Dersim Ayaklanmaları - İlk Dersim Ayaklanması

Dersim Ayaklanmaları - İlk Dersim Ayaklanması

Osmanlı Devleti döneminde Tunceli'de çıkmış isyanlara verilen adlar Osmanlı döneminde yüzyıllarca yurtluk ve ocaklık biçiminde özerk olarak yönetilen Dersim bölgesinde Tanzimat dönemini kabul etmeyen aşiretler tarafından ardı sıra birçok ayaklanma çıkmıştırİlk ayaklanma 1847 yılında çıkmıştır Tanzimat gereğince bütün illerde mutlak otorite devlete bağlandıBu yüzden Dersim bölgesindede mutlak otorite sağlanmıştırDersim bölgesi Hozat merkez alınarak sancak yapılmıştırAşiret yönetimi bozulmuştur

Bölge aşiretleri ve halk Osmanlı askeri yönetimini kabul etmeyip ilk ayaklanmayı gerçekleştirdiBu ayaklanmada aşiretler arasında çok büyük bir dayanışma gözlemlenmiştirÖzellikle Kureyşan aşiretinin liderliği göze çarptıBu ayaklanma rahat bastırılır Uzun bir süre sancak bozulsada yine asker gönderilerek güçlendirilmeye çalışıldıÖzellikle Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın Dersim ve birçok ile böyle politika öngörmesi ve doğunun mutlak otoriteyi kabul ettirilmeye çalışılması Dersim aşiretleri tarafından kabul edilmediO sıralardada Kafkasya'da Rus tehlikesine karşı yönetim doğudaki gücünü kafkasya konuşlandırmış durumdaHaydaran ve Demenan aşiretleri plan kurarak ayaklanmanın çıkacağı zamanı iyi ayarladılar

Ve 93 Harbi çıktığı zaman ayaklanmayı başlattılar Gazi Ahmet Muhtar Paşa komutasında Kafkasya'ya giden ordu ayaklanma arasında kalırUzun bir süre süren çatışmalar sonucunda ordu uzun süre bölgede kaldıAyaklanmadan kurtulan ordu Kafkasya Cephesine gittiVe ilk defa bu ayaklanma Dersim aşiretleri tarafından kazanılan ilk zaferdir Bu isyan sonrasında bölgede yine asker kuvvetlenidirilmesi sonucu ve Ermeni çete görevlerinde kışkırtması ve desteği ile yeniden bir ayaklanma patlak verdi Bölge yine sancak olunca özellikle Koçgiri ve Şamuşaklı aşiretleri önderliğinde yeni bir ayaklanma patlak verdiBu ayaklanma tam olarak bastırılmadığından sonraki sene Haydaran,Demenan ve Kureyşan aşiretlerinin de katılımıyla ayaklanma büyüdüUzun süren çatışmalar sonucunda kazanan yine Dersim aşiretleri olduVe 1895 yılındada sürüp gitti

1907 yılında Şamuşaklı, Resikli, Koçuşağı ve Kureyşan aşiretleri birleşerek yeni bir ayaklanma çıkardı Bu ayaklanma kısa sürede bastırıldı 1911 yılında bütün dersim aşiretleri otoriteyi kabul etmeye başladı Fakat buna birtek Haydaran aşireti boyun eğmedi Ve ayaklandı Ve bu ayaklanmayı tek başına sürdürdü

Zafer ilan ettiBu zafer diğer aşiretleri yeniden diriltti 1914 yılında Kırgan aşireti ayaklanma çıkardı Bu ayaklanmaya Kırgan aşiretinin müttefiği Ferhatuşağı aşiretide katıldıVe ayaklanma büyüdüİsyan uzun bir mücadele sonucu zor bastırıldı 1916 yılında Seyit Rıza'nında teşvikiyle bölgede ilk defa bağımsızlık için ayaklanma çıktı Bu isyan sonucu Dersim bölgesi bağımsızlaşsada kendini tam olarak gösterememiştir

Sonraki yıllarda Kürt'lerin bağımsızlık ayaklanmalarında katılmayan Dersim 1937-1938 yıllarında Dersim İsyanı olarak yeniden ayaklandı Bu isyanı Seyit Rıza gerçekleştirdi Bu ayaklanma bastırıldıktan ve Dersim katliamı meydana geldikten sonra Türkiye yönetimini kabul eden aşiretler bir daha ayaklanamamıştır