Ad Soylu Sözcükler Ad Tamlamaları

ADLAR (İSİMLER)

Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir

A)Ad Soylu Sözcükler:

1)Ad (İsim)

2)Sıfat (Önad)

3)Zamir (Adıl)

4)Zarf (Belirteç)

5)Edat (İlgeç)

6)Bağlaç

7)Ünlem

B)FİİLLER (Eylemler)

1)Varlıkları ya da kavramları karşılayan,onları tanımamızı sağlayan sözcüklere ?ad? denirBir kelimeye -mek, -mak ya da -ma, -me olumsuzluk ekini getiremiyorsak o kelime addır

*Bahçe, kum, Ali, kitap, çanta, Almanya, Merkür,?

A)Görev ve anlamlarına göre,

B)Varlıkların türüne göre,

C)Varlıkların sayısına göre,

D)Yapılarına göre

inceleriz

GÖREV VE ANLAMLARINA GÖRE İSİMLER

1)Somut İsimler:Taş,kitap,çiçek,?

2)Soyut İsimler:Akıl,sevgi,saygı,şeytan,iyilik,keder,?

3)İş ve Eylem Gösteren İsimleriil soylu kelimelere ?-mek, -mak, -ış, -iş, -me, -ma? ekleri getirilerek türetilen ve iş,oluş,eylem bildiren isimlerdirBunlara ?fiilimsi? (isim-fiil) de denir

*Çalışmak, uyumak, dokunma, eğlenme, bakış, gülüş,?

VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE İSİMLER

1)Özel İsimler:Tek olan,diğer varlıklara benzemeyen varlıkların özel adlarıdır

*Köroğlu, Nedim, Türkçe, Mehmet,Minnoş, Pamuk, Türk Dil Kurumu,

2)Tür (Cins) İsimleri:Aynı türden birçok varlığın ortak adlarıdır

*El, ayak, kardeş, amca, kedi, kaşık,şehir, kasaba,?

VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER

1)Tekil İsimler:Aynı türden varlıkların bir tekinin adıdır

*Çocuk, ay, kalem, kitap, elbise,?

2)Çoğul İsimler:-ler,-lar çokluk ekini almış isimlerdir

*Çocuklar, ağaçlar, kitaplar, öğrenciler,?

3)Topluluk İsimler:Biçim bakımından tekil göründüğü halde çokluk ya da topluluk anlamı veren adlardır

*Ordu, alay, sürü, kurultay, meclis, takım,?

YAPI BAKIMINDAN İSİMLER

1)Basit İsimler:Hiçbir yapım eki almamış isimlerdir

*Araba, insanlar, evimiz, yoldan, tahtayı, çanta, kuşlarım,?

2)Türemiş İsimler:İsim ya da fiil kök ve gövdelerinden yapım ekiyle türeyen isimlerdir

*Yol-cu, meslektaş, silgi, ölüm,?

3)Birleşik İsimler:İki ismin aralarına başka bir kelime girmeyecek şekilde birleşip kalıplaşmasıyla oluşan isimlerdir

*Anayurt, Çanakkale, açıkgöz, boşboğaz, aslanağzı, gecekondu, ateşkes, biçerdöver, bakarkör, giderayak,?

Msn Öğretmen össkpssGazeteler Sohbethazır mesajlarders izleBelirli Gün ve Haftalar Çanakkale savaşışiir

İSİM TAMLAMALARI

1)Belirtili Ad Tamlaması:Tamlayanın ?-in? ilgi ekini tamlananın da ?-i,si? 3tekil kişi iyelik ekini aldığı tamlamalardır

NOT:Belirtili isim tamlamasını bulmak için tamlanana neyin,kimin sorularını sorarız

Türkçe?nin önemi,

Yolun sonu,

Ali?nin amcası,

Arabanın boyası,

Fırtınanın gücü,

Bizim köyümüz

2)Belirtisiz Ad Tamlaması:Tamlayanı yalın halde bulunan,tamlananı 3kişi iyelik ekini alan tamlamalardır

*Sokak kapısı,

*Tarla kuşu,

*Çam ağacı,

*Okul müdürü,

*Hızlı koşanı (sıfat)

*Devlet memurları

NOT:Belirtisiz isim tamlamasını bulmak için tamlanana ?-ne? sorusunu sorarız ?Nasıl,ne kadar,kaç,hangi? gibi sorular sıfat tamlamasını buldurur

3)Takısız Ad Tamlamaları:Tamlayan ve tamlananın tamlama ekleri almadan oluşturdukları ad tamlamasıdırBu tür tamlamalarda tamlayan,tamlananın ya neye benzediğini ya da neden yapıldığını anlatır

