Kudüs'ün Tarihi -Eski Kent-Modern Kudüs

Kudüs'ün Tarihi -Eski Kent-Modern Kudüs

İsrail Devleti'nin merkezine yakın bir yerde bulunan Kudüs, Müslüman, Yahudi ve Hıristiyanlar'ın kutsal saydıkları çok eski bir kenttir Ülkenin doğu sınırı üzerindeki Lût Gölü'nün 24 km batısında, Akdeniz'in de 50 km kadar doğusundadır Şeria Irmağı'nın akaçlama havzasında bulunan kentte yazlar kuru ve sıcak, kışlar serin ve yağışlı geçer Kara ve demiryoluyla TelAvivYafa'ya bağlanan Kudüs'ün nüfusu 518200'dür (1987)

Tarih

Kudüs'ün fırtınalı bir tarihi vardır Bir zamanlar Mısırlılar'ın yönetimi altında kalan kenti, İÖ 1000 dolaylarında ele geçiren Hz Davud, Kudüs'ü Yahuda Krallığı'nın başkenti yaptı Hz Davud'un oğlu Hz Süleyman İÖ 957'de burada Kudüs Tapınağı'nı kurdu Daha sonraki yüzyıllarda Kudüs birçok kez saldırıya uğrayarak yakılıp yıkıldı

İÖ 63'te Roma İmparatorluğu'nun koruması altına giren kentte büyük çapta bayındırlık girişimleri başlatıldı Ne var ki, İS 66'da Romahlar'a karşı bir ayaklanma başlayınca kentin büyük bir bölümü Roma ordusunca yıkıldı Yahudiler'in İS 132'de ikinci kez ayaklanışı üzerine
Kudüs'ü yerle bir eden Romalılar, Yahudiler'in girmesinin yasak olduğu yeni bir kent kurdular 614'te Sasaniler'in saldırısına uğrayan ve yeniden yıkılan Kudüs, Hz Ömer' in halifeliği sırasında Araplar'ın eline geçti ve uzun bir süre Arap yönetiminde kaldı 10 yüzyılda Fatımiler Kudüs'ü ele geçirdi 130 yıllık Fatımi egemenliğinden sonra 1099'da kenti yağmalayan

Haçlılar, Kudüs Krallığı'nı kurdu 1187'de Selahaddin Eyyubi Kudüs'ü ele geçirdi 13 yüzyıl ortalarında Yahudiler yeniden kente gelip yerleşmeye başladı
1516'da Yavuz Sultan Selim'in Kudüs'ü almasıyla kent Osmanlı egemenliğine girdi Kanuni Sultan Süleyman eski kentin surlarının büyük bölümünü yeniledi 1918'de İngiliz birliklerinin işgal ettiği Kudüs, İngiliz manda yönetimine bırakılan Filistin'in başkenti oldu
II Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşmiş Milletler Kudüs'ü uluslararası bir kent durumuna getirmeyi önerdi Bu karara İsrail ve bölgedeki Arap devletleri karşı çıktı


14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kuruluşundan sonra İsrail, kentin batı bölümünü topraklarına kattı Surlarla çevrili eski kent ve tarihsel Yahudi yapılarının bulunduğu doğu bölümü Araplar'ın elindeydi 1950'de İsrail Kudüs'ün batısının ülkenin başkenti ve yasama organı knessefin merkezi olduğunu ilan etti 1967'deki Arapİsrail Savaşı'nda, kentin 1948'den beri Ürdün'ün elinde olan doğu bölümü de İsrail'in eline geçti İsrail bütün kenti başkent ilan etti Ne var ki, başta Arap devletleri olmak üzere dünyada pek çok devlet bunu tanımadı

Eski Kent

Sarp tepeler ve vadilerle çevrili yüksek bir düzlük üzerinde kurulu olan eski kent, kabaca her kenarı 1 km uzunluğunda bir kare biçimindedir Dört yanını çevreleyen surların büyük bölümünü 16 yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman eski surların üzerine yaptırmıştır Eski kentte Müslüman, Hıristiyan, Ermeni ve Yahudi mahalleleri ile çok sayıda tarihsel yapı bulunur

Güneydoğu köşesinde Tapınak Dağı adı verilen yüksekçe bir düzlük vardır Müslümanlar'ın Haremü'şŞerif adını verdiği Tapmak Dağı'ndaki en önemli yapıt Hz
İbrahim'in kurban kestiğine inanılan Sahra (Haceri Muallak) adlı taşın üzerini örtecek biçimde yapılmış olan Kubbetü'sSahra'dır {bak Kubbetü'SSahra) Tapınak Dağı'nın 25 metre batısında Kudüs Tapınağı'nın batı duvarlarının kalıntıları görülür Ağlama Duvarı adı verilen bu kalıntılar, Yahudiler'in dua etmek için geldikleri kutsal bir yerdir Hz Muhammed'in miraç gecesi göğe çıktığına inanılan Mescidi Aksa da Tapınak Dağı'nın güneyinde bulunur


Eski kentteki Hıristiyan kutsal yapıları arasında en önemli olanı Kutsal Kabir Kilisesi'dir Kuzeybatıda bulunan bu kilise, Hz İsa'nın çarmıha gerildikten sonra gömüldüğüne inanılan yerde yapılmıştır Hıristiyan dinini kabul eden ilk Roma imparatoru olan I Constantinus'un 330 yıllarında yaptırdığı bu yapı, daha sonraları birkaç kez onarıldı Hz İsa'nın çarmıha gerilmeden önceki son saatlerini geçirdiği Zeytin Dağı eski kentin doğu surları dışındadır Hıristiyan inancına göre Hz İsa Zeytin Dağı'nın eteklerindeki Getsemani Bahçesi'nde tutuklanmış ve yargılanmaya götürülmüştü Getsemani Bahçesi'nde başlayıp Kutsal Kabir Kilisesi'ne uzanan yolun, Hz İsa'nın çarmıhını sırtında taşıyarak geçtiği yol olduğuna inanılır

Modern Kudüs

19 yüzyıl ortalarına kadar Kudüs kenti tümüyle surların içinde yer alıyordu O yıllarda eski kentin batısında TelAvivYafa'ya giden yol boyunca Yahudi göçmenlerin kurduğu yeni mahalleler gelişmeye başladı Böylece Kudüs'ün batı bölümü yeni yapıların ve çeşitli işyerlerinin yer aldığı modern bir kent durumuna geldi Kudüs'te elmas kesimi, basın yayın, mobilya, kimyasal madde ve dokuma sanayileri ön plandadır Ayrıca turist ve hacı adaylarının çokluğu kentte turizmin gelişmesine yol açmıştır Kudüs İbrani Üniversitesi'nde başka ülkelerden de gelen pek çok Yahudi öğrenci öğrenim görür