Edebi Akımlar Nedir? Edebi Akımlar Hakkında, Edebi Akımlar Anlatımı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Avrupada edebi akımlar başlamadan önce, iki önemli düşünce ve sanat anlayışı vardı:
Hümanizm ve Rönesansçılık
HÜMANİZM:
* İnsana değer vermek esastır

* Tabiatı Tanrı yaratmıştır düşüncesi kabul edilmiştir

* İnsanı sevip onu yüceltme

* Dante bu düşüncenin temsilcisidir

RÖNESANSÇILAR:
* Hem hümanizmin getirdiklerin hem de16

yy bilim ve akılcılığını benimsemişlerdir

* Özgürlük düşüncesini geliştirirler

* Petrarca, Montaigne, Bocan, Cervantes, Shakspeare bu dönemde eser verirler

KLASİSİZM
* 17

yy ortalarında Fransa�da ortaya çıkan edebiyat akımıdır

* Akla ve sağduyuya değer verirler

* İnsandaki tabiata, insanların iç dünyasına saygı göstermek esastır,
* Konularını eski Yunan ve Latin edebiyatından alırlar

* Kahramanları seçkin kişilerdir

Sıradan insanlara eserlerinde yer vermezler

* Önemli olan konu değil konunun işleniş biçimidir
* Dil, üslup kusursuz bir şekilde işlenmiştir

Dil açık, yalın ve soyludur

* Sanat için sanat görüşünü savunurlar

* Sanatçı eserde kendini gizler

* Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur

(olay, zaman, mekân)
* Bu akımın en önemli temsilcileri: Moliere ,Corneille, Racine, La Fontaine, La Bruyere, Daniel Defoe
* Türk edebiyatında ise Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa �dır

ROMANTİZM
* Fransa�da 1830 yıllarında klasizme tepki olarak doğmuştur

* Klasik edebiyatın kural ve şekilleri bırakılır

* Konular eski Yunan ve Latin edebiyatı yerine Hıristiyanlıktan tarihten ve günlük yaşamından alınır

* Akıl yerine duygulara ve hayallere önem verirler

* Sanatçılar kendi eserlerinin kişiliklerini gizlemezler

* Sanat toplum içindir görüşünü benimsemişlerdir

* Tabiat önemlidir

Gözlem ve tasvire önem verilir

* Konular işlenirken iyi, kötü, doğru, yanlış gibi karşıtlıklardan yararlanırlar

* Üç birlik kuralı terk edilir

* Temsilcileri: J

J

Rousseau, Voltaire, Victor Hugo, Goethe, Schiller, Chateaubriand, George Sand
* Türk edebiyatında ise Namık Kemal, A

Hamit Tarhan, A

Mithat Efendi

REALİZM
* 19

yy�ın ikinci yarısında Fransa�da romantizme tepki olarak doğmuştur

* Konu gerçekten alınır

Olay ve kişiler yaşanan ve yaşayan kişilerin benzerleridir
* Kişilerin ruhi davranışlarını etkileyen onların kişiliklerini çizen çevre ve ortamın tanıtılmasına önem verilir

* Betimlemeler yazarın gözüyle yapılmaz kahramanın gözüyle yapılır

* His ve hayale kapılmadan toplum gerçeklerini olduğu gibi yansıtır

* Sanat için sanat görüşünü savunurlar

* Hikâye ve Romanda uygulanır

* Temsilcileri: Honero De Balzac, Stendhal, Gustave Flubert, Tolstoy, Dostoyevski, Ernest Hemingvay, Steinbeck
* Türk edebiyatında ise; Recaizade Mahmut, Nabizade Nazım Yakup Kadri, R

Halit Karay
NATÜRALİZM
* Determinizm anlayışını romana getiren bu akım 19

asrın ikinci yarısında Fransa�da ortaya çıkmıştır

* Determinizme göre tabiat olaylarında aynı sebepler aynı sonucu doğurur

Natüralistler, Determinizmi topluma ve insan uyguladılar

* Toplum büyük bir laboratuar, insan deney konusu, sanatçı da bilgin sayıldı

* İnsan kişiliğini anlatabilmek için soya çekim yasalarından ve toplum biliminden yararlandılar

