Konuşma Nedir? Nasıl Konuşuruz?

Konuşma Nedir? Nasıl Konuşuruz?

KONUŞMA, insana özgü bir iletişim yoludur İnsanlar düşüncelerini sözcüklerle anlatırlar Bu sözcüklerden de diller oluşur Konuşma, çeşitli organlarımızın ortaklaşa işleyerek ürettikleri seslerden ya da sesbirimlerinden oluşan hecelerle ve bunlardan oluşan sözcüklerle sağlanır (bak FONETİK) Bu organlar gırtlak, boğaz, ağız, geniz ve burun boşluklarıdır Soluk borusunun üst bölümünde yer alan ve solunum aygıtının bir parçası olan ses aygıtı solukla çalışır Bu açıdan bazı bilginler bu aygıtı çok gelişmiş ve karmaşık bir nefesli (üflemeli) çalgıya benzetir Ses aygıtımızda içten dışa doğru ses telleri, gırtlak kapağı, küçükdil, dil ve dudaklar yer alır Akciğerlerden başlayıp dudaklarda son bulan bu organların tümüne "ses yolu" denir Sesin oluşması için, bilindiği gibi, havaya ve titreşime gereksinim vardır İnsan sesinin oluşmasını akciğerlerden gelen hava ve gırtlaktaki ses tellerinin titreşimi sağlar Ses, ağız ve burun yollarından solukla birlikte yayılır

Bir sözcüğü söyleyebilmemiz için seslerin ya da sesbirimlerinin her biri için belirli hareketler yapmamız gerekir Gırtlakta oluşan ses ağız boşluğunda özellik kazanır Bu tür seslere dil sesleri denir ve dil sesleri çıkış biçimlerine göre "ünlüler" ya da "sesliler", "ünsüzler" ya da "sessizler" diye adlandırılır

Ünlüler ses yolundan serbestçe çıkan, ünsüzlere oranla ağız kanalının daha açık durumunda oluşan seslerdir Dilimizde 8 tane ünlü vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü Dildeki seslerin yerini tutan, sesleri simgeleyen işaretlere harf dendiğini biliyoruz Buna göre dilimizde 8 tane sesli harf vardır Dünya dillerinde ortak ünlüler olduğu gibi çok değişik ünlüler de vardır Ünlüler çıkış yerlerine ve çıkış biçimlerine göre adlandırılır Türkçe'nin ünlüleri ağız ünlüleridir Dili geriye alarak çıkartılan a, ı, o, u seslerine "kalın ünlüler", dili öne iterek çıkartılan e, i, ö, ü seslerine de "ince ünlüler" denir

Ünsüzler ise ünlülerin tersine serbestçe çıkamayan ya da ağız kanalında engellemeye uğrayarak çıkan seslerdir Dilimizde 21 tane ünsüz vardır ve bunlar 21 tane sessiz harfle gösterilir: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z Ağızdan bir patlamayla sert bir biçimde çıkan p, ç, t, k, s, ş, f, h ünsüzlerine "sert ünsüz", bir titremeyle hafifçe çıkan b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z ünsüzlerine "yumuşak ünsüzler" denir Bu ünsüzler ayrıca söyleniş uzunluklarına göre sürekli ve süreksiz diye de ikiye ayrılır
Dilimizin sözcüklerindeki seslerin bir özelliği vardır Türkçe'de ilk hecedeki ünlü kalınsa öbür ünlüler de kalındır; ilk hecedeki ünlü inceyse öbür ünlüler de incedir Buna "ünlü uyumu" denir Ama dilimizde ünlü uyumuna aykırı sözcükler de vardır Bunlar genellikle yabancı dillerden gelme sözcüklerdir

Sözcük sonundaki bazı ünsüzler ek aldıktan sonra değişikliğe uğrar Örneğin p, ç, t, k ünsüzlerinden sonra bir ünlü gelirse bunlar b, c, d, g (ğ) ünsüzüne dönüşür