Urartu Tanrısı Haldi

Tanrı Haldi Tanrıların önünde Urartu Krallığı’nın ulusal Tanrısı Haldi bulunmaktadır Meher Kapısı kaya yazıtında belirtildiği gibi, Haldi ilk kez tüm tanrısal özellikleriyle betimlenmiştir Haldi solundaki diğer Urartu Tanrılarının aksine hayvan üzerinde değil, ayakta ve sağ taraftaki düşman askerlerine koşar adım gösterilmiştir Ancak Haldi hayvan üzerinde gösterilmemesine karşın büyüklüğü hemen hemen hayvan üzerinde ayakta duran diğer tanrıların büyüklüğüne yakındır Burada Haldinin en önemli tanrısal özellikleri arasında," gövdesinden çıkan ve sanki güneşin çevresine yaydığı dairesel bir ışık demeti içindeymiş gibi" gösterilmesi gelmektedir Yani Meher Kapısı kaya yazıtında Tanrı Haldinin özellikleri arasında belirtilen "daşi" çok ışıklı olma özelliği, burada ilk kez anlamlı ve çok başarılı bir yöntemle betimlenmiştir Bilindiği gibi Meher Kapısı yazıtındaki tanrılar listesinde 44 sırada yer alan Tanrı Haldinin ışığına 1 sığır ve 2 koyun kurban edilmektedir Daire biçimindeki ışık demeti tanrının sol eliyle önde tuttuğu yaya arkada sağ eliyle kargıyı tuttuğu parmak uçlarına üstte resimleri sınırlayan çizgiye ve aşağıda da diz kapaklarına değin uzanmaktadır Işık demeti yalnızca Tanrı Haldinin çevresinde değil çıplak olarak gösterilen her iki dizinin altından başlayarak ayaklarının altında da devam etmektedir ilk kez böylesine etkileyici bir ışık demeti içinde gösterilen Tanrı Haldinin, diğer Urartu Tanrılarından farklılığı ve olağanüstü niteliği vurgulanmak istenmiştir Gerçekten de Tanrı Haldinin büyük bir özenle belirtilen tanrısal özellikleri, Urartu Krallığının ulusal tanrısını tüm görkemi ile başarılı bir şekilde yansıtmaktadır Haldi başında konik biçimli ilginç bir miğfer taşımaktadır Oysa Urartu resim sanatında betimlenen tanrı1arın % 99u başlarından konik biçimli bir miğfer değil, orta kısmında yuvarlak bir ponpon bulunan bir başlık taşımaktadırlar Bu yüzden Tanrı Haldinin başında taşıdığı konik biçimli miğfer Urartu sanatında tanrıların giydiği en eski konik biçimli miğferi oluşturmaktadır Başı saran konik miğfer, yüz ile uyum içindedir Miğferin alt kenar genişliği üzerinde tıpkı bronz miğferlerin kenarlarında bulunan ve arkadan vurularak kabartılan yatay şeritlere benzer çizgilerin olması bu miğferin bronzdan yapılmış olduğuna tanıklık etmektedir Genellikle bu yatay şeritli çizgilerin altında da adak yazıtı veya hangi kralın envanterine ait olduğunu bildiren tek satırlık çivi yazısı bulunmaktadır Ancak sol tarafta, yani arkada yer alan diğer Urartu Tanrı1anrıın aksine, miğferin yan tarafında tanrısal1ık simgesi olan boynuz bulunmamaktadır Miğferin kenarından çıkan ve kulağı kapatan üçgen biçimli uzun yanaklık, çenenin altına kadar uzanmaktadır Bugüne değin ortaya çıkarılan bronzdan yapılmış çok sayıdaki yanaklığın gösterdiği gibi, yanaklığın bronzdan yapıldığı ve deriyi zedelememesi için, alt kısmının meşin ile kaplı olduğu anlaşılmaktadır Arkasındaki diğer Urartu Tanrıları gibi Sakalsız ve bıyıksız olan Tanrı Haldinin uzun saçları, ensesinde toplanmış ve saçlar yatay çizgilerle taranmıştır Gözler badem biçimli değildir ve yumuşak bakışlıdır Kaşların işlenip işlenmediği belli olmamaktadır Yüz ile uyum gösteren burun kemerli değildir Dudakların işlenmediği ve ağzın kalın bir çizgiyle belirtildiği anlaşılmaktadır Yanaklar dolgun olmadığı gibi, Haldinin yüz ölçüleri ve görünümü, diğer tanrıların yüz ölçülerinden daha uyumlu ve yumuşak hatlarla ifade edilmiştir Sanatçının ulusal Tanrı Haldinin yüzünü büyük bir özenle yapmak için büyük bir çaba harcadığı anlaşılmaktadır Tanrı Haldinin gövdesi karşıdan, bacakları ise yandan gösterilmiştir Boynu diğer Urartu Tanrılarının boynuna göre biraz daha uzundur Kısa kollu bir giysi giyen ve gövdeyi saran giysinin ön birleşme yeri, çapraz bir şekilde gösterilmiştir Giysi kumaşının, arkasında duran diğer tanrıların giymiş olduğu giysi kumaşının aksine, çok sade olduğu görülmektedir Giysinin yaka açığı, diğer tanrıların giysilerinde görmediğimiz bir biçimde yayvan "V" şeklinde betimlenmiştir Kısa kollu giysinin pazu kısmındaki kumaş kıvrımı özellikle belirtilmiştir Tanrının omuzlan, bir atletin omuzlan gibi adalelidir Haldi sol kolunu gergin ve yere paralel bir şekilde ileriye doğru uzatarak, gergin olan uzun yayı ortasından tutmaktadır Haldinin taşıdığı 45 cm uzunluğundaki yay, arkasındaki tanrılardan ikisinin tuttuğu yaylardan çok daha büyüktür