Türkmen, Yürük, Kürt Boy, Oymak Ve Aşiretleri

TÜRKMEN, YÜRÜK, KÜRT BOY, OYMAK VE AŞİRETLERİ Yapıları, yaşayışları, meşgaleleri, mutfakları ve çadır döşeyişleri bakımından TÜRKMEN aşîretleri ile Kürt aşîretleri arasında ayırt edici bir fark görülmemektedir
Bu bakımdan "Kürt kimliğini tanıyoruz" diyenlerin bu "kimlik" ile ne gibi farklılıkları kastettiklerini açıkça belirtmeleri gerekir (BU LAFI İLK DEFA 1991 SEÇİMLERİNDEN ÖNCE MEL'UN SÜLEYMAN DEMİREL ETMİŞTİ! )
Böyle bir liste çıkarabilmelerinin imkânı yoktur Çünkü TÜRKMEN ve Kürt aşiretleri aynı kökten gelmektedir Bizim beyanımız kuru bir iddia değildir Aşağıdaki açıklamalar, bilinen bütün Kürt ve Türkmen aşîretlerine aittir ve aradaki soy birliğini yeterince ispatlar niteliktedir
OSMANLILAR şehir dışında yaşıyan, bilhassa göçebe olan aşiret ve oymaklara TÜRK-TÜRKMEN demiş, bunların düzlük, ovalık yerlerde yaşıyanlarına YÜRÜK, dağda yaşıyanlarına da KÜRT tabirini kullanmıştır Tahrir Defterleri'ndeki ifadeleri bu anlayışla değerlendirmek gerekir
Burada hemen ekliyelim ki, "OSMANLI'nın TÜRK ve TÜRKMEN'i küçük görürdü, aşağılardı" iddiası doğru değildir Kendi de TÜRKMEN olan OSMANLILAR'ın böyle bir şey yapması saçma olurdu
Ne var ki, ta 900'lü yıllardan itibaren gelen bir değişim vardır O tarihlerde MÜSLÜMAN olan OĞUZLAR'ı diğerlerinden ayırmak için kendilerine TÜRKMEN tabir edilmeye başlanmıştır TÜRK-MEN, "TÜRK'ün iyisi, hası" anl!!!!! gelir Güçlendirme takısıdır
Bu MÜSLÜMAN (OĞUZ) TÜRKMENLER daha sonra MÜSLÜMAN olmayan OĞUZLAR ile savaşmışlar, dönemin İSLAM DEVLETİ ve yeni kurulan TÜRK devletlerinde makbul addadilmişlerdir
Sonra SELÇUKLU DEVLETİ kurulmuş, bir kısım TÜRKMEN yerleşik şehir hayatına geçmiş ve SELÇUK adını almış, bu sefer göçebe TÜRKMEN boyları ile yerleşik SELÇUKLULAR arasında bazı sürtüşmeler olmuştur
Arkadan gelen TÜRKMEN boyları bu sefer OSMANLI DEVLETİ'ni kurmuş, yerleşik hayata geçenler OSMANLI adını almış, göçebeler ise TÜRK-TÜRKMEN-YÜRÜK-KÜRT diye anılmaya başlamıştır KÜRT adı SELÇUKLU'da geçmez
Bu şehirli-göçebe sürtüşmesi zamanımızdaki şehirli-gecekondulu farkının ve sürtüşmenin tamamen aynıdır İkincilerin uyumsuzluğu, kurallara uymaması düzenin sağlanmasında elbetteki problem yaratmıştır
Nasıl ki, bugün gecekonduluyu makbul görmeyen bir zihniyet var ise, ama bunu bir IRK MESELESİ - IRKI HAKİR GÖRME olarak yorumlamak mümkün değilse; geçmişteki SELÇUKLU-TÜRKMEN, OSMANLI-TÜRK, hatta şimdiki TÜRK-KÜRT sürtüşmesi de aynı uyumsuzluktan kaynaklanmaktadır Şehirleşen insanın "kürtlüğü" ortadan kalkınca, sürtüşmede kaybolmaktadır
Aşağıdaki aşiretleri bu anlayışla incelemek gerekir
ABDALLI / ABDALÂN AŞİRETİ: Afganistan'dan gelerek Anadolu'da muhtelif yerlere yerleşen ABDALLAR, HAPTAL / EFTALİT Türkmenleri'ndendirler
