Türk Bilim Adamları...

İbn Heysem (965-1040)
Işık konusuna ilişkin olan Kitab-ül-menazır ı yalnız Doğuda değil, daha sonra birçok Latince çevirileriyle Batıda Roger Bacon ve Witellonun fizik araştırmaları üzerinde etki yapmıştır

Ortaçağın yetiştirdiği en büyük İslam fizikçisi İbn Heysemdir (965-1040) Batılıların Alhazen adıyla tanıdıkları Ebu Ali el-Hasen ibn-Heysemdir965'te Basrada doğdu;asıl büyük araştırmalarını Fatimilerden El-Hakim zamanında Mısırda yaptı Kahirede 1040'da öldü İbn Heysem, büyük bir fizikçi olduğu kadar matematikçi ve filozoftu, ışık konusu idrak ruhiyatındaki araştırmaları onu şüpheciliğe götürdü

Işık konusuna ilişkin olan Kitab-ül-menazır ı yalnız Doğuda değil, daha sonra birçok Latince çevirileriyle Batıda Roger Bacon ve Witellonun fizik araştırmaları üzerinde etki yapmıştır Eskilerin sandığı gibi ışığın gözden çıkıp eşyaya gitmek suretiyle görme fiilinin olmadığını, tam tersine eşyadan bize ışğın gelmesiyle gördüğümüz (s: 270) öngörüsünü yerleştirdiGözün ilk ilmi tavsifini yapan odur Seleflerinden çok daha ilme ve gerçeğe yakın olan bir görme telakkisi vardı Hava içerisinde kırılma olayına ilişkin dahice araştırmalar yaptı Tek ve çift gözle görmeyi tefsir eden bilimsel açıklamalar verdi Karanlık bir odayı ışığın davranışlarını inceleme araştırmalarında ilk kez kullandı İbn Heysemin Kitab-ül menazırı sonradan Kemaleddin Ebul Hasan Farisi (öl: 1320) tarafından şerh edilmiş ve tamamlanmıştır Onun çalışmaları özellikle üstadı tarafından temelleri atılmış olan küresel bir yüzeyde kırılma ve yansıma, karanlık oda vb deneyleridir

İbn Heysemin Orta Çağda Latinceye çevrilmiş birçok eseri vardır Enrico Narduccinin eseri (1871'de İtalyanca yayımlanmış) bu çeviriler hakkında zengin bilgi verir Büyük Batı fizikçilerinin yetişmesinde bu çevirilerin doğrudan doğruya etkisi olmuştur Roger Bacon, onu üstad diye tanımakla birlikte bazı noktalarda aşmaya çalışır Fakat John Pecckamın (1813-1874; H1228-1291) Perspectiva communisi İbn Heysemin yetersiz bir özetinden başka bir şey değildir

Witello da üstadını asla aşmış değildir Bütün araştırmaları İslam aliminin uğraştığı olayların sınırını geçmediği gibi yöntemine de hiçbir yenilik getirmemiştir Bununla birlikte onlar Batıda modern fizik araştırmalarına başlangıç sayılabilir Alimin bir de Menazil-ül-hikme adlı eseri vardır ki burada çekimden, sukut hadiselerinden, yoğunlaşma ve havanın yoğunluğundan söz ederNew York Üniversitesinden Drapere göre İbn Heysemde evrim fikirinin ilk tohumları sezilmektedir

(HZÜlken, İ Düşüncesi, s: 270-271)