*Yünden çorap

*Çelik tencere

*Ahşap dolap

*Taş duvar

*Bakır tel

Tamlayan tamlananın neden yapıldığını belirtiyor Tamlayanla tamlananın arasına ?den? ekini getirdiğimizde anlam bozulmuyorOysa sıfat tamlamalarında bozulur

*Sarı çorap (sıfat)

*İnci (gibi) diş

*Kömür göz

*Altın kalp

*Çelik bilek

Tamlayan,tamlananın neye benzediğini ifade ediyorTamlayanla tamlananın arasına ?gibi? edatını getirirsek sıfat tamlamasıyla karıştırmayızÇünkü sıfat tamlamalarının arasına ?gibi? edatını getiremeyiz

NOT:Takısız isim tamlamalarının tamlayanları doğada tek başına bulunurken sıfat tamlamalarındaki doğada tek başına bulunmaz

4)Zincirleme Ad Tamlamaları:Bir ad tamlamasının üçüncü bir adla ya da başka bir ad tamlamasıyla oluşturduğu tamlamaya zincirleme ad tamlaması denir

*Bahçe kapısının anahtarı

bsiz ad tam ad

zincirleme ad tam

*Çevre yolunun ağaçlandırma çalışmaları

bsiz ad tam bsiz ad tam

zincirleme ad tam

Ad Tamlamalarıyla İlgili özellikler:

1)Belirtili ad tamlamalarında tamlayan çoğul,tamlanan da belgisiz bir sözcük olursa tamlayan eki ?-in? yerine ?-den? eki kullanılabilir

*Aşağıdakilerden hangisi (Aşağıdakilerin hangisi)

*Yolculardan biri (Yolcuların biri)

2)Belirtili ad tamlamalarında kimi zaman tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir

*Tadı yok sensiz geçen günlerin

3)Belirtili ve zincirleme ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına sözcükler girebilir

*Masanın ayağıMasanın kırık ayağı)

*Evin borcu(Evin bir türlü bitmek bilmeyen borcu)

4)Belirtili ad tamlamalarında tamlayan,tamlanan ya da ikisi birden zamir olabilir

*Onun kızı (Tamlayan zamir)

*Çocukların bir çoğu (Tamlanan zamir)

*Onların bir çoğu (Tamlayan da tamlanan da zamir)

5)Tamlayanı zamir olan belirtili ad tamlamalarında tamlayan genellikle düşerBunlara ?tamlayanı düşmüş ad tamlaması? denir

*Olayı bize babası anlatmıştı (Onun babası)

*Evimiz çok güzel oldu (Bizim evimiz)

*Paran var mı?(Senin paran)

6)Bir tamlayan,birden çok tamlanan için;bir tamlanan da birden çok tamlayan için ortak kullanılabilir

*Evin kapısı ve penceresi açık kalmıştı(Tamlayan ortak)

*Ahmet?in,Murat?ın ve Deniz?in velisi toplantıya katılmadı(Tamlanan ortak)

ADLARDA KÜÇÜLTME

Adlarda küçültme ?cik ve ceğiz? ekleriyle sağlanır

*Şu tepeciği aşarsak köy görünür(Küçük tepe)

*Çocukcağız evin yolunu şaşırdı(Küçük çocuk)

Adların sonuna getirilen ?cik,ceğiz? ekleri adlara değişik anlamlar da katabilir

*Anneciğimi çok özledim(Sevgi)

*Bir milyarcık borç verir misin?(önemsememe-azımsama)

NOT:-cik eki kimi zaman somut bir varlığa ad oldukları zaman küçültme anlamını yitirebilir

*Mehmetçik (Türk askeri)

*Gelincik (Çiçek ismi)

*Maymuncuk (Kapı kilidini açan araç)

ÇOĞUL EKİNİN (-LER,-LAR)GÖREVLERİ VE EKLENDİĞİ SÖZCÜKLERE KATTIĞI ANLAMLAR:

-Ler,-lar eki eklendiği sözcüğe her zaman çoğul anlamı katmaz;farklı anlam ilgileri de katabilir

*Birazdan Zeynepler gelir

(Belirli bir aileyi belirtiyor)

*Bu cami Karahanlılar döneminde kalma

(Sülale,soy anlamı katmış)

*Müdür Beyler henüz gelmediler

(Saygı)

*Hanımefendiler daha uyanmadılar

(Alay,küçümseme, sitem anlamı katmış)

*On yaşlarında bir çocuktu

(Yaklaşık anlamı katmış)

*Hasta ateşler içinde kıvranıyordu

(Abartma)

*Anadalu?da Yunus?lar bitmez

(Özel ada benzerleri anlamı katmış)

*Akşamları televizyon seyrederim

(Belgisiz sıfat yerine geçerek ?her? anlamı katmış)