Adapazarı, Orta Anadolu, Toroslar, Silifke (İçel) ve Antalya bölgelerinde yaşayanları Türkçe konuşurlar Tunceli, Erzincan ve Tercan taraflarına yerleşerek Abdallı adını yaşatanlar ise Kürtçe konuşmaktadırlar
Anadolu'da Abdallı (Ankara, Sivas) ve Abdalân (Bingöl) gibi köy adlarına rastlanması onların Türklüğünün delilidir Ayrıca Grek tarihçilerin TÜRKLER'e HEFTALİT dedikleri de unutulmamalıdır
AKKEÇİLİ OYMAĞI: MİLLİ Aşîreti'ne mensûp olan Akkeçililer, Osmanlı Tahrîr Defterleri'nde "YÖRÜKAN TÂİFESİ'nden" gösterilmişlerdir Herkesin bildiği gibi YÖRÜK-YÜRÜKLER ANADOLU'da göçebe TÜRK oymaklarına verilen addır YÜRÜMEK'ten gelir
ALANLI AŞİRETİ: Hazar Denizi'nin kuzeyinde, Dağıstan'da ve Kırım'da yaşayan İran menşeli, Türk!eşmiş ALANLAR'ın bir koludur Özelliklerinden dolayı ALANLAR'ı TÜRK sayan tarihçiler de az değildir
Çok geniş bir sahaya yayılan kadim Alanlar'ın Anadolu'da bıraktıkları izler bilinmektedir Bu cümleden olarak, Anadolu'da birçok Alan isimli köyler yanında Alanbaşı (Artvin), Alancık (Diyarbakır), Alanyazı (Tunceli), Alanlı (Mardin) gibi sayısız köy isimleri de mevcûttur
Anadolu'da TÜRKÇE konuşan Alanlılar'dan başka, bugün Kürtler arasında Kürmançça konuşan bir Alanlı aşîretinin Tunceli'de yaşadığı bilinmektedirAradaki tek fark bu "ağız" farkıdır
ANTARLI / ANTERLİ AŞİRETİ: Urfa ve Mardin bölgesinde yaşayanları Kürmanç olup Akkoyunlu oymaklarındandırlar
ANTARLILAR, Osmanlı Tahrîr Defterlerinde "Konar-Göçer TÜRKMâN TAİFESİ'nden" gösterilmişlerdir
ARTUŞİ / ERTUŞİ / HERTUŞİ AŞİRETİ: OĞUZLAR'ın bütün husûsiyetlerini yaşatan ve bir bölümü Suriye ile Irak'ta yaşayan bu boy, Anadolu'da Hakkâri, Van ve Cizre (Mardin) bölgelerine dağılmıştır
Kalabalık olan Artuşîler 12 oymaklı bir Kürmanç topluluğudur
ATMA / ATMALI AŞİRETİ: TÜRKMEN ve 12 oymaklı Kürt boyuna ayrılan Atmalar, Sünnî ve Alevî'dirler Boylar topluluğundan mürekkep bir konfederasyon olduğu anlaşılan Rişvav kabîlesine bağlı olan Atmalar Kürmançca konuşurlar
Konfederasyon içerisinde yer alan ve TÜRKÇE adlar taşıyan 12 boyu şunlardır: 1- TİLKİLER, 2- KIZIRLI, 3- HAYDARLI, 4- KETİLER, 5- SADAKALAR, 6- KIZKAPANLI,
7- KARAHASANLAR, 8- KARALAR, 9- AĞCALAR, 10- TURUÇLU, 11- KABALAR,
12- MAHKÂNLI
AVCILAR AŞİRETİ: Osmanlı Tahrîr Defterlerinde "TÜRKMÂN YÖRÜKÂNI TÂİFESİ'nden" gösterilmişlerdir Bu ifade "TÜRKMENLER'in düzlükte yaşayıp yaylalara göç edeni" anl!!!!! gelir
AVŞAR / AFŞAR AŞİRETİ: 24 OĞUZ boyundandırlar Tarihte ehemmiyetli rol oynayan Avşarlar geniş bir alana yayılmışlar ve 16 yüzyıldan itibaren Anadolu'ya gelmişlerdir
Bunlardan büyük bir küme, 19 yüzyılın ikinci yarısına kadar göçebe hayatını sürdürdükten sonra Kayseri'nin Pınarbaşı, Sarız ve Tomarza kazaları ile Kars'ın Ardahan ve Hoçuvan kazalarında yerleştiler
AYDINLI AŞİRETİ: Osmanlı Tahrîr Defterlerinde "TÜRKMÂN YÖRÜKÂNI TAİFESİ'nden" gösterilmişlerdir Büyük bir ihtimalle Yavuz Sultan Selim'in Aydın yöresinden bu tarafa göçerttiği öz-be-öz bir TÜRK aşiretidir
