Küba-Tarihi-Ekonomisi-Tarım Ve Sanayi

Küba-Tarihi-Ekonomisi-Tarım ve Sanayi

Batı Hint Adaları'nın en büyüğüdür ve batı yankürede kurulan ilk sosyalist devlettir Küba Cumhuriyeti toprakları, büyük Küba Adası'nın yanı sıra çevresindeki birçok küçük adayı da kaplar Dar ve uzun olan büyük ada, yaklaşık 1250 km boyundadır

KÜBA'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Küba Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli sosyalist cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 110861 km2

NÜFUS (1992): 10848000

BAŞKENT: Havana

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1989): Havana (2077938), Santiago de Cuba (397024), Camagüey (278958), Holguin (222794), Guantanamo (197868)

BAŞLICA DIŞ TİCARET ÜRÜNLERİ: Şeker, melas, tütün, puro, balık, bakır, manganez ve krom cevherleri

EĞİTİM: 616 yaşları arasında zorunlu ve parasızdır

Küba, Kuzeyde Meksika Körfezi ve Atlas Okyanusu'yla, güneyde de Karayib Denizi'yle çevrilidir En yakın komşusu olan Haiti'den Windward Boğazı ile ayrılır
Küba topraklarının yaklaşık dörtte biri dağlıktır Geri kalan alanları düz ve geniş ovalarla alçak yaylalar kaplar Güneydoğu ucundaki sarp Maestra Dağları'nın en yüksek noktası 2005 metreyle Turquino Doruğu'dur Güneyde denizden dimdik yükselen yalçın kayalıklarla çevrili olan bu dağların etekleri sık tropik ormanlarla örtülüdür Ünlü Havana tütünü vadilerde ve dağ etekleri boyunca uzanan ovalarda yetişir Adada sarp kayalıklarla çevrili birçok derin çöküntü ya da çukur bölge vardır

Kıyılarında çok sayıda derin ve güvenli liman bulunan Küba'ya "100 liman adası" da denir Tek uzun akarsuyu olan Cauto Irmağı 249 km boyundadır ve yaklaşık üçte biri gemiler tarafından kullanılabilmektedir Öbür ırmaklarının hepsi dağlardan gelen sel sularından oluşur Zaman zaman kireçtaşı mağaralarında gözden kaybolan bu akarsular, daha sonra yeniden ortaya çıkar

Tropik iklim kuşağında bulunan Küba sıcak bir ülkedir, ama denizden gelen alize rüzgârları aşırı sıcaklığı önler Ortalama sıcaklık ocak ayında 21°C, temmuzda ise 27°C'dir Ada çok yağış alır Yağmurların dörtte üçü, mayıs ve kasım ayları arasında yağar Küba tayfunların yolu üzerindedir ve bu yıkıcı fırtınalar çoğunlukla eylül ekim arasında eser

Küba'da bulunan hayvanların çoğu küçüktür ve dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmayan keme türleri yaşar Yarasalarla adatavşanları da çok yaygındır Ülkede, aralarında kışın Kuzey Amerika'dan gelen pek çok göçmen kuşun da bulunduğu yüzlerce değişik kuş türü vardır Ayrıca Küba'da sürüngenler, böcekler ve örümcekler de pek boldur Küba' yi çevreleyen denizlerde çok çeşitli balık ve kabuklu deniz hayvanı yaşar

Küba nüfusunun yüzde 12'si Siyah kölelerin torunlarıdır Halkın yüzde 66'sını çoğu İspanyol kökenli olan beyazlar ve yüzde 22'sini Afrikalılar ile beyazların soyundan gelen melezler oluşturur

Kübalılar atletizm, yüzme, boks, beyzbol, futbol gibi sporlarda çok ileridir Müzikleri İspanyol melodileriyle Afrika ritimlerinin bir karışımıdır Küba dansları arasında rumba, mambo, konga ve Küba bolerosu sayılabilir Kübalılar şiire özel bir ilgi duyar Küba ulusal sanatı hem Siyah hem de İspanyol etkilerini yansıtır

