Kazak Abdal Hayatı Ve Eserleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Romanya Türklerindendir

Onyedinci yüzyılda yaşadığı sanılan bir ozandır

Şiirlerinin bir kısmı hiciv örnekleriyle doludur

Dili yalın ve sadedir

Rahat okunur

Şiirleri güncelliğini halen korumaktadır

Kazak Abdal'ın, Bektaşi gelenekleri içinde, yaşam öyküsü ilgi çekicidir

Bu öykü Turgut Koca'nın Bektaşi Şairleri ve Nefesleri kitabında şöyle anlatılmaktadır:
''Rus Çarı'nın kızı bir çocuk doğurur

Fakat bu çocuk, annesinden süt emmez

Bu duruma ne hekimler, ne de papazlar çare bulamazlar

Sonunda Deliorman dergahından, Rusya'dan Tuz parası almak üzere gelen Demir Baba'ya: ''Sen keramet ehli bir azizsin

Bu çocuğu tutulduğu hastalıktan kurtar

'' diye yalvarırlar

Demir Baba da: ''Bu çocuğun süt emmesini sağlar isem, tekkeme nezreder misiniz?'' der

Kabul ederler

Demir Baba çocuğa: ''Em!'' der

Çocuk, anasının memesini emer

Delikanlılık çağına erince, Demir Baba dergahına gönderirler

Böylece Demir Baba, çocuğu evlat edinir

Adını Ahmed kor

Bu çocuk daha sonraları Balım Sultan'a giderek, el alır ve adı da ''Kazak Abdal'' olur''

söylence böyle bitiyor

Kazak Abdal'ın ucu tenteneli ve taşlanmış bir mendilinin, Demir Baba dergahında bulunduğunu, Deliorman'dan gelen göçmenler söylemektedirler

Kazak Abdal, Denizli'deki dergahında yatmaktadır

Elimizde bir kaç şiiri olan Kazak Abdal'ın, kim olduğu, ne zaman yaşadığı kesin olarak bilinmiyor

Sadettin Nüzhet, XVII

yüzyıl yaşamış Bektaşi şairlerinden olduğunu, şiirlerine rastlanan yazma dergilerin bu yüzyıl sonlarında yazılmış olmasına bağlıyor

Balım Sultan'a (ölm

1516) övgü olan şiir onunsa daha önce yaşadığı da ileri sürülebilir

Gerçi Bektaşiliğin ikinci piri sayılan Balım Sultan'ın aynı tarikatın dervişlerinden birince övülmesi doğaldır

Ama bütün özellikleriyle canlı bir biçimde anlatılışı, hele yürüyüşünü yansıtan şu dörtlük,

"Arslan gibi apıl apıl yürüyen
Kendi özün hak sırrına bürüyen
Kepeneğin yanı sıra yürüyen
Mürsel baba oğlu Sultan Balım'dır

"

bir gözlem sonucu olsa gerektir

Yine de, ünlü pirin söylencelerde ayrıntılarıyla anlatılan kişiliğinin şairin hayaline yön verdiği düşünülebilir

Kazak Abdal'ın Romanya Türklerin-den olduğu söylenmektedir

Hayali bir resmi de yapılmıştır

Bir şiirinden ise asıl adının Ahmet olduğu anlaşılıyor

Kendine özgü ve gerçekçi bir bakışı vardır

Ali sevgisi Ali'de Tanrı'nın dile geldiği, görünüş alanına çıktığı, onun insan biçiminde tanrı olduğu inançla anılır, anlatılır

Kazak Abdal'ın toplumsal kurumları, yerleşik inançları, gelenekleri yeren iki şiiri gü-nümüzde de değerini korumaktadır

Belli bir toplumsal düzenin oluşturduğu insanın alabildiğine yerildiği bu şiirler, yerginin ötesinde mizahi öğeler de taşır

Azmi'yi ve Kaygusuz Abdal'ı anımsatır

Ali de Tanrı'nın dile geldiğini görünüş alanına çıktığını söyler

Tanrı'yı insanlaştırır

Yerici -alaycı tutumu, güldürücü diliyle yobazlara, sofulara kulaktan dolma tutarsız bilgilerle bilgin görünmeye çalışan cahillere ses kalabalığı ile başkalarını susturmaya çalışanlara şiirlerinde sataşır, onların olumsuz yanlarını sergiler