BADILLI / BADİLİ / BEDİLİ AŞİRETİ: 24 OĞUZ boyundan biri olan BEĞ-DİLİ'ne mensûpturlar, Osmanlı Tahrîr Defterlerinde "Konar-Göçer Türk Türkmân Ekrâdı Tâifesinden" gösterilmişlerdir Bu ifade öz-be-öz OĞUZ TÜRKÜ ve BEĞDİLİ boyundan olan bu aşireti, "TÜRK soylu göçebelerin dağda gezeni" diye tanımlamaktadır
Anadolu'ya geldikleri zaman Digor (Kars), Pasinler (Erzurum), Urfa ve Siverek (Urfa) bölgelerinde yerleşmişlerdir
BALABANLI / BALABANLU / BALABANLAR AŞİRETİ: Horasan (İran) ve Dimetoka'dan (Rumeli) geldikleri yolunda kayıtlar vardır Osmanlı arşiv vesîkaları da bunları "İran Ekrâdı Tâifesinden ve Yörükân Tâifesinden" göstermektedir Bu ifade "İran'dan gelerin dağda gezeni ve Türkler'in ovada gezeni" anl!!!!! gelir Balaban TÜRKÇE bir kelime olduğu için "İran dolaylarından gelen TÜRKLER" olarak anlaşılması gerekir
Konar-Göçer'dirler Anadolu'da ve Rumeli'de yerleşmişlerdir Rumeli'de "kürt" olmaması bu aşiretin Türklüğünün bir başka delilidir
BANUKLU / BANUKİ AŞİRETİ: Kürmançlar'ın Milân koluna bağlıdırlar Kars'ın Aralık kazasında yerleşiktirler MİLANLAR hakkında ilerde bilgi vereceğiz
BELBAS / BİLBASLI / MİLBASİ AŞİRETİ: Osmanlı Tahrîr Defterlerinde "Konar-Göçer tâifesinden" gösterilmişlerdir
BEHRAMKİ / BEHRANKİ AŞİRETİ: BEHRAMKİLER Akkeçililer'dendirler
AKKEÇİLİ-KARAKEÇİLİ tıpkı AKKOYUNLU-KARAKOYUNLU gibi iki TÜRKMEN boyudur AKKOYUNLULAR, KARAKOYUNLULAR 14 asırda devlet kurdukları gibi, KARAKEÇİLİLER de OSMANLI devletinin kuruluşunda önemli rol oynamışlardır
BEHRAMKİLER Osmanlı arşiv vesîkalarında "Ekrâd tâifesinden" gösterilmişlerdir AKKEÇİLİLER boyundan olan bu aşiret için kullanılmış olan bu ifade "TÜRKLER'in dağda gezeni" anl!!!!! gelir
BAZİKÎ / BAZUKİ / BAZUKLU / BAZİKLİ AŞİRETİ: Osmanlı Tahrîr Defterlerinde "Ekrâd tâifesinden" gösterilmişlerdir
BAYAT / BAYADÎ / BAYATLI AŞİRETİ: 24 Oğuz boyundan biri olan Bayatlar, tarihimizde ünlü kişiler yetiştirmişlerdir Oğuzların devlet ve din adamı DEDE-KORKUT ile Şâir FUZULİ bu boya mensûpturlar 16 yüzyıldaki Osmanlı Tahrîr Defterlerinde, Bayatlar'a ait orta ve batı Anadolu'da 42 yer adı geçmekte, "Türkmen Ekrâdı Tâifesinden" gösterilmişlerdir Bu "Türkmenlerin dağda yaşıyanları" anl!!!!! gelir
Kerkük Musul, Kuzey Suriye ve Anadolu Bayatlar'ı Türkçe konuşurlar Türk musikîsindeki BAYÂTÎ makamı, onlardan alınmıştır
BERİTANLI / BERDAN AŞİRETİ: İslâmlıktan önce TÜRKİSTAN'da bulunan Beritanlılar Türkçe konuşurlardı İçel'de Berdan (Tarsus) çayına adlarını vermişlerdir
Yer adlarının "yabancı" addedilerek değiştirilmesi, bizim Ortaasya ile ve kadim Türk toplulukları ile bağımızın kopmasına sebep olmuştur Berdan Çayı buna en iyi örneklerden biridir
Bingöl'deki Beritanlılar Kürmançça, Elâzığ'dakiler Zazaca konuşurlar… Göçebedirler
