Sağlık Planlaması

1SAĞLIK PLANLAMASI

11 SAĞLIK PLANLAMASI TANIMI

Sağlık planlaması; sağlık hizmetlerini planlı gelişmesini gerçekleştirmek için, akılcı ve mantıklı bir şekilde, ülkenin medikal hizmet ihtiyacını ülkenin kaynakları ile dengeleyerek ve medikal hizmet alanındaki teknolojik gelişimler ve birikimleri nazarı dikkate alınarak yapılan bir planlamadır (7)

Bu görüş çerçevesi içinde yapılan sağlık planları, ülkenin ihtiyaçlarına göre özel şekiller alabilir Aynı zamanda milli sağlık planı, ülkenin sosyal ve ekonomik planının bir parçasıdır Sağlık planının ülkenin ihtiyaçlarına uygun bir şekilde yapılabilmesi için, ülkenin kaynaklarını ve ihtiyaçlarını belirleyecek istatistiklerin hazırlanması gerekir (8)

12 SAĞLIK PLANLAMASINI AMACI

1) Medikal hizmet arz ile talep durumunun saptanması
2) Taleplerin eldeki kaynaklara göre karşılanması
3) Ülkenin sosyo-ekonomik ihtiyaçlarına en uygun yatırım planına dönüştürülmesi
Sağlık planlamasının amaçları bunlardır (8)

Böyle bir sağlık planının yapılabilmesi için planın;

1) Kapsamlı dengeli ve öncelikleri saptanmış,
2) Esnek, gelişime açık,
3) Kaynakları ve stokları en iyi şekilde kullanan,
4) Fiili ve potansiyel personel ihtiyacının planlanmış olması gerekir (8)

12 SAĞLIK PLANLAMASININ EVRELERİ

Sağlık planlaması sürecindeki evreler şöyle sıralanabilir;
1) Problemlerin ve kaynakların, değişen gelecek durumlara projeksiyonu
2) Kaynak sınırlamaları ışığında politika seçeneklerinin gözden geçirilmesi
3) Politika belirlenmesi
4) Politika amaçlarına uygun programlar yapma
5) Politika amaçlarının başarısını ölçmek için değerlendirme işlemlerinin uygulanması
6) Planlamanın bir üst aşaması için önceki deneylerden sonuçlar çıkartma

Gelişmenin sağlanması için dört tip bilgiye ihtiyaç vardır;
1) Sağlık sektörü çıktısını ölçmek için demografik ve epidemiyolojik indisler
2) Risk faktörü
3) Kaynaklar
4) Hizmet dağılımı (9)

14 SAĞLIK PLANLAMASINI ZORUNLU KILAN FAKTÖRLER

Birçok ülkelerde tedavi kurumları, personel, tedavi hizmetleri, koruyucu hekimlik hizmetleri organik bir şekilde büyümektedir Bu şekilde bir büyüme, başlangıçta bir ölçüde kaçınılmaz olmaktadır Bir seviyeden sonra, büyüyen sağlık hizmetleri kompleks ve karmaşık bir bütün olmaya başlamakta, geliştikçe kompleksleşen sağlık hizmetlerinin de sosyal, kültürel ve ekonomik parametrelerle etkilenmeye başladığı görülmektedir İktisadi planlamanın da zorlanmasıyla organik bir gelişmenin yerini, düzenli ve etkin bir gelişme almaktadır (8)

Sağlık planlamasına olan inanç, devletlerin iktisadi ve sosyal gelişmeyi aynı çerçeve içinde görmeye başlaması ve bunu sağlayacağı faydalara inanmış olmalarından doğmaktadır Bunun yanısıra, Devlet Planlama Teşkilatı ve kalkınma planı olmayan ülkelerde sağlık planı yapmak, bir ölçüye kadar mümkündür

Sağlık planlamasının yapılmasını zorunlu kılan diğer faktörler ise şunlardır;
Sağlıktaki düzelmeler sonucunda ortaya çıkacak üretim artışları,
İlerideki tıbbi bakım giderlerinden ve muhtemel kayıplardan tasarruflar,
İşgücü kayıplarının azaltılması ve çalışma yaşının uzatılması,
Toplumun sağlık standardının yükseltilmesi

15 SAĞLIK PLANLAMASINDA KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR

Bu zorluklar, bilgi birikimi ve aşağıda gösterilen üç temel sorundan doğmaktadır
Planlama anında mantıklı bir karara varmanın zorlukları,
Kara anında maruz kalınan psikolojik baskılar,
Yerinde bir karara varırken, kararı etkileyen faktörler üzerinde kara verenin kontrol eksikliği (10)

16 SAĞLIK PLANLAMSINA İLİŞKİN SONUÇ VE ÖNERİLER

Sağlık planlaması, politik ve ekonomik yapısı ne olursa olsun her ülke için bir koşuldur
Planlamayı sağlayabilmek için, sağlıkla ilgili her düzeyde bilgiyi koordine edebilecek bir ekibe gereksinim vardır
Sağlık programlaması için uygun bir enformasyon sistemine gereksinim vardır
Üst planlama komitesi, bağlı bulundukları bakanlık tarafından sınırlandırılmamalı, diğer bakanlıklar, kuruluşlar ve sektörlerle iletişim olanakları sağlanmalıdır
Planlama basit olabileceği gibi karmaşıkta olabilir Önemli olan, basitliğine ve karmaşıklığına bakılmaksızın sistemin diğer disiplinlerle bilgi alışverişine girmesidir
Zaman zaman planlama süreci kesilip değerlendirmeler ve düzeltmeler yapılmalıdır
Asıl mesleği sağlık olan veya olmayan spesiyalistlere planlama eğitimi, ayrıntıda da ‘sağlık üzerine planlama’ eğitim sağlanmalıdır En iyi eğitim , planlamayı yaparak öğrenmektir
Araştırma, planlamada önemli rol oynar
Sağlık planlaması konusundaki konferanslar sık sık tekrarlanmalı, ülkeler arasında bilgi alışverişine olanak sağlanmalıdır
Problemlerin ve sorunların ülkeden ülkeye farklılık göstermesine karşın, çözümlerde bir standartlaşmaya gidilmeli böylece sorunların çözümü kolaylaştırılmalıdır
Sağlık personelinin karşı karşıya olduğu terimler standartlaştırılmalı, kullanıcı bunlardan haberdar edilmelidir
Değişik ülkelerden sağlık planlaması ve değerlendirilmesi üzerine enformasyon toplanmalı, bir merkezde değerlendirilmeli ve kullanılabilir bir biçime dönüştürülmelidir
Ülkeler, sağlık planlamacıların eğitimi için malzeme toplamalı, birleştirmeli ve bunları kullanıma sunmalıdır Dünya Sağlık Örgütü (WHO), ülkeler yararına normlar, tanımlar, standartlar, kalıp-süreçler belirleyerek bu koordinasyonu kısmen üstlenmiştir
Dünya Sağlık Örgütü, sağlık planlaması ve değerlendirmesiyle ilgili araştırmaları sürdürmede, bu konu ile ilgili eğitimde bir anahtar görevi görür