Küba'da kentleşme oranı yüksektir Nüfusun yüzde 70'ten fazlası kentlerde yaşar Başkent Havana'nın nüfusu 2036799'dur (1987) Ulusal bütçenin önemli bir bölümü eğitime ayrılmıştır Havana Üniversitesi 1728'de kurulmuştur Ülkede ayrıca başka birçok okul ve yüksekokul vardır {Ayrıca bak Havana)

Tarım ve Sanayi

1959 Küba Devrimi öncesinde ülke ekonomisi çokuluslu ABD şirketlerinin yönetiminde sürdürülen şekerkamışı üretimine dayanıyordu Ayrıca hayvancılık ve tütün üretimi de önemliydi Küba'da devrimin ardından ekonominin tek ürüne bağlı olmasının sakıncaları dikkate alınarak, merkezi planlamayla ürün çeşitlemesine gidildi Yabancı şirketler devletleştirildi ve sanayi yatırımlarına önem verildi Bugün Küba'nın toplam yüzölçümünün yarısından fazlasında tarım yapılır ve halkın beşte biri tarım işçisidir Tarım alanları hafif eğimli ya da düz olduğundan modern tarım araçlarının kullanımı için çok elverişlidir Batı Küba' da daha çok küçük çiftlikler, Camagüey bölgesinde ise çok büyük şekerkamışı plantasyonları (büyük çiftlikler) ve sığır çiftlikleri bulunur
Küba, dış ülkelere şekerkamışından ürettiği şeker başta olmak üzere, tütün, pirinç, kahve, turunçgiller ve kakao satar Ülkenin en iyi tütünü Havana'nın batısında yetişir Daha ada Kristof Kolomb tarafından keşfedilmeden önce de Küba'da tütün yetiştirilirdi İspanyol kâşifler tütünle ilk olarak burada karşılaştılar Küba, dış ülkelere önemli ölçüde muz, ananas ve greyfurt satar

Bir zamanlar bütün ada ormanlarla kaplıydı Günümüzde de hâlâ sedir, gülağacı, maun ve başka değerli ağaçlar bulunmaktadır Ormanlar, daha çok şekerkamışı yetiştirmek için kesildi ve ağaçlar öyle azaldı ki, Küba dışarıdan kereste satın almak zorunda kaldı, ama 1960'larda İ milyonu aşkın yeni ağaç dikildi

Küba, dünyanın en önemli nikel üreticileri arasındadır Demir, manganez, kromit ve bakır elde edilir Küba topraklarında kömür yoktur, ama bir miktar petrol çıkarılır Sığ kıyı havuzlarında deniz suyu buharlaştırılarak tuz üretilir

Şeker ve tütün işleme Kübalılar'ın en önemli sanayileridir Küba puroları dünyaca ünlüdür Devletçe işletilen fabrikalarda çelik, çimento, gübre, petrol ürünleri, kimyasal maddeler, dokuma ve giysi üretilir Kıyı açıklarında denizden sünger çıkartılır Balıkçılık, giderek gelişen bir sanayi dalıdır

Ana karayolu, bütün büyük kentlere uğrayarak Küba'yı hemen hemen boydan boya geçer 6000 km uzunluğunda bir demiryolu ve büyük modern havaalanları vardır