* Romanlarda kahramanların portreleri ince ayrıntılarına kadar verilir

* Yazar eserde kişiliğini gizler

* Gözlem ve tasvir önemlidir

* Eserlerinde hayatı bütün yönüyle anlatırlar

* Bedenden ayrı bir ruh yoktur

* Dil her seviyedeki insanın anlayabileceği bir düzeyde tutulmuştur
* Sanat toplum içindir anlayışı doğrultusunda eserler verilmiştir

* Temsilcileri: Emile Zola, Goncoutr Kardeşler, Guy De Maupassent, Alphonse Daudet
* Türk edebiyatında ise; H

Rahmi Gürpınar, Nabizade Nazım, Beşir Fuat
PARNASİZM
* Romantik şiir anlayışı ile Fransa da ortaya çıkmıştır

* Doğal güzelliğe ve dış görünüşe büyük önem verir

* Sanat sanat içindir ilkesini savunmuştur

* Nesneleri dış görünüşünü aktarmışlardır

* Kelimeler seçilerek kullanılır

Kelimelerin sıralayışı ve ahenk önemlidir

* Kafiye ve Redife önem verilir

* Romantizm�de bırakılan eski Yunan ve Latin kültürüne dönüşmüştür

* Temsilcileri: Th

Gauthier, Theodore Debanvaille, Francois Coppee
* Türk edebiyatında ise; Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin, Yahya Kemal
SEMBOLİZM
* 19

yy�ın son çeyreğinde ortaya çıkmıştır

* Nesneleri olduğu gibi anlatmak mümkün değildir

Nesneler değişerek anlatılabilir

* Anlatımda sözlerin sözlük anlamından bıkan sembolistler yaşatmaya çalışırlar

* Şiirde anlam açıklığından kaçındılar

* Şiir anlaşılmak için değil hissedilmek içindir

* Şiirde alaca karanlık üzüntü ve ay ışığı, gün doğumu, gün batımı gibi belli belirsiz varlıklar görüntüleri yansıtırlar

* Şiirde musiki her şeyden önce musiki ilkesini savundular

* Sanat için sanat anlayışına bağlılardır

* Dil herkesin anlayacağı seviyede değil oldukça ağırdır
* Temsilcileri: Baudelaire, P

Verlaine, A

Rimbaud
* Türk edebiyatında ise; Ahmet Haşim, A

Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, biraz da Cenap Sahabettin
SÜRREALİZM (GERÇEK ÜSTÜCÜLÜK)
* Kelime anlamı "gerçek üstüncülük" demek olan bu akım 1924�te Fransa�da çıkmıştır

* Sürrealistler Sigmund Freud�un etkisinde kalmışlardır

* Bilinçaltı rüyada ortaya çıkar

* Hipnotize edilmiş insanlara şiir söylettiler

* Akıl ve mantık değersizdir

İnsanı yönlendiren İçgüdü, bilinçaltıdır demişlerdir

* Temsilcileri: Breton Aragon, Paul Eluard
* Türk edebiyatında ise; Orhan Veli ve arkadaşları, Cemal Süreyya, İlhan Berk (II

Yeniciler)
FÜTÜRİZM
* Geleceği makineleştiren sanattır

* 20

yy

başında Marinetti tarafından kurulmuştur

* Geçmişin sanat değerlerini bırakmalı ve yeni anlatım biçimleri bulmalı

* Makinalaşma çalışmaları kutsallığı savunulmalıdır

* Temsilcileri: Marinetti ve Mayatovski
* Türk edebiyatında ise: Nazım Hikmet
EGZİSTANSİYALİZM ( VAR OLUŞÇULUK)
* Var olmayı her şeyden önce görenlerdir

