Bileşikler

BİLEŞİKLER

Birden fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek kendi özelligini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddeye bileşik denir Bileşikteki atomların cins ve sayısını ifade etmeye bileşik formülü denir

Kaba (Basit) Formül

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür

Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz

Gerçek (molekül) formül

Bileşikteki atomların cinsini oranını ve sayısını belirten formüldür

Bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanabilir

İyonik bağlı bileşiklerin kaba formülleri ile gerçek formülleri aynıdır Kovalent bağlı bileşiklerde ise bir tane kaba formüle ait çok sayıda gerçek formül olabilir

Fe2O3

«

Fe2O3

NO2

«

NO2 N2O4

CH2

«

CH2 C2H4 C5H10 gibi

BAZI ELEMENT VE KÖKLERİN İSİMLERİ ve DEĞERLİKLERİ

Formül Yazma ve İsimlendirme

1 ****l + A****l Bileşikleri

İsim: ****lin adı + A****lin adı + ÜR eki

A****l Oksijen ise oksit şeklinde isimlendirme yapılır

Not: Farklı degerlik alabilen ****l bileşikleri isimlendirilirken ****lin o bileşikte aldığı değerlik belirtilmelidir

Ba+2 Br?

®

BaBr2 ® Baryum bromür

Al+3 S-2

®

Al2S3 ® Aliminyum sülfür

Na+1 O-2

®

Na2O ® Sodyum oksit

Fe+2 Cl?

®

FeCl2 ® Demir (II) klorür

Fe+3 Cl-

®

FeCl3 ® Demir (III) klorür

Fe+2 O-

®

FeO ® Demir (II) Oksit

Kurşun(II)Oksit

®

Pb+2O-2 ® PbO

Mangan(IV)oksit

®

Mn+4O-2 ® MnO2

2 ****l + Kök Bileşikleri

İsim: ****lin adı + Kök adı

3 A****l + A****l Bileşikleri

Bileşik isimlendirilirken bileşikteki atomların sayısı 1(mono) 2(di) 3(tri) 4(tetra) 5(penta) 6(hegza) gibi latince harflerle ifade edilir Formülde önce yazılan atom bir tane ise yalnızca ad ı söylenir

ılk yazılan atomun sayısı birden farklı ise onun da latince olarak kaç tane olduğu belirtilir Sonraki atomun sayısı kaç olursa olsun sayısı belirtilmelidir

CO

®

Karbon monoksit

CO2

®

Karbon dioksit

N2O5

®

Diazot pentaoksit

SF6

®

Kükürt hekza florür

DEĞERLİK BULMA

A grubu ****lleri bileşiklerinde daima aynı değerliği alırlar

B grubu ****lleri (Geçiş ****lleri) bileşiklerinde farklı (+) değerlik alabilirler

A****llerin (-) değerlikleri genellikle bir tanedir Fakat farklı (+) değerlik alabilirler

Hidrojenin değerligi a****llerle yaptığı bileşiklerde (+1) ****llerle yaptığı bileşiklerde (-1) dir

Oksijenin degerligi peroksitler hariç (-2) dir

Element halindeki atomların değerliği ve bileşiğin toplam yükü sıfırdır

Not: Değerliği bilinen elementler yardımıyla bilinmeyenler bulunabilir Bileşik nötr ise yükler toplamı sıfır olacaktır

Örnek

Aşağıdaki elementlerin değerlik bulunmalarını inceleyiniz

?

K2CrO4 Þ K = +1O = ? 2 olduğundan

2(+1) + Cr + 4 (? 2) = 0

Cr = + 6 bulunur

iyonundaki P nin değerliğini bulalım

+ 1 + P + (?8) = ?2

P = + 5 olarak bulunur

BİLEŞİKLERİN SINIFLANDIRILMASI ASİTLER

ASİTLER

Suya H+1 iyonu verebilen bileşiklere asit denir

(Cu Hg Ag Pt Au) ****lleri hariç diğer tüm ****llerle H2 gazı açığa çıkar

Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir

Turnusol kağıdını kırmızıya boyarlar

Bazlarla reaksiyona girerek tuz oluştururlar

Tadları ekşidir

Asidin değerliği: Suya verdiği H+ iyonu sayısıdır

HBr® H+ + Br? (1) değerlikli

H2CO3 ® 2H+ + CO3?2 (2) değerlikli

CH3COOH® CH3COO? + H+ (1) değerlikli

Asitin kuvvetliliği: Suda %100 iyonlaşabilen asitlere kuvvetli asit %100 iyonlaşamayanlara zayıf asit denir

