Nükleer Güç Tesislerinde Yer Seçimi İle İlgili Genel Güvenlik Kuralları Yönetmeliği

NÜKLEER GÜÇ TESİSLERİNDE YER SEÇİMİ İLE İLGİLİ GENEL GÜVENLİK KURALLARI YÖNETMELİĞİ

Başbakanlıktan

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 25/02/2000

Yayımlandığı Resmi Gazete No: 23975

BİRİNCİ BÖLÜM : Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Uygulama

Amaç

Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, Nükleer Güç Tesislerinin kurulacağı yerin seçimi ile ilgili genel güvenlik kurallarını ortaya koymaktır

Kapsam

Madde 2 - Bu Yönetmelik; Nükleer Güç Tesislerinin güvenli yer seçimi ile ilgili olarak acil durum önlemlerinin alınmasına yol açacak kaza ve çalışma durumlarında, yerin ve yer-tesis etkilenme faktörleri ile güvenlik açısından önemli olan ve tesis dışında oluşan doğal ve olağanüstü olayları kapsar

Dayanak

Madde 3 - Bu Yönetmelik; 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu'nun 4 üncü maddesinin (e) bendi ile 18/11/1983 tarihli ve 83/7405 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Nükleer Tesislere Lisans Verilmesine İlişkin Tüzük hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır

Tanımlar

Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen;

ALARA: Makul olan en düşük sınırı,

Başvuru Sahibi: Bir Nükleer Güç santralinin saha seçimi, tasarım, inşaat, işletmeye alma, işletme ve işletmeden çıkarma ile ilgili özel faaliyetleri yapmak için resmi lisans talebinde bulunan gerçek veya tüzel kişiyi,

Bölge: Bir olgu veya belirli bir olayın etkileri ile ilgili bütün özellikleri kapsayacak kadar büyük bir coğrafi alanı,

Dış Bölge: Tesis güvenlik bölgesinin dışını,

Kaza Yönetimi: Tesisin tasarım esaslarının aşılmasından önceki olayların gelişimi sırasında veya reaktör kalbinin niteliksel değişime uğramadığı şiddetli kazalarda, veya reaktör kalbinin niteliksel değişime uğradığı şiddetli kazalarda tesisin kontrol altında tutulabildiği güvenli bir konuma döndürülmesi ve kaza sonuçlarının hafifletilmesi için bir dizi faaliyetin gerçekleştirilmesini,

Kabul Edilebilir Sınırlar: Yetkili Kuruluşun kabul ettiği sınırları,

NGT: Nükleer Güç Tesisini,

Sayçe: Deprem, heyelan gibi nedenlerle oluşan göl, rezervuar ve körfez gibi kapalı su kütlelerinin salınımsal hareketini,

Şiddetli Kazalar: Belirgin olarak reaktör kalbinin bozulmasına sebep olanlar da dahil olmak üzere Nükleer Güç Tesisinin kaza koşullarının ötesindeki durumunu,

Tasarım: Nükleer Güç Tesisi ve onun bölümleri için kavram, ayrıntılı plan, destekleyici hesap ve şartnamelerin geliştirilmesi işlemlerini ve sonuçlarını,

Tasarıma Esas Kazalar: Nükleer Güç Santralinin belirlenmiş tasarım kriterlerine göre dayanabileceği şekilde tasarlandığı kaza koşullarını,

Tesis Yönetimi: İşletici organizasyon tarafından Nükleer Güç Santralinin işletilmesi için yönetme yetkisi ve sorumluluğu verilmiş saha personelini,

Tsunami: Denizaltı yer sarsıntılarından meydana gelen büyük dalgaları,

Yetkili Kuruluş: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu, ifade eder

Bu Yönetmelikte kullanılan diğer tanımların anlamı 09/09/1991 tarihli ve 20986 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Nükleer Tanımlar Yönetmeliğinde belirtilmiştir

Uygulama alanı

Madde 5 - Bu Yönetmeliğin amacının gerçekleştirilebilmesi için;

a) Yer seçimi ve seçilen yerin nükleer tesislerin inşa edilmesine ve çalıştırılmasına uygunluğunun değerlendirilmesi,

b) Yer ile ilgili güvenlik koşullarının saptanması, faaliyetleri yerine getirilir