Aslında şiirleri açıktır, yoruma gerek duymaz

Yerginin içinde gerçeği sunar

Kimlere çattığını açıkça söyler

Kazak Abdal, kendine özgü söyleyişi, buluşu olan, olaylara çok alaycı yerici gözle bakmasını bilen, yazınımıza değişik bir ses getirmiş ozanımızdır

Alaycılığı ve yericiliğiyle 16

yüzyılda yaşamış Azmi'yi anımsatıyor

Kırsal kesimin ozanlarınca da çalınmış söylenmiştir

Bu şiir türünde onun gibi başarılısı görülmemiştir

Hacı Bektaş Veli'ye yürekten bağılıdır

çağını aşan tutumu ile köklü bir direniş içindedir, gerçekçidir

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Eserlerinden bazıları:

1
Benim pirim Hacı Bektaş Veli'dir
Pirim piri Şahımerdan Ali'dir
Seyyit Ali Sultanın kendisidir
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

Erenlerin lokmasından yer isen
Gerçek imamların aslı der isen
Dinle pendi sana derim er isen
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

Arslan gibi apıl apıl yürüyen
Kendi özün Hak sırrına bürüyen
Kepenegin yanı sıra yürüyen
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

Mümin olan lokmasını yedirir
Her sözleri rumuz ile bildirir
Gümansız bil anı gerçek Velidir
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

Kızıl Deli ocağında uyanan
Baştan başa yeşillere boyanan
Varıp pirin eşiğine dayanan
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

Mekan tutmuş Hanbağında bucağın
Bulutlara ağıp tutan sancağın
Uyandırdı pirimizin ocağın
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

Kazak Abdal der rivayet eyledim
Üç yüz altmış er ziyaret eyledim
Bu da söz başı bir hikayet eyledim
Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır

2
Eşeği saldım çayıra,
Otlaya karnın doyura
Gördüğü düşü hayıra

Yoranın da anasını

Münkir münafıkın huyu,
Yıktı harap etti köyü
Mezarına bir tas suyu,
Dökenin de anasını

Dağdan tahta indirenin,
Iskatına oturanın
Mezarına götürenin,
İmamın da anasını

Derince kazın kuyusun,
İnim inim inlesin
Kefenin diken iğnesin,
Dikenin de anasını

Müfsidin bir de gammazın,
Malı vardır da yemezin
İkisin meyit namazın,
Kılanın da anasını

Kazak Abdal nutkeyledi,
Cümle halkı ta'neyledi
Sorarlarsa kim söyledi,
Soranın da anasını

3
Ormanda büyüyen adam azgını
Çarşıda pazarda insan beğenmez
Medrese kaçkını softa bozgunu
Selam vermeğe dervişan beğenmez

Alemi taneder yanına varsan
Seni yanıltır mes'ele sorsan
Bir cim çıkmaz eğer kamını yarsan
Camiye gelir de erkan beğenmez

Elin kapusunda kul kardaş olan
Burnu sümüklü hem gözü yaş olan
Bayramdan bayrama bir traş olan
Berber dükkanında oğlan beğenmez

Dağlarda bayırda gezen bir yörük
Kimi timarlı sipahi kimi serbölük
Bir elife dili dönmiyen hödük
Şehristana gelir ezan beğenmez

Bir çubuğu vardır gayet küçücek
Zu'mu fasidince keyif sürecek
Kırık çanağı yok ayran içecek
Kahveye gelir de fincan beğenmez

Yaz olunca yayla yayla göçenler
Topuz korkusundan şardan kaçanlar
Meşe yaprağını kıyıp içenler
Rumeli Yenicesi duhan beğenmez

Aslında, neslinde giymemiş hare
İş gelmez elinden gitmez bir kare
Sandığı gömleksiz duran mekkare
Bedestana gelir kaftan beğenmez

