemindeki adı Ayia Barbara Kapısı

Haliçteki kapılar

Haliçteki surların büyük bölümü ve dolayısıyla kapıların çoğu artık yok Marmaradan Haliçin içine doğru 25 kapı vardı ve adları şöyleydi:

Eugenios Kapısı ya da Kentenarios Kapısı Ne kapı kalmış ne menteşe!
Uğrakkapı; Osmanlı döneminde açılan bir kapı
Yalı Köşkü Kapısı, Fatih Sultan Mehmetin açtırdığı ve bir zamanlar kıyıdaki yalıya gidilen kapı

Porta Veteris Rectoris ya da Porto Bonu; Sirkeci Bugün burada bir kapı olduğunu düşünün ve sonra trafiğin halini!
Bahçe Kapı; yerinde yeller esen kapının adından günümüzde İstanbulun en yoğun taşıt ve yaya trafiklerinden birinin yaşandığı bu yerde bir zamanlar bahçe olduğu anlaşılıyor Bir adı da Çıfıt Kapı

Yeni Cami Kapısı, Balık Pazarı Kapısı, Zindan Kapı, Odun Kapısı, Ayazma Kapısı, Unkapanı Kapısı Galata Köprüsü ile Unkapanı Köprüsü arasında artık olmayan kapılar

Geride, Osmanlı dönemindeki pazarların, iskelelerin ve zindanların adı kalmış Yeni Cami Kapısı, Latinler için San Marco Kapısı

Cibali Kapısı; bir zamanlar karakol uyla ünlüydü
Aya Kapısı, çocukluğumdaki ayakkabıydı Eyüpe doğru giderken otobüsün biletçisi, Ayakapı diye seslense de ben ayakkabı anlardım Bizansın azizlerden Aya Teodosianın adından geldiğini sonraları anlamıştım Kapı bugün de yerinde duruyor

Profitu Prodorumu Kilisesi Kapısından sonra Yeni Ayakapı; Bizans döneminde olmayan, Kanuni Sultan Süleyman ın açtırdığı bir kapı
Petri Kapısı; geride kapısı kalmasa da Porta Petrion, Porto Sidera, Pili Petriou adlarını bırakıyor
Fener Kapısı; Porto Faros önce Porta Fenari oluyor sonra da bugünkü adını alıyor

Diplofaros Kapısı, İtalyanlar Porta Diplofaros diyor
Basileos Kapısı; İmparatorluk Kapısı anlamında Bisilike Kapısı da deniyor
Küngoz Kapısı, Bizans dönemindeki adı Kinegion Kapısı İtalyanlar Chinico Kapısı diyor

Balat Kapısı; Rumca saray anlamındaki palatiyon un Türkçede Balat Kapusu na dönüşmesinden oluşuyor Kapının Bizans dönemindeki adının hünkâr kapısı anlamında Vasiliki pili olduğu sanılıyor İmparator, Blahernai Sarayına bu kapıdan gidiyor Bizans döneminde kapının bir başka adı da Ayios İoannes Kapısı

Atik Mustafa Paşa Kapısı, adını II Beyazıt ın sadrazamlarından olup da Yavuz Sultan Selim in öldürttüğü Atik Mustafa Paşa dan alıyor Mustafa Paşanın adının burada kalması ise eski bir Bizans kilisesini camiye çevirtmesinden geliyor Bizans döneminde Ayia Anastasia Kapısı olarak biliniyor

Ayvansaray Kapısı; adını tabii ki Ayvan Saray dan alıyor Peki, Ayvan Saray ne oluyor? Görüşler çeşitli Osmanlı döneminde Bizans surlarındaki mahzenlere hayvan konduğu ve bu yüzden semte hayvan sarayı denildiği söyleniyor Osmanlı buradaki Bizans sarayına kemerli yüksek bina anlamında eyvan denildiği için eyvan saray adı ortaya atılıyor Kapının Bizans dönemindeki adı Kliomenes Kapısı Dideban Kapısı; Bizans dönemindeki Ksiloporta Kapısı Haliç surlarının en uç noktasındaki bu kapı bir ara Eyyub el-Ensari Kapısı adıyla da anılıyor Osmanlının Farsçadan aldığı dideban, nöbetçi karakol, bekçi anlamına geliyor

Kara surlarındaki kapılar

İstanbulun kara surlarını Haliç kıyısından Marmara kıyısına doğru izleyince 11 kapı bulunuyor:
Blahernai Kapısı; Ayvansaray sırtlarında kara surlarından Bizans sarayına açılan kapı Sarayın kalıntıları günümüzde Tekfur Sarayı olarak biliniyor Porto Regia; Regia Kapısı Eğri Kapı, adı kapının eğriliğinden geliyor Edirne Kapısı, Bizans dönemindeki adıyla Harisius veya Andrinopolis Kapısı Trakyadaki Andrino kentine doğru gidilen bu kapının adı Osmanlı döneminde Edirne yoluna dönüşüyor
Sulukule Kapısı; Bizansta Pempton Kapısı Sulukule adı, mahallede sakalarla yapılan su kavgalarından geliyor

Top Kapısı, Bizanstaki adı Romanos Kapısı Topkapı Sarayı ile ilgisi olmayan bir kapı Sultan II Mehmet, kuşatma sırasında karargâhını buraya kuruyor En ağır top atışları da buradan yapılıyor Öyle ki sonradan buradaki mahallenin adı Top Yıkığı Mahallesi oluyor
Mevlevihane Kapısı; günümüzde Mevlana Kapı olarak biliniyor Kapının adı Osmanlı döneminde buradaki Mevlevi tekkesinden geliyor Bizans dönemindeki adı Rhesium Kapısı
Kalagru Kapısı; Bizans dönemindeki adıyla Porta tou Kalagru Silivri Kapısı; Bizans dönemindeki adı Pege Kapısı
Belgrad Kapısı; Bizans döneminde Ksilokerkos Kapısı olarak biliniyor
Yaldızlı Kapı; bir adı da Altın Kapı Bizans dönemindeki adı Porta Auera Bugün Yedikule Surlarının içinde ve ayakta duruyor fakat kapalı Bizans döneminde seferden dönen imparatorun büyük törenle girdiği kapı

Sur dışındaki kapılar

İstanbulun surlarda 55 kapısı var ama kapıları surlardakilerle sınırlı değil Örneğin Galatadaki Azapkapı ve Üsküdardaki Paşakapısı da İstanbulun kapılı semtlerini oluşturuyor Azapkapının adı Osmanlı döneminde Haliç Tersanesinin yanına kurulan Azepler Kışlasından geliyor Bölge, Cenevizlilerin elindeyken Galata surlarındaki bu kapıya Porta di San Antonio deniyordu Paşakapısı ise sadrazamların hem oturdukları hem de görev yaptıkları yerdi Ne var ki, 1600lü yıllarda sadrazamlar konaklarını Üsküdarın bu semtinde yaptırınca İstanbulun karşı yakasında kapılı yeni bir semt ortaya çıktı