Dünden Bugune Kibrıs

İlk insan yerleşimi Neolititik çağda başlayan ada pek çok kültüre ev sahipliği yaparak günümüze gelmiştir1570’ de Lefkoşa’ yı alarak adaya egemen olan Osmanlı İmparatorluğu yaklaşık 20 bin Müslümanı adaya getirerek yerleştirmiş,mevcut yapıdaki katolik kilisesini baskı altında tutarak Ortadoks kilisesini güçlendirmiştir Rum köylüsüne toprak üzerinde Mülkiyet ve miras hakkı sağlayan Osmanlı egemenliği adada yaklaşık 300 yıl sürmüştür1878’ de İngiltere ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan bir sözleşmeyle ada Osmanlı egemenliğinde kalmakla birlikte İngiltere tarafından yönetilmeye başlandı

1914’ de Kıbrıs İngiliz topraklarına katıldı Lozan Anlaşmasında Türkiye bu durumu onaylayınca 1925’ te Kıbrıs İngiltere’ ye bağlı bir sömürge oldu Bunu beklemeyen rumlar adanın Yunanistan’ a devredileceği hayalleri ile direnişlere başladılar

1955’ te Yunanistan’ da albaylık yaban Grivas Kıbrıs Mücadelesi Ulusal Örgütü EOKA adlı bir örgüt kurarak ENONİS yoni Kıbrıs’ ın Yunanistan’ a İlhak edilmesi amacıyla silahlı direniş başlattı

Başpiskopos 3 Makarios Rum eylemlerini desteklediği amacıyla 1956’ da sürgüne gönderildi1957’ de serbest bırakıldı,ancak adaya dönmesine izin verilmedi Eylemlerini Atina’ dan yönetti

Bu arada Dr Fazıl Küçük önderliği’ nde adanın ya Türkiye’ ye verilmesi ya da bölünmesi isteği ile ilgili Türkler arasında bir direniş başladı

1959’ da Türkiye, Yunanistan hükümetleri arasında Londra konferansı’ nda bir anayasa hazırlanması isteğini İngiltere’ de olumlu karşılandı

16 Ağustos 1960 da Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edildi İngiltere’ ye 2 askeri üs verilen bu anlaşma da Kıbrıs Cumhuriyeti’ nin bölünmesi,başka bir ülke ile birleşmesi yasaklandı Türkiye İngiltere – Yunanistan Kıbrıs Cumhuriyeti’ nin bağımsızlık,bütünlük ve güvenliğini garanti ettiler1959 da yapılan seçimlerde Makarios Cumhurbaşkanı, Dr Fazıl Küçük ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı seçildiler

İlk genel seçimler 31 Temmuz 1960 da yapıldı Kıbrıs Cumhuriyet’ i Birleşmiş Milletlere ve İngiliz Uluslar Topluluğuna üye oldu

Bu tarihten sonra Kıbrısta ki her çözümsüzlükte Birleşmiş Milletlerin çözüm arayışları sürüp gitmektedir

1963 sonlarında yerel yönetim ve maliye ile ilgili konularda ortaya çıkan sorunlar nedeniyle Cumhurbaşkanı Makarios anayasa değişikliği istedi

Değişiklik isteği Türkler tarafından reddedildi Böylece Türklere yönelik saldırılar başladı Bu saldırılarda Türklerin denetimindeki yerler ellerinden çıktı

Lefkoşe bir ateşkes hattıyla ikiye bölündü 1964 Martın’ da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi adaya çok uluslu bir Birleşmiş Milletler barış gücü gönderilmesini kararlaştırdı

Aynı yıl adanın kuzeybatısındaki Türklere saldırılar artınca Türk uçakları ada üzerinde bir ihtar uçuşu yaptı Ancak bir müdahale olmadı

Yunan ordusunda korgeneralliğe yükselen Grivas adaya dönerek Kıbrıslı Rumların oluşturduğu Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği komutanlığını üslendi

Ancak Türkiye’ nin baskıları sonucu Yunanistan Grivas’ ı geri çektiBu arada 1968 ve 1973 te yeniden seçilen Makarios Enosis yerine bağımsızlığı seçerek uluslar arası alanda etkin bir rol almaya başladı Ancak Rumlar arasında Enosis yerine bağımsızlık isteği çok kabuL görmedi

1971 yılında adaya gizlice dönen Grivas EOKA_B adlı bir örgüt kurarak Enosis Mücadelesini tekrar başlattı

1974’ te Kıbrıs Rum Ulusal Birliğine bağlı birlikler Yunanistanlı Subaylar önderliğinde Enosis’ i gerçekleştirmek amacıyla bir darbe düzenlediler Makarios kaçmayı başararak Londra’ ya gitti EOKA örgütünün eski bir üyesi olan Nikos Sampson Kıbrıs Cumhurbaşkanı ilan edildi