Kazak Abdal söyler bu türlü sözü
Yoğurt ayran ile hallolmuş özü
Köyden şehre gelse bir Türkün kızı
İnci yakut ister mercan beğenmez

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kazak Abdal Hayatı Ve Eserleri Romanya Türklerindendir Onyedinci yüzyılda yaşadığı sanılan bir ozandır Şiirlerinin bir kısmı hiciv örnekleriyle doludur Dili yalın ve sadedir Rahat okunur Şiirleri güncelliğini halen korumaktadır Kazak Abdal'ın, Bektaşi gelenekleri içinde, yaşam öyküsü ilgi çekicidir Bu öykü Turgut Koca'nın Bektaşi Şairleri ve Nefesleri kitabında şöyle anlatılmaktadır: ''Rus Çarı'nın kızı bir çocuk doğurur Fakat bu çocuk, annesinden süt emmez Bu duruma ne hekimler, ne de papazlar çare bulamazlar Sonunda Deliorman dergahından, Rusya'dan Tuz parası almak üzere gelen Demir Baba'ya: ''Sen keramet ehli bir azizsin Bu çocuğu tutulduğu hastalıktan kurtar'' diye yalvarırlar Demir Baba da: ''Bu çocuğun süt emmesini sağlar isem, tekkeme nezreder misiniz?'' der Kabul ederler Demir Baba çocuğa: ''Em!'' der Çocuk, anasının memesini emer Delikanlılık çağına erince, Demir Baba dergahına gönderirler Böylece Demir Baba, çocuğu evlat edinir Adını Ahmed kor Bu çocuk daha sonraları Balım Sultan'a giderek, el alır ve adı da ''Kazak Abdal'' olur'' söylence böyle bitiyor Kazak Abdal'ın ucu tenteneli ve taşlanmış bir mendilinin, Demir Baba dergahında bulunduğunu, Deliorman'dan gelen göçmenler söylemektedirler Kazak Abdal, Denizli'deki dergahında yatmaktadır Elimizde bir kaç şiiri olan Kazak Abdal'ın, kim olduğu, ne zaman yaşadığı kesin olarak bilinmiyor Sadettin Nüzhet, XVII yüzyıl yaşamış Bektaşi şairlerinden olduğunu, şiirlerine rastlanan yazma dergilerin bu yüzyıl sonlarında yazılmış olmasına bağlıyor Balım Sultan'a (ölm 1516) övgü olan şiir onunsa daha önce yaşadığı da ileri sürülebilir Gerçi Bektaşiliğin ikinci piri sayılan Balım Sultan'ın aynı tarikatın dervişlerinden birince övülmesi doğaldır Ama bütün özellikleriyle canlı bir biçimde anlatılışı, hele yürüyüşünü yansıtan şu dörtlük, "Arslan gibi apıl apıl yürüyen Kendi özün hak sırrına bürüyen Kepeneğin yanı sıra yürüyen Mürsel baba oğlu Sultan Balım'dır" bir gözlem sonucu olsa gerektir Yine de, ünlü pirin söylencelerde ayrıntılarıyla anlatılan kişiliğinin şairin hayaline yön verdiği düşünülebilir Kazak Abdal'ın Romanya Türklerin-den olduğu söylenmektedir Hayali bir resmi de yapılmıştır Bir şiirinden ise asıl adının Ahmet olduğu anlaşılıyor Kendine özgü ve gerçekçi bir bakışı vardır Ali sevgisi Ali'de Tanrı'nın dile geldiği, görünüş alanına çıktığı, onun insan biçiminde tanrı olduğu inançla anılır, anlatılır Kazak Abdal'ın toplumsal kurumları, yerleşik inançları, gelenekleri yeren iki şiiri gü-nümüzde de değerini korumaktadır Belli bir toplumsal düzenin oluşturduğu insanın alabildiğine yerildiği bu şiirler, yerginin ötesinde mizahi öğeler de taşır Azmi'yi ve Kaygusuz Abdal'ı anımsatır Ali de Tanrı'nın dile geldiğini görünüş alanına çıktığını söyler Tanrı'yı insanlaştırır Yerici -alaycı tutumu, güldürücü diliyle yobazlara, sofulara kulaktan dolma tutarsız bilgilerle bilgin görünmeye çalışan cahillere ses kalabalığı ile başkalarını susturmaya çalışanlara şiirlerinde sataşır, onların olumsuz yanlarını sergiler Aslında şiirleri açıktır, yoruma gerek duymaz Yerginin içinde gerçeği sunar Kimlere çattığını açıkça söyler Kazak Abdal, kendine özgü söyleyişi, buluşu olan, olaylara çok alaycı yerici gözle bakmasını bilen, yazınımıza değişik bir ses getirmiş ozanımızdır Alaycılığı ve yericiliğiyle 16 yüzyılda yaşamış Azmi'yi anımsatıyor Kırsal kesimin ozanlarınca da çalınmış söylenmiştir Bu şiir türünde onun gibi başarılısı görülmemiştir Hacı Bektaş Veli'ye yürekten bağılıdır çağını aşan tutumu ile köklü bir direniş içindedir, gerçekçidir

