Kömürün Kullanım Alanları

Kömürün Kullanım Alanları

Çinliler'in İÖ 1100'de kömür kullanmakta olduklarını biliyoruz, ama Tunç Çağı'nda yaşayan insanlar da kömürden yararlanmış olabilirler Ortaçağda önde gelen kömür üreticisi ülkeler İngiltere ve İskoçya idi İngiltere'de 13 yüzyılda i Edward'ın zamanında Durham ve Northumberland'dan başka yerlere kömür sevkiyatı yapılıyordu Yaklaşık üç yüzyıl sonra kömür, tuğla yapımı ve benzeri sanayi dallarında, bu arada giderek artan bir biçimde evlerde yakıt olarak kullanılmaya başlandı


Bunun sonucunda da düzenli işleyen bir ticaret ağı kuruldu 1698'de Thomas Savery, 1705'te de Thomas Nevvcomen'ın geliştirdikleri yangın pompasını, 1763'te James Watt gerçek bir buhar makinesi haline dönüştürdü ve madenlerdeki suyun dışarı atılmasında bu makineden yararlanılmaya başlandı; böylece maden ocaklarında daha derinlere inilmesi olanaklı duruma geldi Buhar makinelerinde, enerji kaynağı olarak, kömür kullanılıyordu (bak Buhar MAKİNESİ); çok geçmeden bunlar fabrikalarda da kullanılmaya başlandı ve böylece kömüre olan gereksinim arttı ABD'de kömür madenciliği 1865'ten sonra önem kazandı; bugün ABD, dünyanın en büyük üretici ülkelerinden biridir


Daha sonra elektrik üretmek için kömürdeki enerjiden yararlanmanın yolları bulundu
Bugün kömüre olan en büyük talep, elektrik santrallarından gelmektedir Gerçekten de bu santralların birçoğu bir kömür madeninin yakınında kuruludur ve bir taşıyıcı bantla doğrudan madene bağlanmış durumdadır (Ayrıca bak ELEKTRİK ENERJİSİ)
Kömürden elde edilen havagazı, evlerde yaygın olarak kullanılır, ama bugün doğal gaz havagazının yerini almaktadır (bak Gaz) Öte yandan kokkömürü bugün de kömürden üretilmektedir Kokkömürü üretiminde kömür çok az havanın bulunduğu bir fırında kısmen yakılır

İşlem sırasında kömürdeki bütün uçucu katışkılar gaz halinde gider ve bunun sonucunda kömür, hemen hemen katışıksız karbon biçimindeki kokkömürüne dönüşür Gaz halinde toplanan katışkılardan katran ve amonyağın yanı sıra benzol (ham benzen) gibi yağlar elde edilir Bütün bu maddeler kimya sanayisinde ilaç, dezenfektan, parfüm, kimyasal gübre, naylon ve benzeri plastikler, boyarmadde ve patlayıcı gibi çok değişik ürünlerin yapımında kullanılır (bak KİMYA SANAYİSİ)

Kömür dumanı, kentlerde kirlenmeye yol açmaktadır Duman insan sağlığını olumsuz biçimde etkiler Günümüzde çeşitli yasalarla kentlerdeki hava kirliliğinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır Ama doğal ya da sanayide üretilmiş olsun, dumansız yakıtlar da vardır En nitelikli doğal dumansız yakıt antrasittir Antrasit sert, parlak ve katışıksız karbona en yakın olan kömür türüdür Kapalı bir sobada, sönmeden, çok uzun süre yanar ve hiç duman çıkarmaz

Özellikleri açısından antrasite çok yakın bazı kömürler de, resmi makamlarca "doğal dumansız yakıt" olarak kabul edilir, ama bunların hepsi yanarken az da olsa mutlaka duman çıkarır Taşkömüründeki duman oluşturucu katışkıların ısı yoluyla giderilmesiyle de dumansız yakıtlar elde edilebilir "Tepkin" denen (şöminelerde parlak bir alevle yanan) dumansız yakıtlar gene de bir miktar duman çıkarır Kokkömüründe ise bütün katışkılar giderilmiş durumdadır Kokkömürünün genellikle kapalı bir sobada yakılması gerekir

Başka enerji biçimleri (nükleer enerji, su enerjisi ve petrol) son zamanlarda daha büyük önem kazanmıştır Ama kömür, önümüzdeki yıllarda da yaşamsal önemini koruyacaktır