Sampson yönetimini devirmeyi ve Türklere yapılan saldırıları önlemeyi amaçlayan Türkiye 5 gün sonra Girne’ ye çıkarma yaptı 20 Temmuz 1974 ’ de Türkiye’ nin yaptığı askeri çıkarma sert bir direnişle karşılaştı 22 Temmuz’ da ateşkes yapıldı Sampson’ un yerine Temsilciler Meclisi Başkanı Glafkos Klorides getirildi Türkiye, Yunanistan ve İngiltere 3 garantör devlet olarak Cenevrede görüşmeler başlattı Ancak Türk önerilerinin kabul edilmemesi üzerine Türk birlikleri 13 Ağustos 1974 ‘ de tekrar ilerlemeye başladı

16 Ağustos’ da KKTC’ nin bugünkü sınırlarına ulaşıldı Aynı yıl Aralık ayında Makarios adaya geri döndü 2002 yılının gündeminden düşmeyen Denktaş ve Klerides arasındaki başlangıcı 1968 de başlayan bu görüşmeler bir sonuç vermeden 1974 yılına kadar sürdü Türk tarafının iki bölgeli federatif devlet önerisi rumlarca reddedildi

Türk tarafındaki 1967 den beri varolan geçici yönetim 1975 şubatında Kıbrıs Türk Federe Devleti adını aldı

Birleşmiş Milletlerin gözetiminde Nisan, Haziran 1975 te Şubat 1976 da Viyana da yapılan toplumlararası görüşmeler sonuç vermedi

Ancak 1977 de Makarios ile Rauf Denktaş buluşarak iki bölgeli bir federasyon için temel ilkelerde anlaşabildilerAncak Ağustos 1977 da Makarios öldüKıbrıs Rum Yönetimine Spiros Kipriyanu getirildi1978, 1983 seçimlerini kazanan Kipriyanu 1988’ e kadar bu görevi sürdürdü

Toplumlar arası görüşmeler Mayıs 1983 te kesildi15 Kasım 1983 te KKTC kurularak Cumhurbaşkanlığına Rauf Denktaş seçildi

Kipriyanunun yerine seçilen Georgios Vasiliu ile Denktaş arasında görüşmeler başladıTürk tarafının Siyasal açıdan birbirine eşit ve Türkiye’ nin güvercesine sahip iki federal Cumhuriyetten oluşan bir ada isteğine karşı,Rum tarafı Türk askerlerinin adadan çekilerek iki toplumun nüfusları oranında siyasal ağırlığa sahip olacağı iki bölgeli federal bir devlet kurulması önerileri 2002 yılınında gündemine girinceye kadar sürmektedir

Kıbrıs Cumhuriyeti Uluslar arası alanda adanın tümünü temsil eden devlet olarak tanınır1983 te bağımsızlık ilan eden KKTC uluslar arası alanda Türkiye’ den başka ülkelerce tanınmadığı için yalnız kalmıştırEkonomisi, güvenliği büyük ölçüde Türkiye’ nin varlığına dayanır

Ancak Güney Kıbrıs Rum kesimine uluslar arası alanda verilen destek ve yatırımlar nedeni ile ekonomik refah yakalayan bu kesim gayri safi milli hasılasını arttırmıştır

Uluslar arası ilişkiler alanında yalnızlığa itilen KKTC de ise Türkiye’ den ekonomik destek almasına rağmen gelir artışı düşük düzeyde kalmıştır

1974 öncesi ekonomisi tarım, ticaret ve turizme dayalı olan Kıbrıs Dünya Bankası ve IMF den kanalizasyon, Liman inşaatı, elektrik üretimi için aldığı fonlarla yaşam düzeyi yüksek bir ülke iken bu durum KKTC aleyhine değişerek sürmüştürGüney Kıbrıs’ ın yüksek ekonomisi ile AB liğine alınması çabaları yıllırca bu kesime verilen desteğin bir sonucudur Kıbrıslı rumların gönderdiği paralar ve İngiliz üslerinden sağlanan gelirlerle Güney Kıbrıs Rum kesiminde kıyı bankacılığı ve finans hizmetleri gelişmiştirBu durum adanın bölünmüş iki bölgesindeki refah ve ekonomik dengeleri Kuzey Kıbrıs TCumhuriyeti aleyhine bozmuştur

2002 Ocak ayından beri Denktaş ve Klerides arasındaki görüşmeler 1968 den beri yapılan görüşmeler gibi bir sonucu bağlanamamıştır Birleşmiş Milletler temsilcisi Kofi Annalnın adaya gelmesi ile yeni bir bakış açısı da gelmiştirTürkiye’ nin AB’ ye girme sürecinde KKTC nin bir koz olarak sunulması Türkiye için düşünülen siyasi oyunların bir parçasıdır Önümüzdeki günlerde Türkiye’ nin KKTC için vereceği kararlarla gündem şekillenecektir