BİRİMLÜ / BİRİMAN AŞİRETİ: Akkoyunlu boylarındandırlar Öz-be-öz Türk'türler
BOKHTİ / BOKHTAN / BOTÎ / BOTAN BOYU: Dicle Kürtleri (Kürmançlar)'nin iki ana kolundan biridir
Son 300-350 yıldan beri Bokhtular "ZİLAN" (OVALILAR) adı ile anılmaktadırlar Bunlar, Dede-Korkut Oğuznâmeleri'nde 24 Oğuzlar'ın Üç-Ok'lar kolundan Boğdüz soyundan gösterilirler Yani öz-be-öz Türk'türler Kürmançça konuşurlar Ağrı, Doğubeyazıt, Eleşkirt'te yerleşiktirler ZİLAN kelimesini ilerde açıklıyacağız
Botiler(Boğdiler) 12 oymağa ayrılmışlardır: 1- Zili (Zilân), 2- Bıriki, 3- Deliki / Deluki,
4- Pirekhali, 5- Sevidi, 6- Ritki / Radikân, 7- Gelturi, 8- Kurdiki / Kurdikân, 9- Cemaldini,
10- Dilhiri / DiIiri / Diliki / Dilikân, 11- Mamzidi, 12- Celâli
BECENEVÎ / BEÇENELİ / BEŞENEVİYYE / PEÇENE / PEÇENEK BOYU: Dicle Kürtleri'nin (Kürmançlar) iki ana kolundan diğeridir Bunların adları da, diğer kol olan Bokhti gibi değişmiş, "MİLAN" (Bel / Dağbelliler / DAĞLILAR) demek âdet olmuştur
Burada biraz durup ZİLAN ve MİLAN tabirlerini ele almak istiyoruz… Biz baştan beri bu yörede yaşıyan insanların OVALI ve DAĞLI diye iki kısma ayrıldığını, ovalılara YÜRÜK, dağlılara ise KÜRT dendiğini anlatmaya çalıştık Bunların hemen hepsinin TÜRKMEN olduğu dile getirdik Bu gerçekte de böyle , OSMANLI kayıtlarında da!
Ancak şimdi görüyoruz ki, bu aşiretler kendileri de böyle bir ayırım yapıyorlar Kendi aralarında ovalılara ZİLAN, dağlılara MİLAN diyorlar
Beçeneviler Kûrmançça konuşurlar Osmanlı arşiv vesîkalarında "Göçer Ekrâd-Ulus Tâifesinden" ve"Türkmân Ekrâdı-Ulus Tâifesinden" şeklinde gösterilmişlerdir Bu ifadeler dağda göçebe Türkmen ulusu anl!!!!! gelir
Burada da bu ULUS kelimesi üzerinde durmak gerekir OSMANLILAR Beçenevilerden başkası için bu ifadeyi kullanmamıştır… Acaba niye?
Çünkü 9 A sırdan itibaren Bizanslılar Arapların karşısına Balkanlardan getirdikleri KUMAN, UZ ve PEÇENEK TÜRKLERİ'ni yerleştirdiler
Bizanslılar 1071'de Alparslan'ın karşısına da UZ ve PEÇENEK askerleri ile çıkmış, ancak bunlar karşıda TÜRK bayrak ve tuğlarını görünce Alparslan'ın safına geçmişlerdir
Selçukluların Anadolu'da karşılaştığı hıristiyan halk işte bu ULUS(MİLLET) denecek kalabalıkta ve insicamda PEÇENEK TÜRKLERİ ile UZ ve KUMAN TÜRKLERİ'nden oluşuyordu
O dönemde hıristiyan olan Türkler sonradan müslümanlığı kabul ettiler ve zamanla bugünün kürtlerini meydana getirdiler
Yine daha önce belirttik ki, asıl Kürtler OĞUZ boyunun BOĞDÜZ ve BEÇENE kolundan gelir
UZ, GUZ kelimeleri OĞUZ anl!!!!! geldiği gibi, UZ da OĞUZ'un ve BOĞDÜZ'ün kısaltılmış halidir
Ayrıca ZİLAN kelimesinin UZ-AN ile bağlantısı da dikkatten kaçmamalıdır UZ-AN, TUR-AN, GUR-AN gibi çoğul ifade eder
BEÇENE de PEÇENEK TÜRKLERİ'nin bağlı olduğu OĞUZ koludur
Bütün bunlar Bokhtan / Boti / Boğdiler gibi Peçene / Beçenevilerin de TÜRK olduğunu gösterir