İKİNCİ BÖLÜM : Genel ve Özel Kriterler

Genel kriterler

Madde 6 - Yer seçimi ve güvenlik koşulları ile ilgili genel kriterler şunlardır:

a) NGT'nin güvenli olmasında etkili olan yer özellikleri araştırılır ve değerlendirilir İşletme ve kaza durumlarında radyolojik çarpma potansiyelinin etkileyeceği bölgenin çevre özellikleri araştırılır

b) NGT için düşünülen yer, doğal ve insanlar tarafından meydana getirilen olayların sıklığı ve şiddeti ve bunların tesisin güvenliğini etkilemeleri açısından incelenir

c) Güvenlik açısından önemli olan bölgede önceden tahmin edilebilen doğadan ve insandan kaynaklanan faktörler, NGT'nin proje ömrünü kapsayacak bir periyot için değerlendirilir

d) Tasarıma esas dış olaylar NGT ve yerin muhtemel kombinasyonu için saptanır İnceleme ve tasarım esasının saptanması için bütün bu olaylar radyolojik risk ile beraber seçilir Dış etkilerden kaynaklanan radyolojik risk, iç kaynaklı kazaların oluşturacağı radyolojik riskten büyük olamaz

e) Dış olaylar için tasarım esasları, düşünülen tesisin tasarımında yer alır Bir dış olay veya olaylar kombinasyonu için tesisin temelini oluşturan parametre değerlerinin seçimi o olay etkisinde kalan güvenlik açısından önemli olan yapıların, sistemlerin ve bileşenlerin bütünlüklerini sürdürmeleri ve gerek tasarıma esas olaylar sırasında gerekse daha sonra işlevsel kayba uğramamalarını sağlayacak şekilde yapılır

f) Tasarıma esas dış olayların belirlenmesinde hidrojeolojik ve meteorolojik şartlar ile kombinasyonlara dikkat edilerek hareket edilir ve reaktörün çalışma durumu dikkate alınır

g) Yer ile ilgili tasarım esası değerlendirilir Bu değerlendirme, lisans veren Yetkili Kuruluş tarafından yeniden gözden geçirilmeyi de içerir Bu tasarım esası lisans veren Yetkili Kuruluş tarafından, NGT'nin ilgili parçalarının imal edilerek çalıştırılmasından önce kabul edilir Yer ile ilgili tasarım esasları sonuçta pratik olarak uygun koruma sağlamıyorsa tesisle ilgili herhangi bir inşaata başlanılmadan sorular yeniden çözümlenmesi gereklidir

h) Çalışmaların sonuçları ve araştırmalar yeterli derecede detaylandırılarak lisans veren Yetkili Kuruluşa bağımsız değerlendirilmeleri için sunulur

ı) Yerin uygunluk analizinde, yeni ve kullanılmış yakıtlar ile radyolojik atıkların taşınma ve depolanması gibi konular göz önüne alınır

j) Akışkandaki radyoaktif materyal ile ısı yahut kimyasal madde kombinasyonu gibi nükleer ve nükleer olmayan akışkanların birbirine olan etki potansiyeli dikkate alınır

k) Önerilen her yer için, emniyet sınırları ile ilişkili çalışma esnasında ve kaza durumunda bölgedeki insanlar üzerindeki radyolojik etkilenme potansiyeli, nüfus dağılımı, yiyecekler, su ve toprağın kullanılışı ve bölgedeki faktörler ile olası radyoaktif kaçağın radyolojik etkisi gibi ilgili faktörler dikkate alınarak değerlendirilir

l) Yerde kurulacak toplam nükleer kapasite mümkün olduğunca yerleştirme işleminin başlangıcında saptanır Başlangıçta kabul edilenden daha büyük seviyede nükleer kapasite ortaya çıkıyorsa sahanın uygunluğu yeniden değerlendirilir

m) Yerdeki güvenliği ve tasarıma esas parametrelerin belirlenmesini etkileyen bütün faaliyetler için kalite temini programının esasları yerine getirilir Kalite temini programında, özel yerleştirme faaliyetindeki güvenliğin önemine uygun olarak daha sıkı önlemler yer alır