Bu akıma var oluşçuluk da denir

* İnsan kendi değerlerini kendi oluşturabileceğini bilmelidir

* İnsan bütünüyle özgür olmalıdır

* Temsilcileri: J

Paul Sartre, Simon de Beauvoir, A

Camus
DADAİZM
* Kelimeleri rasgele kullanmak suretiyle oluşan şiirlere denir

* Dil ve estetik kurallarını yıkma

* Şiir gelişimini güzel seçilmiş kâğıt üzerine dizilmesiyle yazılır

* Temsilcileri: Tristan Zara, L

Aragon, Paul Elaud

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Edebi Akımlar Nedir? Edebi Akımlar Hakkında, Edebi Akımlar Anlatımı Avrupada edebi akımlar başlamadan önce, iki önemli düşünce ve sanat anlayışı vardı: Hümanizm ve Rönesansçılık HÜMANİZM: * İnsana değer vermek esastır * Tabiatı Tanrı yaratmıştır düşüncesi kabul edilmiştir * İnsanı sevip onu yüceltme * Dante bu düşüncenin temsilcisidir RÖNESANSÇILAR: * Hem hümanizmin getirdiklerin hem de16yy bilim ve akılcılığını benimsemişlerdir * Özgürlük düşüncesini geliştirirler * Petrarca, Montaigne, Bocan, Cervantes, Shakspeare bu dönemde eser verirler KLASİSİZM * 17yy ortalarında Fransa�da ortaya çıkan edebiyat akımıdır * Akla ve sağduyuya değer verirler * İnsandaki tabiata, insanların iç dünyasına saygı göstermek esastır, * Konularını eski Yunan ve Latin edebiyatından alırlar * Kahramanları seçkin kişilerdir Sıradan insanlara eserlerinde yer vermezler * Önemli olan konu değil konunun işleniş biçimidir * Dil, üslup kusursuz bir şekilde işlenmiştir Dil açık, yalın ve soyludur * Sanat için sanat görüşünü savunurlar * Sanatçı eserde kendini gizler * Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur(olay, zaman, mekân) * Bu akımın en önemli temsilcileri: Moliere ,Corneille, Racine, La Fontaine, La Bruyere, Daniel Defoe * Türk edebiyatında ise Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa �dır ROMANTİZM * Fransa�da 1830 yıllarında klasizme tepki olarak doğmuştur * Klasik edebiyatın kural ve şekilleri bırakılır * Konular eski Yunan ve Latin edebiyatı yerine Hıristiyanlıktan tarihten ve günlük yaşamından alınır * Akıl yerine duygulara ve hayallere önem verirler * Sanatçılar kendi eserlerinin kişiliklerini gizlemezler * Sanat toplum içindir görüşünü benimsemişlerdir * Tabiat önemlidir Gözlem ve tasvire önem verilir * Konular işlenirken iyi, kötü, doğru, yanlış gibi karşıtlıklardan yararlanırlar * Üç birlik kuralı terk edilir * Temsilcileri: J J Rousseau, Voltaire, Victor Hugo, Goethe, Schiller, Chateaubriand, George Sand * Türk edebiyatında ise Namık Kemal, AHamit Tarhan, AMithat Efendi REALİZM * 19yy�ın ikinci yarısında Fransa�da romantizme tepki olarak doğmuştur * Konu gerçekten alınır Olay ve kişiler yaşanan ve yaşayan kişilerin benzerleridir * Kişilerin ruhi davranışlarını etkileyen onların kişiliklerini çizen çevre ve ortamın tanıtılmasına önem verilir * Betimlemeler yazarın gözüyle yapılmaz kahramanın gözüyle yapılır * His ve hayale kapılmadan toplum gerçeklerini olduğu gibi yansıtır * Sanat için sanat görüşünü savunurlar * Hikâye ve Romanda uygulanır * Temsilcileri: Honero De Balzac, Stendhal, Gustave Flubert, Tolstoy, Dostoyevski, Ernest Hemingvay, Steinbeck * Türk edebiyatında ise; Recaizade Mahmut, Nabizade Nazım Yakup Kadri, R Halit Karay NATÜRALİZM * Determinizm anlayışını romana getiren bu akım 19 asrın ikinci yarısında Fransa�da ortaya çıkmıştır * Determinizme göre tabiat