Anlaşıldığına göre UZ TÜRKLERİ ile PEÇENEK TÜRKLERİ farklı karakter gösterdiklerinden, biri ovalarda yerleşmeyi tercih etmiş ZİLAN olmuş, diğeri dağlarda yaşamayı tercih etmiş, MİLAN olmuştur
Benzer tarzda farklılık KIRGIZLAR ile KAZAKLAR arasında bugün dahi sürer KIRGIZLAR dağ göçebesi, KAZAKLAR ova göçebesidir ÖZBEKLER ile KIRGIZLAR arasında da YERLEŞİK ŞEHİRLİ ve GÖÇEBE olma şeklinde bir farklılık görülür AZERİLER ile TÜRKMENLER de bu şekilde değerlendirilebilir
Bir de KURMANÇÇA meselesi var Bölgedeki bazı aşiretlerin KURMANÇÇA konuşması, onların TÜRK olmadığını göstermez KURMANÇLAR bahsinde konu üzerinde duracağız Ayrıca bu dilde "kürtçe" diye belirtilen kelimelerin çoğunun TÜRKÇE'den bozma veya çok eski TÜRKÇE olduğunu ilerde göstereceğiz
Beçeneviler de 12 oymağa ayrılmışlardır: 1- Berezav / Barzan / Berazi / Barzi / Barzini / Barzikâni / Baririsan / Barshan (Pars-Han)/ Barsan, 2- Cibranlı, 3- Karakeçili, 4- Hasenanlı,
5- Zirkan, 6- Sipkan / Sipki / Sibiki / Sibikan, 7- Karabaş, 8- Şeyhan / Şıhan / Şeyhlu,
9- Sidanlı / Şidanlı / Seydanlı, 10- Huytu, 11- Biriti, 12- Şigo / Şekki / Şilcak
Burada da BARZAN, BARSHAN, KARABAŞ kelimeleri göze çarpıyor BARSHAN'ın PARS-HAN olduğu çok açık Ortaasya'da parsa BARS denir, hala isim olarak kullanılır
BARZAN oymağı ise Irak Kürtleri'nin lideri Mesut Barzani'nin aşiretidir Bu aşiret aslında Güneydoğu Anadolu'da ve TÜRK kökenli olmasına rağmen, sonradan nasıl olmuşsa aralarına göçebe yahudiler katılmış ve Sabatayistler gibi bir nevi "dönme" aşireti halini almıştır Hikâyesini başka bir sayfada anlatacağımız şekilde Nakşibendilik taslamasına rağmen, bölge halkı tarafından dışlanmış ve Irak'a sürülmüştür 1970'li yıllarda aşiretin reisi Mustafa Barzani Amerikan kuklası olarak Irak'ta Kürt isyanı çıkartmış, sonra da Amerika'ya kaçmak zorunda kalmıştı Halen oğlu Mesut Barzani Yahudiler'le ve İsrail'le sıkı işbirliği içindedir ve Talabani ile birlikte Amerikan uşaklığını sürdürmektedir
Aslında Irak, tarihi boyunca Türk olmuştur Türklerin Irak'a yerleşmesi Anadolu'dan öncedir Ülkenin adı bile Türkçe'dir (IRAK-UZAK)
Ancak biz BARZAN kelimesinin de PARS-HAN'dan bozma olduğuna inanıyoruz Yani Beçenevilerin bu iki oymağının PARS-HAN liderliğindeki tek bir oymaktan ayrılma ile meydana geldiğini düşünüyoruz Farklılık telaffuzdan ibarettir
BORLU / BORAN AŞİRETİ: Yörükân Tâifesinden'dirler İç Anadolu Bölgesinde "Ulu-Borlu" ve "Kîçi-Borlu" (Keçiborlu) adlarını taşıyanlar Türkçe konuşurlardı Öz-be-öz Türk'türler
BUCAK / BUCAKLU AŞİRETİ: Osmanlı arşiv vesîkalarında "Yörükân Tâifesinden" gösterilmişlerdir Yani Türk'türler Bu yüzdendir ki, PKK ile mücadelede DEVLET'in yanında yer almışlardır Yarı göçebedirler Siverek (Urfa) ve köylerinde yerleşmişlerdir Zazaca konuşurlar