Özel kriterler

Madde 7 - Özel kriterler şunlardır:

a) Tasarıma esas dış doğal olaylar

1) Önerilen yer, doğal olaylar ile ilgili temel tasarım güvenliğini etkileyebilecek bütün özellikleri dikkate alınarak uygun bir şekilde araştırılır

2) Önerilen yer bölgesinde ortaya çıkabilecek veya var olan doğal olaylar tanımlanır ve NGT'nin güvenli çalışmasını etkileme potansiyeline göre sınıflandırılır

3) Bölge için tarihte meydana gelmiş olan önemli doğal olayların oluşumları ve şiddetleri ile ilgili bilgiler toplanarak güvenilirliği, doğruluğu ve bütünlüğü için dikkatlice analiz edilir

4) Önemli tabii hadiseler için, tasarıma esas tabii olayların belirlenmesinde uygun bir yöntem tatbik edilir Yöntemler, bölgenin özelliği ile bağdaşabilirliği ve uygulanan yöntemin geçerliliği bakımından tatmin edici olmasına dikkat edilir

5) Yöntemin uygulanacağı bölgenin boyutları, incelenen tabii olayın tasarım esasının ve olayın özelliklerinin saptanmasında yardımcı olacak şekilde bütün oluşumları ve sahayı kaplayacak kadar geniş tutulur

6) NGT'yi etkileyebilecek tabii olayların tasarım temellerinin oluşturulabilmesi için girdi olarak kullanılabilecek önemli tabii olgular belirtilir

7) Olayların tasarım esasının belirlenmesinde yeterli veri elde edilmiyor veya eksik olduğuna inanılıyorsa böyle durumlarda benzer özelliklere sahip yer özel verileri kullanılır

b) Tasarıma esas insanların oluşturduğu dış olaylar

1) Önerilen yer; insanın meydana getireceği olayların, temel tasarımdaki güvenliği etkileyebilecek bütün özellikleri dikkate alınarak uygun bir şekilde araştırılır

2) Bölge, düşünülen NGT'yi tehlikeye sokacak insandan kaynaklanan olaylar ve yapılar için değerlendirilir Bu değerlendirme, güvenliğe olan etki şiddetlerine göre sınıflandırılır Bu sınıflandırma, tasarıma esas insandan kaynaklanan önemli olayları tanımlar Yapıların ve insandan kaynaklanan faaliyetin çoğalması veya yapılarda yüksek risk taşıyan yerleştirmeler gibi arazinin kullanımında olabilecek belirgin değişiklikler tahmin edilerek dikkate alınır

3) İnsandan kaynaklanan önemli olayların büyüklüğü ve sıklığı ile ilgili bilgi toplanarak güvenilirliği, doğruluğu ve bütünlüğü için analiz edilir

4) Tasarıma esas insandan kaynaklanan olayların belirlenmesinde uygun yöntemler seçilir Yöntemlerin bölgenin özelliği ile bağdaşabilirliği ve uygulanan yöntemin geçerliliği bakımından tatmin edici olması gerekir

5) NGT için, tasarım esasının çıkartılmasında veri olarak kullanılan insandan kaynaklanan bütün önemli olaylar listelenir

c) NGT'nin bölgedeki potansiyel etkisinin tanımlanmasının esasları

1) Santralin çalışma ve kaza durumlarında yerin maruz kalacağı radyolojik etkinin değerlendirilmesi, güvenlik ölçümleri, radyoaktif maddelerin potansiyel veya umulan yayılışı için uygun tahminler yapılır Tesis tasarımında ve güvenlik sistemlerinde bütün bunlar göz önünde bulundurulur Yer değerlendirmesinde ortak uygulama, bu yayılan maddelerin kaynak terim olarak kullanılmasıdır Doğrudan ve dolaylı yollarla NGT'den yayılan radyoaktif maddelerin insanlara ulaşması ve onları etkilemesi değerlendirilir Bu değerlendirmede normal olmayan bölge ve yer özellikleri, radyonüklitlerin taşınması ve birikmesinde biosferin rolü özellikle dikkate alınır