Tarih

1492'de Kristof Kolomb Küba'yı İspanya adına ele geçirdiğinde zengin Hindistan topraklarını bulduğunu sandı Adanın ilk valisi olarak atanan Diego de Velazques, 1511'de bölgeyi sömürgeleştirmek üzere bir askeri birlik eşliğinde İspanya'dan geldi Küba 400 yıldan fazla bir süre İspanya'nın sömürgesi olarak kaldı Havana Amerika'daki İspanyol sömürgelerinin ana limanı ve deniz üssü oldu Yerliler'in çoğu öldürüldü; İspanyollar şekerkamışı ve tütün plantasyonlarında çalıştırmak üzere Afrika'dan köle getirdiler İspanyol yönetimine karşı hoşnutsuzluğu artan Kübalılar, 1868'de Carlos Manuel de Cespedes önderliğinde ayaklandı ve bu ayaklanma 1878'e kadar süren On Yıl Savaşı'nı başlattı Kesin bir başarı sağlayamayan isyancılar 1878'de barış antlaşmasını imzaladılar Bu antlaşmayla İspanya bazı reformlar yapmaya söz verdiyse de sözünü tutmadı Daha sonraki ayaklanmalar da kanlı bir biçimde bastırıldı İspanya 1886'da köleliği kaldırdı Ne var ki, Küba'nın öteki istemlerini yerine getirmedi
1895'te Küba Bağımsızlık Savaşı başladı ve başkaldıran Kübalılar bir yıl içinde adanın önemli bir bölümünü ele geçirdiler

1898'de, ABD savaş gemisi Maine Havana limanında havaya uçuruldu Geminin batırılmasından İspanya'yı sorumlu tutan ABD yönetimi İspanyollar'a savaş açtı {bak İSPANYA AMERİKA SAVAŞI) İspanyollar kısa sürede yenildiler ve 1898'de Küba'yı ABD'ye bıraktılar

1899'da Küba'nın bağımsızlığı tanındı, ama ABD işgali üç yıl daha sürdü 1902'de Küba' nın iç ve dışişlerinde söz sahibi olma ve burada deniz üssü kurma hakkını alan ABD birlikleri, Küba topraklarını terk etti Ama Küba'nın askeri ve ekonomik açıdan ABD'ye bağımlılığı sürdü 1925'ten sonra Küba'da başkanlık sistemi bir diktatörlük yönetimi olarak gelişti {bak DİKTATÖR) Bu diktatörlerin çoğunun ardında 1920'lerin sonuna doğru ordunun denetimini eline geçiren çavuş Fulgencio Batista bulunuyordu Batista 1933'te bir darbeyle devlet yönetimini de ele geçirdi ve 1958'in sonuna kadar iktidarda kaldı Fidel Castro aralarında ünlü devrimci Che Guevera'nın da bulunduğu bir grup arkadaşıyla birlikte Batista'ya karşı ayaklandı {bak CASTRO, Fidel) İki yıl süren gerilla savaşı sonunda Batista ülkeden kaçtı Havana'ya giren Castro'nun birlikleri 1959'da yönetime el koydu ve Castro başbakan oldu



Castro yönetimi, geniş bir toprak reformunun yanı sıra, şeker ve petrol rafinerilerinin kamulaştırılmasını da içine alan çeşitli reformlar yaptı Reform hareketlerinden ve özellikle de toprakların kamulaştırılmasından en fazla zarar görenler ABD şirketleri oldu Bunların baskısıyla ABD yönetimi Küba'ya ekonomik ambargo uygulamaya başladı Ayrıca Küba'nın yeni yönetimine karşı olan birçok kişi ABD'ye göç etti ABD'de askeri eğitim gören bu göçmenlerin 1961'de Domuzlar Körfezi'ne yaptıkları çıkarma girişimi Küba ile ABD'nin ilişkilerinin daha da gerginleşmesine neden oldu Bu arada SSCB ile ilişkileri gelişen Küba, ülkenin sosyalist bir çizgi izleyeceğini açıkladı
ABD, kıyılarına bu kadar yakın bir sosyalist ülkeyi hiç hoş karşılamadı 1962 Ekim'inde, SSCB'yi Küba'da füze üsleri kurarak batı

yarıkürede barışı tehlikeye sokmakla suçlayarak adayı denizden kuşattı Bir hafta sonra SSCB, Küba'da kurmuş olduğu üsleri sökmeyi kabul etti Bu olay ABD ile SSCB'yi savaşın eşiğine getirmişti Küba'nın SSCB ile ilişkileri bu olaydan sonra soğudu ve 1968 kadar Küba daha çok dünyanın azgelişmiş ülkelerindeki devrimci hareketlere destek verdi 1968'den sonra SSCB ile ilişkileri yeniden düzelen Küba'nın sosyalist ülkelerle olan ekonomik bağları giderek arttı Günümüzde ABD ile hâlâ gergin ilişkiler içinde olan Küba, SSCB ve öbür Doğu Avrupa ülkelerinin başlattığı reform hareketinin dışında kalacağını açıkladı