olaylarında aynı sebepler aynı sonucu doğurur Natüralistler, Determinizmi topluma ve insan uyguladılar * Toplum büyük bir laboratuar, insan deney konusu, sanatçı da bilgin sayıldı * İnsan kişiliğini anlatabilmek için soya çekim yasalarından ve toplum biliminden yararlandılar * Romanlarda kahramanların portreleri ince ayrıntılarına kadar verilir * Yazar eserde kişiliğini gizler * Gözlem ve tasvir önemlidir * Eserlerinde hayatı bütün yönüyle anlatırlar * Bedenden ayrı bir ruh yoktur * Dil her seviyedeki insanın anlayabileceği bir düzeyde tutulmuştur * Sanat toplum içindir anlayışı doğrultusunda eserler verilmiştir * Temsilcileri: Emile Zola, Goncoutr Kardeşler, Guy De Maupassent, Alphonse Daudet * Türk edebiyatında ise; H Rahmi Gürpınar, Nabizade Nazım, Beşir Fuat PARNASİZM * Romantik şiir anlayışı ile Fransa da ortaya çıkmıştır * Doğal güzelliğe ve dış görünüşe büyük önem verir * Sanat sanat içindir ilkesini savunmuştur * Nesneleri dış görünüşünü aktarmışlardır * Kelimeler seçilerek kullanılır Kelimelerin sıralayışı ve ahenk önemlidir * Kafiye ve Redife önem verilir * Romantizm�de bırakılan eski Yunan ve Latin kültürüne dönüşmüştür * Temsilcileri: Th Gauthier, Theodore Debanvaille, Francois Coppee * Türk edebiyatında ise; Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin, Yahya Kemal SEMBOLİZM * 19yy�ın son çeyreğinde ortaya çıkmıştır * Nesneleri olduğu gibi anlatmak mümkün değildir Nesneler değişerek anlatılabilir * Anlatımda sözlerin sözlük anlamından bıkan sembolistler yaşatmaya çalışırlar * Şiirde anlam açıklığından kaçındılar * Şiir anlaşılmak için değil hissedilmek içindir * Şiirde alaca karanlık üzüntü ve ay ışığı, gün doğumu, gün batımı gibi belli belirsiz varlıklar görüntüleri yansıtırlar * Şiirde musiki her şeyden önce musiki ilkesini savundular * Sanat için sanat anlayışına bağlılardır * Dil herkesin anlayacağı seviyede değil oldukça ağırdır * Temsilcileri: Baudelaire, P Verlaine, A Rimbaud * Türk edebiyatında ise; Ahmet Haşim, A Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, biraz da Cenap Sahabettin SÜRREALİZM (GERÇEK ÜSTÜCÜLÜK) * Kelime anlamı "gerçek üstüncülük" demek olan bu akım 1924�te Fransa�da çıkmıştır * Sürrealistler Sigmund Freud�un etkisinde kalmışlardır * Bilinçaltı rüyada ortaya çıkar * Hipnotize edilmiş insanlara şiir söylettiler * Akıl ve mantık değersizdir İnsanı yönlendiren İçgüdü, bilinçaltıdır demişlerdir * Temsilcileri: Breton Aragon, Paul Eluard * Türk edebiyatında ise; Orhan Veli ve arkadaşları, Cemal Süreyya, İlhan Berk (II Yeniciler) FÜTÜRİZM * Geleceği makineleştiren sanattır * 20yy başında Marinetti tarafından kurulmuştur * Geçmişin sanat değerlerini bırakmalı ve yeni anlatım biçimleri bulmalı * Makinalaşma çalışmaları kutsallığı savunulmalıdır * Temsilcileri: Marinetti ve Mayatovski * Türk edebiyatında ise: Nazım Hikmet EGZİSTANSİYALİZM ( VAR OLUŞÇULUK) * Var olmayı her şeyden önce görenlerdir Bu akıma var oluşçuluk da denir * İnsan kendi değerlerini kendi oluşturabileceğini bilmelidir * İnsan bütünüyle özgür olmalıdır * Temsilcileri: JPaul Sartre, Simon de Beauvoir, ACamus DADAİZM * Kelimeleri rasgele kullanmak suretiyle oluşan şiirlere denir * Dil ve estetik kurallarını yıkma * Şiir gelişimini güzel seçilmiş kâğıt üzerine dizilmesiyle yazılır * Temsilcileri: Tristan Zara, LAragon, Paul Elaud