2) Yer ve tasarlanan NGT arasındaki ilişki; muhtemel radyolojik riskin, insanlar ve çevre üzerindeki etkisinin kabul edilebilir sınırlar içinde olması sağlanacak şekilde değerlendirilir

d) Nüfus yoğunluğu ve güvenlik planının incelenmesi

1) Önerilen bölge için bugünkü ve daha sonraki nüfus özellikleri ve nüfus dağılımı değerlendirilmesi etüt edilir Yapılan çalışmada, toprağın ve suyun şimdiki ve ilerdeki kullanımının değerlendirilmesi ile radyoaktif yayılımın toplumdaki muhtemel ferdi ve genel etkisinin potansiyel sonucu ile ilgili özel durumlar da dikkate alınır Yer-Tesis kombinasyonundaki özellikler ile nüfus dağılımı ilişkisi aşağıdaki hususları kapsar Tesisin çalışması esnasında insanların radyolojik etkilenmesi, kabul edilebilir sınırlar içinde, ALARA prensibine ve uluslararası kurallar da dikkate alınarak, ulusal mevzuata uygun olması gerekir

Kaza durumunda oluşacak radyolojik etkinin, güvenlikle ilgili uygulamaların devreye girmesinden sonra kabul edilebilir sınırlar içinde, ulusal ve uluslararası kurallara uygun olması gerekir

2) Önerilen yer için dış bölge; uygulamaya mani olabilecek dış kazaları da göz önünde tutarak, insanların radyolojik etkilenme sonuçlarına ve acil durum planlarının uygulanabilirliğine göre düzenlenir Tesisin işletime alınmasından önce dış bölge için acil durum planının hazırlanmasında hiç bir temel problemin olmaması gerekir Radyolojik kaçaklar, uygun yer özel parametreleri kullanılarak ve şiddetli kazalarla birlikte düşünülerek değerlendirilir

3) Güvenlik planlarının uygulanabilirliği; nüfus yoğunluğu ve dağılımı, yerleşim merkezlerine uzaklığı, kaza durumunda korunması veya boşaltılması zor olan insan gurupları (hastanedeki veya hapishanedeki insanlar veya göçebeler) ve bunların tesisin ömrü boyunca değişimleri, adalar, dağlık yapı, dereler, yerel taşınma ve haberleşme sistemi gibi özel coğrafi ve teknik yapılar ile orta ve uzun zamanlı olarak kazadan sonraki durumlarda problemin çabuk değerlendirilebilmesi için dış bölge ve bölgedeki ekonomi, endüstri, tarım, ekolojik ve çevresel yapılar dikkate alınarak değerlendirilir

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : Tasarıma Esas Dış Etkenlerin Değerlendirilmesi

Yağış ve diğer nedenlerden kaynaklanan su taşmaları

Madde 8 - Bölge; NGT'nin güvenliğini etkileyebilecek yağış, su seviyesindeki yükselme, gel-git ile ilgili su taşması potansiyelini ortaya çıkarmak için değerlendirilir Böyle bir potansiyel bulunursa, bütün tarihi meteorolojik ve hidrolojik veriler toplanarak değerlendirilir

Verinin kalite ve hassasiyeti, verinin toplanmasındaki tarihsel periyodun uzunluğu ve bölgenin özellikleri ile ilişkili geçmişteki bilinen değişiklikler dikkate alınarak uygun meteorolojik ve hidrolojik bir model oluşturulur

Tasarıma esas su taşmaları, taşkın boyunca su yüksekliği (dalgalarda dahil) ve akıntı şartlarını içerir

Sahil ve benzer yerlerdeki taşkın potansiyeli, gel-git olayının yüksekliği, su kütlesi üzerindeki rüzgar etkisi ve dalga hareketleri birlikte incelenir ve saha için tasarıma esas taşkınlar belirlenir

Depremlerle oluşan su dalgaları

Madde 9 - Bölge, NGT'nin güvenliğini etkileyecek tsunami ve sayçe potansiyeli bakımından değerlendirilir

Böyle bir potansiyel varsa sahil bölgesine ait tsunami ve sayçe ile ilgili tarihi veriler toplanarak bunların saha ile ilişkisi ve güvenilirliği incelenir