Elektrik akımını iyi ileten asitlere kuvvetli asit iyi iletmeyenlere zayıf asit denir

Periyotlar cetvelinde ise soldan sağa doğru ve yukarıdan aşağıya doğru asitlik kuvveti artar

BAZ

Suya OH- iyonu verebilen bileşiklere baz denir ****l hidroksitler bazdır

NH3 ®Amonyak bazı

Kuvvetli bazlar anfoter (Al Zn) ****llerle H2 gazı açığa çıkarırlar

Sulu çözeltisi elektrik akımını iletir

Turnusol kağıdını maviye boyarlar

Asitlerle reaksiyona girerek tuz oluştururlar

Tadları acıdır Ele kayganlık hissi verirler

Bazın değerliği: Suya verdiği OH- iyonu sayısıdır

KOH ® K+ + OH- (1) değerlikli

Ca(OH)2 ® Ca+2 + 2OH- (2) değerlikli

Bazın kuvvetliliğiuda %100 iyonlaşabilen bazlara kuvvetli suda %100 iyonlaşamayanlara zayıf baz denir

Elektrik akımını iyi ileten bazlara kuvvetli iletmeyenlere zayıf baz denir

Periyotlar cetvelinde sağdan sola ve yukarıdan aşağıya bazlık kuvveti artar

TUZLAR

Baz katyonu ile asit anyonundan oluşan bileşiklere tuz adı verilir

HCl + KOH ® KCl + H2O

Ca(OH)2 + HCN ® Ca(CN)2 + H2O

CH3COOH + Mg (OH)2 ® Mg(CH3COO)2 + H2O

Kuvvetli asit + Kuvvetli baz ® Nötr tuz

Kuvvetli asit + Zayıf baz ® Asidik tuz

Zayıf asit + Kuvvetli baz ® Bazik tuz

OKSİTLER

Flor haricindeki elementlerin O2 ile yaptığı bileşiklere oksit adı verilir

1 Asidik oksit

A****llerin oksijence zengin olan bileşiklerine denir

CO2 SO2 SO3 P2O5

a Su ile asitleri oluştururlar

CO2 + H2O ® H2CO3

b Bazlarla tuz oluştururlar

CO2 + 2KOH ® K2CO3 + H2O

2 Bazik oksit

Genellikle ****l oksitler bazik oksittir

Na2O CaO Ag2O CuO

a Su ile bazları oluştururlar

Na2O + H2O ® 2NaOH

b Asitlerle tuz oluştururlar

K2O + 2HNO3 ® 2KNO3 + H2O

3 Nötr oksit

A****llerin oksijence eşit veya fakir olan oksitlerine nötr oksit denir

CO NO N2O

a Asitlerle bazlarla ve su ile etkileşmezler

b Oksijen ile tekrar yakılabilirler

CO + 1/2 O2 ® CO2

4 Anfoter oksit

Hem asit ile hem de bazla ayrı ayrı reaksiyona girebilen maddelere anfoter maddeler denir

Asitlere karşı baz bazlara karşı asit özelliği gösteren maddelere denir

Al2O3 ZnO Al(OH)3 Zn(OH)2

5 Peroksit

iki tane Oksijenin toplam değerliği (O2)?2 ise bu bileşiklere peroksit denir

a Bu oksitler ısıtılınca kolayca O2 gazı verirler

ısı

CaO2 ¾¾® CaO + 1/2O2

6 Bileşik Oksit

Farklı değerlik alabilen ****l oksitlerin birleşmesi ile oluşan bileşiklere bileşik oksit denir Bileşiğin yapısında ****l her iki değerliğini de bulundurur

FeO + Fe2O3 ® Fe3O4

PbO + PbO2 ® Pb2O3

2PbO + PbO2 ® Pb3O4