Küba 1980'lerin sonlarında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği (SSCB) ile Doğu Avrupa ülkelerindeki reformlara ve demokratikleşme hareketlerine karşı oldukça soğuk bir tutum benimsedi Buna karşılık, 1988'de imzalanan anlaşmalara uyarak Angola'daki askerlerini çekti Avrupa Toplulukları (AT) ülkeleriyle ilişkilerini güçlendirdi
1989'da açığa çıkan uyuşturucu kaçakçılığı ve zimmete para geçirme skandali Fidel Castro yönetimini ciddi sıkıntıya soktu Dört yüksek rütbeli subay idam edildi, bazıları da uzun süreli hapis cezalarına çarptırıldı Yolsuzluklarla mücadele kampanyası sırasında İç İşleri ve Ulaştırma bakanları tutuklandı

SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov Nisan 1989'da Küba'yı ziyaret etti Gorbaçov SSCB'de uygulanan perestroyka (yeniden yapılanma) ve glasnost (açıklık) politikaları konusunda Küba'ya herhangi bir baskıda bulunmadı Castro ise, Doğu Avrupa'da gerçekleştirilmekte olan reformların Küba'da uygulanmayacağını açıkladı Hükümet MarksistLeninist ilkelere dayalı merkezi planlama yöntemine bağlı kaldı ve Küba Komünist Partisi'nin (KKP) temel rolünü vurgulamayı sürdürdü

Öte yandan Küba ekonomisinin SSCB'ye bağımlılığı sürüyordu Temmuz 1990'da SSCB'nin sağladığı yardımların azalacağı açıklandı Ayrıca, iki ülke arasındaki ticari ilişkiler artık dövizle yürütülecekti SSCB'den petrol ürünleri ithalatının azalması bu ürünlerin vesikaya bağlanması sonucunu doğurdu Sabun, kibrit, konserve et gibi maddeler de vesikaya bağlandı Vesikaya bağlanan mallara 1991'de yumurta, ekmek ve bitkisel yağ da katıldı SSCB'nin Küba'dan 11 bin askerini çekeceğini açıklaması iki ülkenin ilişkilerine bir darbe daha vurdu

SSCB ve Doğu Avrupa ülkelerindeki köklü değişiklikler Küba'yı kendine yeni ticari ortaklar aramak zorunda bıraktı Öte yandan, KübaABD ilişkilerindeki gerginlik de sürüyordu ABD, Küba'yı ekonomik ve siyasal reformlara zorlamak amacıyla ekonomik baskısını artırdı Gene de, Küba turizmi son yıllarda hızlı bir gelişme gösterdi
Ekonomik güçlükler yönetime karşı duyulan hoşnutsuzluğu artırdı Rejim karşıtı sekiz grup Eylül 1991'de Demokratik Birlik adı altında birleştiler Ülkeyi terk edenlerin sayısında da artış görüldü KKP'nin Ekim 1991'deki kongresinde kararlaştırılan anayasa reformu Ulusal Meclis tarafından Temmuz 1992'de kabul edildi Buna göre, artık Ulusal Meclis üyeleri halkın doğrudan oyuyla seçilecekti Ayrıca, bazı kamu iktisadi teşebbüslerine özel sermayenin de katılmasına olanak sağlanıyor, ticaretteki devlet tekeli kaldırılıyor ve yabancı ortaklı şirketlerin gayrimenkul edinmesine izin veriliyordu İlk doğrudan seçimler Şubat 1993'te yapıldı