Bölgesel tsunami ve sayçelerin oluşma sıklığı, yüksekliği ve büyüklüğü bölge hakkındaki tarihsel bilgilere dayanarak ve bu konuda araştırma yapılmış benzer bölgelerle karşılaştırmalar yapılarak tahmin edilir Bu bilgiler, sahanın kıyısal konfigürasyonuna bağlı büyüme durumu da göz önünde tutularak tsunami ve sayçelerin tasarım esasının oluşturulmasında kullanılır

Kıyı ötesi bölgesel sismik olayların oluşturacağı tsunami yahut sayçe potansiyeli, bilinen sismik kayıtlara ve sismo-tektonik özelliklere göre değerlendirilir

En düşük ve en yüksek dalga seviyelerini de içeren tsunami veya sayçe için tasarım temeli ve onun yer üzerindeki fiziksel etkileri yukarıdaki bilgilerden elde edilir

Su kontrol yapısının bozulmasının sebep olduğu dalgalar ve su taşmaları

Madde 10 - Su kontrol yapıları hakkındaki bilgiler analiz edilerek bir veya daha fazla akıntıya karşı koyan yapının bozulması sonucunda ortaya çıkacak etkilere NGT'nin dayanıp dayanamayacağı saptanır

NGT ile ilgili ilk incelemelerde; tesisin, su kontrol yapılarının büyük miktarda hasar görmesi halinde oluşacak etkilere güvenli bir şekilde dayanamayacağı belirlenirse, temel tasarım bütün bu olayları içerecek şekilde değiştirilir veya bu tip yapıların ilgili olaylara dayanabileceğini göstermek için, NGT tasarım esasının çıkarılmasında kullanılanlara eşdeğer metotlar kullanarak buna benzer akıntılara engel yapılar incelenir

Önerilen yerde akıntıya karşı koyan veya akıntı istikametindeki toprak kaymaları veya buzlanma ile nehirlerin geçici bloke edilmeleri neticesinde birikim sonucu muhtemel taşkınlarla ilişkili olaylar incelenir

Yüzey faylanmaları

Madde 11 - Bölgede gözle görünen yüzey faylanmaları yoksa bu olay saha ve çevresi için araştırılır

Araştırmalar sonucunda faylanma saptanırsa, bunların yüzeyde veya yüzeye yakın yerlerde belirgin rölatif yer değiştirme potansiyelinin olup olmadığı etüt edilir Sahanın yüzeyini etkileyecek faylar, yerin faylara karşı uygunluğunun ortaya çıkarılmasından önce araştırılıp yüzey faylarının değerlendirilmesinde olayın şiddeti, araştırmanın büyüklüğü ve kullanılan metot ile beraber dikkate alınır

Yer ve çevresindeki faylanmalar için yapılacak inceleme şunları içerir:

a) Yerde ve yere doğru yönelmiş fayların incelenmesi,

b) Uygun ve kabul edilebilir teknik ve metotlar kullanarak saptanan fayların ve onların geçmişteki hareketlerinin değerlendirilmesi,

c) Faylar ve muhtemel tali faylanmalar ile birlikte zonun değerlendirilmesi

Eğim dengesizliği

Madde 12 - Yer ve çevresi, NGT güvenliğini etkileyebilecek eğim dengesizliği (toprak ve kaya kaymaları ve çığ) bakımından değerlendirilir

Böyle bir potansiyel varsa, yer sallanma hareketinin incelenmesini de içeren metot kullanılarak, NGT'nin tasarım esasını oluşturmak için detay bir çalışma yapılır Toprak ve kayaç karakteristiklerinin geliştirilmesindeki belirsizlik için güvenlik toleransı uygulanır Tasarım esası; eğim dengesizliği olayı ve sismik olaylar tasarım esası birlikteliği dikkate alınarak saptanır

Sahadaki yüzeysel yıkılma, çökme ve yükselmeler

Madde 13 - Bölge için, jeolojik haritalar ve diğer uygun bilgiler, mağara, karstik formasyon gibi doğal olaylar ile maden ocakları, su ve petrol kuyuları gibi insandan kaynaklanan olaylar incelenir

Mühendislik çözüm pratik görülüyorsa güvenilir bir araştırma metoduyla yer altı şartlarının ayrıntılı tanımlanması yapılarak tasarım esası ortaya çıkarılır

Depremler

Madde 14 - Bölgenin sismolojisi ve jeolojisi ile düşünülen yerin mühendislik jeolojisi değerlendirilir