10-09-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Kazak Abdal Hayatı Ve Eserleri Eserlerinden bazıları: 1 Benim pirim Hacı Bektaş Veli'dir Pirim piri Şahımerdan Ali'dir Seyyit Ali Sultanın kendisidir Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır Erenlerin lokmasından yer isen Gerçek imamların aslı der isen Dinle pendi sana derim er isen Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır Arslan gibi apıl apıl yürüyen Kendi özün Hak sırrına bürüyen Kepenegin yanı sıra yürüyen Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır Mümin olan lokmasını yedirir Her sözleri rumuz ile bildirir Gümansız bil anı gerçek Velidir Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır Kızıl Deli ocağında uyanan Baştan başa yeşillere boyanan Varıp pirin eşiğine dayanan Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır Mekan tutmuş Hanbağında bucağın Bulutlara ağıp tutan sancağın Uyandırdı pirimizin ocağın Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır Kazak Abdal der rivayet eyledim Üç yüz altmış er ziyaret eyledim Bu da söz başı bir hikayet eyledim Mürsel Baba oğlu Sultan Balımdır 2 Eşeği saldım çayıra, Otlaya karnın doyura Gördüğü düşü hayıra Yoranın da anasını Münkir münafıkın huyu, Yıktı harap etti köyü Mezarına bir tas suyu, Dökenin de anasını Dağdan tahta indirenin, Iskatına oturanın Mezarına götürenin, İmamın da anasını Derince kazın kuyusun, İnim inim inlesin Kefenin diken iğnesin, Dikenin de anasını Müfsidin bir de gammazın, Malı vardır da yemezin İkisin meyit namazın, Kılanın da anasını Kazak Abdal nutkeyledi, Cümle halkı ta'neyledi Sorarlarsa kim söyledi, Soranın da anasını 3 Ormanda büyüyen adam azgını Çarşıda pazarda insan beğenmez Medrese kaçkını softa bozgunu Selam vermeğe dervişan beğenmez Alemi taneder yanına varsan Seni yanıltır mes'ele sorsan Bir cim çıkmaz eğer kamını yarsan Camiye gelir de erkan beğenmez Elin kapusunda kul kardaş olan Burnu sümüklü hem gözü yaş olan Bayramdan bayrama bir traş olan Berber dükkanında oğlan beğenmez Dağlarda bayırda gezen bir yörük Kimi timarlı sipahi kimi serbölük Bir elife dili dönmiyen hödük Şehristana gelir ezan beğenmez Bir çubuğu vardır gayet küçücek Zu'mu fasidince keyif sürecek Kırık çanağı yok ayran içecek Kahveye gelir de fincan beğenmez Yaz olunca yayla yayla göçenler Topuz korkusundan şardan kaçanlar Meşe yaprağını kıyıp içenler Rumeli Yenicesi duhan beğenmez Aslında, neslinde giymemiş hare İş gelmez elinden gitmez bir kare Sandığı gömleksiz duran mekkare Bedestana gelir kaftan beğenmez Kazak Abdal söyler bu türlü sözü Yoğurt ayran ile hallolmuş özü Köyden şehre gelse bir Türkün kızı İnci yakut ister mercan beğenmez