Bölgede meydana gelmiş tarihsel ve kayıtlı depremler hakkında bilgi toplanır ve belgelendirilir

Depremlerle ilgili tasarım esası, bölgenin sismo-tektonik değerlendirilmesinden elde edilir Geçmişte meydana gelmiş en yüksek şiddetteki deprem tanımlanır

Depremler için yer salınım hareketi tasarım esası bölgenin sismo-tektonik karakteristikleri ve özel yer şartları göz önünde bulundurularak tanımlanır Başka bir yer hareketinin salınımı durumunda tesis uygun bir şekilde gözden geçirilir Bu hareketler çeşitli sönüm faktörleri için frekans respons spektralarının zarfı, sallanma müddeti, tarihi ve zaman gibi uygun parametrelerle gösterilir Tamamlayıcı bir yaklaşım olarak sismo-tektonik değerlendirme üzerine kurulu probabilistik metotlar yer hareketi tasarımının kontrol, mukayese ve çıkarılmasında kullanılır

Zemin sıvılaşması

Madde 15 - Önerilen yer için yüzey materyalinin sıvılaşma potansiyeli yer özel zemin hareketi kullanılarak değerlendirilir

Değerlendirme, toprak özelliklerinin saptanması ve hesaplanmasındaki belirsizlikleri dikkate alarak, güvenlik sınırları içinde kabul edilmiş toprak araştırmalarını ve analitik metotları içerir

Tornadolar

Madde 16 - İlgili bölgede tornado oluşma potansiyeli değerlendirilir Eğer tornado oluşmuş ise detaylı tarihi veri toplanır

Tarihi veri tatmin edici değilse, değerlendirme benzer klimatolojik özellikteki ve tornado istatistikleri bulunan başka bölgelerden elde edilecek veri ile yapılır

Tornadolar için tasarım esası çıkarılır ve rotasyonel rüzgar hızı, translasyonel rüzgar hızı, en büyük rotasyonel rüzgar hızının çapı, basınç farklılıkları ve basınç değişimi gibi terimlerle gösterilir

Tasarım esası formülasyonunda, tornado temel tasarımı ile ilişkili olarak tornadonun çevreye saçacağı maddeler de dikkate alınır

Tropik siklonlar

Madde 17 - Yer bölgesindeki tropik siklon potansiyeli değerlendirilir

Değerlendirme tropik siklon potansiyelinin varlığını gösteriyorsa ilgili veri toplanır Mümkün olan veri ve uygun fiziki model temel alınarak yer ile ilgili tropik siklonlar için tasarım esası oluşturulur

Tropikal siklonlar için tasarım esası; aşırı rüzgar hızı, basınç ve yağış gibi faktörleri ihtiva eder

Tasarım esası formülasyonunda, tropikal siklon temel tasarımı ile ilişkili olarak tropikal siklonların çevreye saçacağı maddeler de dikkate alınır

Diğer önemli tabii olaylar ve aşırı şartlar

Madde 18 - Volkanik olaylar, kuvvetli rüzgarlar, kum fırtınaları, şiddetli yağış, kar, buz, dolu, toprak donması, yer altı suyunun soğuması gibi NGT'nin güvenliğine uygun olmayan etki yapabilecek olayların potansiyelini ortaya çıkarmak için tarihi veri toplanıp değerlendirilir Böyle bir potansiyel mevcut ise bu olaylar için tasarım esası oluşturulur

Uçak kazaları

Madde 19 - Sahadaki uçak kazaları potansiyeli, hava trafiğinin ve uçuşların ileriye yönelik özellikleri gibi uygun yaklaşımlarla değerlendirilir

Değerlendirme, yerde NGT güvenliğini etkileyecek potansiyel uçak kazaları varlığını gösteriyorsa bir risk değerlendirmesi yapılır

Uçak kazaları için tasarım esası, çarpma, yangın ve patlamaları içerir

Kimyasal patlamalar

Madde 20 - Bölgedeki yüksek patlama potansiyeli olan kimyasal maddelerin kullanım, uygulama ve taşınmaları yahut patlama veya tutuşma özelliği olan gaz bulutlarının üretimi gibi faaliyetler belirlenir

Kimyasal patlamalar için tasarım esası, etkileme mesafesini de dikkate alarak, yüksek basınç terimleriyle gösterilir

Reaktör kalbinden uzun süreli ısı çekimini etkileyecek yer ile ilgili parametreler

Madde 21 - Reaktör kalbinden uzun süreli ısı çekilmesi için yapılacak düzenlemelerde yer ile ilgili olarak aşağıdaki hususlar dikkate alınır

a) Kuru ve yaş hava sıcaklığı,

b) Su kontrol yapılarındaki bozulmayı dikkate alarak, soğutma su kaynakları ile ilgili uygun akış, minimum seviye ve güvenli minimum seviye süresi,

c) Reaktör kalbinden uzun süreli ısı çekilmesi için gereksinim duyulan, sistem fonksiyonunda kayba neden olan tabii ve insandan kaynaklanan olayların potansiyeli, nehir tıkanması, akışının değiştirilmesi, rezervuar tükenmesi, donma yahut buzlu formasyonların etkisi ile rezervuar yahut soğutma kulesinin tıkanması, gemi kazaları, petrol dökülmesi ve yangınlar Bu olayların ihtimali ve sonuçları kabul edilebilir bir düzeye indirilemiyorsa NGT tasarım esasında bunların dikkate alınması gereklidir

İnsanların oluşturduğu diğer önemli olaylar

Madde 22 - Tesisle ilgili birimleri içeren bölge güvenliği; depolama, çalıştırma, taşıma gibi olaylar ile normal durumda veya kaza halinde zehirli, aşındırıcı yahut radyoaktif materyallerin yayılması halleri için değerlendirilir Bu değerlendirme NGT'nin güvenliğini etkileyecek herhangi bir tip parça fırlatılmasına sebep olabilecek tesisleri de kapsar

Temel materyalin davranışı

Madde 23 - Yapı malzemeleri, tesis yapısının tasarım limitlerini aşan yer salınım hareketlerini ileterek, yahut limitlerin ötesinde tesis temeline baskıyla onu kaydırarak veya yerleştirerek güvenliği etkileyeceğinden yüzey materyalinin jeo-tektonik özellikleri araştırılıp yer için tasarıma esas toprak profili değerlendirilir

Bunun yanı sıra temel materyalin statik ve sismik yükleme altında stabilitesi de değerlendirilir

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : Nükleer Güç Tesisini Etkileyen Saha Karakteristikleri

Radyoaktif maddelerin atmosferik dağılımı

Madde 24 - Bölgenin meteorolojik tanımlanması; rüzgar hızı ve yönü, hava sıcaklığı, yağış, nem, atmosferik stabilite parametreleri ve havanın özelliği nedeni ile sıcaklık artması gibi temel meteorolojik parametre ve olayları içerecek şekilde geliştirilir

Yerde veya yakınlarında, ana meteorolojik parametreleri uygun yükseklik ve lokasyonlarda ölçebilecek aletler kullanarak bir meteorolojik ölçüm programı uygulanır Bir yer değerlendirmesi, mümkün olan başka kaynaklardan da elde edilebilecek veriler ile birlikte en az bir yıllık verileri içerir

Elde edilen veri ile bölgenin incelenmesinde, radyoaktif kaçakların atmosferik dağılımı uygun modellerle değerlendirilir

Modellemeler; atmosferik dağılımı etkileyebilecek, yerin ve bölgenin olağandışı topoğrafik özellikleri ile tesisin özelliklerini kapsar

Radyoaktif maddelerin yüzey suları ile dağılımı

Madde 25 - Bölgenin yüzey hidrolojik özelliği; tabii ve suni su kütlelerinin ana karakteristiklerini, temel su kontrol yapılarını, su çekmek için kullanılan yapıların yeri ve bölgede su kullanımı ile ilgili verileri içerecek şekilde tanımlanır

Yüzey hidroloji araştırma ve ölçümleri programı; su kütlesinin dağılım ve azalma özellikleri, sediman ve biotanın yeniden konsantrasyon özelliği ve radyonüklitlerin hidrosferde transfer mekanizmaları ve ortaya çıkma yollarının araştırılmasını içerir

Kirlenmiş yüzey sularının insan topluluklarına etkisinin değerlendirilmesi, uygun bir model için toplanan veri ve bilgiler ile yapılır

Radyoaktif maddelerin yeraltı suları ile dağılımı

Madde 26 - Bölgenin yeraltı suyu hidrolojisinin tanımlanması; su taşıyan formasyonların ana karakteristiği, onların yüzey suları ile karışması ve bölgede yer altı suyunun kullanımı ile ilgili veriler dikkate alınarak yapılır

Hidrojeolojik inceleme programı, hidrojeolojik üniteler içindeki radyonüklit hareketin yeterli derecede değerlendirilmesine imkan verecek şekilde yapılır Bu inceleme radyonüklit hareketin saptanmasında lüzumlu olan, toprağın taşınma ve tutulma özelliklerini, su taşıyan jeolojik formasyonun sulama ve dağılma özelliklerini, yer altı materyalinin fiziki ve fizikokimyasal özelliklerini içerir

Kirlenmiş yeraltı suyunun insan topluluklarına etkisinin değerlendirilmesi, uygun bir model için toplanan veri ve bilgiler ile yapılır

Nüfus dağılımı

Madde 27 - NGT bölgesinde, mevcut ve ileriye dönük tahmin edilen nüfus dağılımı bilgileri, geçici ve kalıcı nüfus dağılımını da ihtiva etmek üzere toplanır ve tesis ömrü boyunca muhafaza edilir Bölge çapı, toplanan veri içinde kalacak şekilde, özel durumlar da dikkate alınarak ulusal uygulamalara göre seçilir

Bölge için son nüfus sayımı verileri veya son nüfus sayımı verisinden genelleştirilerek elde edilen bilgilerin kullanılmasıyla nüfus dağılımı elde edilir

Nüfus dağılımının tesise göre yönü ve tesisten uzaklığı tespit edilecek şekilde veri analizi yapılır

Bölgedeki toprağın ve suyun kullanılışı

Madde 28 - Bölgede kurulması düşünülen NGT'ye etkileri hakkında karar verilmesi ve bilhassa güvenlik planlarının hazırlanması için, toprağın ve suyun kullanımı karakterize edilir Bu araştırma aşağıdakileri kapsar

a) Toprağın ziraat için kullanımı, boyutları, yetiştirilen yiyecekleri ve ürünleri,

b) Toprağın hayvancılık alanında kullanımı, boyutları ve ürünleri,

c) Toprağın ticari, yerleşim ve eğlence maksatları için kullanımı, boyutları ve kullanım özellikleri,

d) Suyun, ticari ve balık avcılığı için sudaki kapladığı numaralandırılmış alanları da içeren kullanımı, zenginliği ve ürünleri,

e) Suyun deniz ulaşımı, halk ve eğlence yerleri için su gereksinimini de içeren ticari kullanımı,

f) Doğal yaşam için toprak ve su gereksinimi,

g) Yiyecek zincirinin radyoaktif kirlenmesinin doğrudan ve dolaylı yolları

Yiyecek zincirinin ortaya çıkartılması için önemli olan bu özelliklerin doğru bir şekilde tespit edilmesine özel olarak dikkat edilir

Çevre radyoaktivitesi

Madde 29 - NGT'nin işletmeye alınmasından önce çevreye olabilecek etkilerini değerlendirebilmek için bölgede atmosfer, hidrosfer, litosfer ve biotadaki belirsiz radyoaktivite saptanır

Özel durumlar

Madde 30 - Yönetmelik kapsamında belirtilen hususlarda, ülke şartlarına ve bölgeye uygun olmayan durumların belirlenmesi halinde Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun onayı ile ilgili madde hükümleri uygulanmaz

BEŞİNCİ BÖLÜM : Çeşitli ve Son Hükümler

Onay, uyumsuzluklar, uygunluk değerlendirmesi ve denetim esasları

Madde 31 - Onay, uyumsuzluklar, uygunluk değerlendirmeleri ve denetim esasları 13/03/1997 tarihli ve 22932 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Nükleer Tesislerde Kalite Temini ve Denetim Yönetmeliğine göre yapılır

Yürürlük

Madde 32 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer

Yürütme

Madde 33 - Bu Yönetmelik hükümlerini Başbakan yürütür