Mesmer Kimdir?

MESMER KİMDİR?
Franz Anton Mesmer (1734-1815), çok kez Christopher Colombus ile kıyas*lanır: her ikisi de yeni dünyalar keşfetmişlerdi; her ikisi de hayatları boyunca, bulduklarının, ümit ettiklerinden farklı ve yanlış şeyler olduklarını bilmeden ya*şadılar, her ikisinin yaşantılarının tüm ayrıntılarını pek bilmiyoruz ve her ikisi de düşkırıklığı içinde öldüler
Mesmer 23 Mayıs 1734'de, Lake Constance'm Almanya sınırında Iznang kö*yünde doğmuştu Dokuz çocuktan üçüncüsüydü Onun hayatı hakkında ilk ka*yıtlar 18 yaşında iken, 1752'de Dillingen'de Jesuit Theological School'a yazılma-sıyla başlar Üçüncü yılında teoloji için Ingolstadt'taki Jesuit Üniversitesine transfer etti Mamafih 1759'da Viyana'da Hukuk'a kaydolduktan sonra, ertesi yıl Hekimliğe geçti Bir ağabeyi papaz olduğu için başlangıçta onun yolunu seçmiş olabilir, ama daha sonraları zengin koruyucular ve gizli cemiyetlerle olan ilişki*lerinden faydalandığı sanılıyor
Mesmer 1767'de genç bir doktor olarak Viyana'nın zengin dullarından Maria von Posch ile evlendi Gerek zekası ve gerekse sanata olan düşkünlüğü ile dillere destan olan bir mülkte yaşamaya başladı Leopold Mozart demişti: " bahçe, hiçbir yerde benzeri olmayan sokak ve caddelerle dolu Bir tiyatro, kuş evi, bir güvercinlik ve tepede de bir köşk" Mesmer'i meşhur birçok müzisyenler, örne*ğin Gluck, Haydn ve Mozart ailesi ziyaret etmişti Hatta, Wolfgang Amadeus Mozart'ın ilk operası: "Bastien and Bastienne" Mesmer'in özel tiyatrosunda oy*nanmıştı
Mesmer 40 yaşındayken, Frâulein Oesterlin adında, 27 yaşında, on beş tür şi*kayeti olan bir hasta ile yeni tedavisini dünyaya sundu (28 Temmuz 1774) Mes*mer ilk kez onun semptomlarının astronomi ile olan ilişkilerini ve onların, yıldı-ların hareketleri gibi, belirli zamanlarda tekrarladıklarını saptadı Tedavisinin yöntemi şöyle idi: ona demirli bir ilaç yutturduktan sonra biri midesine diğer ikisi de bacaklarına olmak üzere üç özel mıknatıs uygulanır Hasta eğer devamlı olarak uyarılırsa bu kriz'ler gitgite azalır; onların ortadan kaybolmaları ise, şifa demektir
Bu temellere dayanarak Mesmer meşhur deyimini söylemişti: "Yalnızca bir hastalık ve yalnızca bir şifa mevcuttur" Hiçbir ilaç veya medikal yöntem yalnız kendileri nedeniyle hastalığı iyi edemezler Şifa'ya yalnızca manyetizm'in etkisi ile ulaşılabilir Mesmer'in kendisi 'manyetik su'dan başka bir ilaç kullanmadı ve onun egosentrik kişiliği, zamanının tüm tıbbi otoritelerin, Hipokrat'tan beri ola*gelen gelişmeleri hiçe sayarak böyle tek bir yöntemi kabullenmeleri gerektiğini bekledi Mesmer hastanın önünde oturur ve dizleri hastanın dizlerine dokunur*du; sonra, hastanın, avuçları içine aldığı başparmağını bastırır, gözlerini hasta*nın gözlerinde sabitleştirerek hastanın el ve ayaklarına elleriyle dokunurdu Bunlar, birçok hastalarda tuhaf hisler ve krizler oluştururdu
Mesmer'in "collective method"undan da söz etmiştik Paris'i 1784 Mayısında ziyaret eden bir ingiliz hekimi, John Grieve, Mesmer'in evinde her kez ikiyüz-den daha az hasta olmadığını işaret etmişti Grieve, yazdığı mektupta şöyle di*yor:
" Geçen gün ben oradaydım ve Mesmer'in çalışma sistemini gözledim Oda*nın ortasında ortalama 15 ayak yüksekliğinde (48 cm), burada baquet denilen garip bir alet var O kadar geniş ki, etrafına yirmi kişi oturabilir Kişilere tekabül eden deliklere, vücutlara uyacak şekilde, sağ yukarıya kıvrılmış demir çubuklar konmuş Bu demir çubukların yanında, 'baquet' ile hastalarının her birini birbir*lerine ileten bir ip var Bu ip de, hasta tarafından yanındakilere verilerek etrafta gezdirilebiliyor En etkili sonuçlar Mesmer'in yaklaştığında oluşurdu: o, kimsele*re dokunmadan, ellerinin ve gözlerinin hareketleriyle 'sıvı'yı gereken kimselere yönlendirip konvülzisyonların ortaya çıkmalarına veya ortadan kalkabilmelerine neden oluyordu"
Ayrıntılarım bu kitapçığa sığdıramayacağımız kadar çok sosyal olaylar, etki ve tepkilerden sonra, Mesmer ve taraftarları bir 'Armoni Topluluğu" (Societe de l'Harmonie) kurarak onun ilkelerini yaymaya çalıştılar ve başlangıçta çoık başarı*lı oldular Fakat sonuçta, Gassner'e ne olduysa Mesmer'e de aynı şey oldu 1784 Martında Fransa Kiralı, 'Bilimler ve Tıp Akademileri'nden bir komisyon oluştu*rarak Mesmer'in çalışmalarının değerlendirilmesini emretti Sonuç Mesmer için bir son'un başlangıcı oldu İzleyicileri de birer birer ondan ayrılıyorlardı Niha*yet günün birinde Mesmer esrarengiz bir şekilde birden ortadan kayboldu Bü*yük Fransız İhtilalinden sonra, 1793'de Viyana'ya döndü 1794'de İsviçre vatan*daşlığını elde ederek oraya gitti ve Constance Gölüne yakın Frauenfeld isimli küçük bir kente yerleşti 5 Mart 1815'de öldüğü zaman, artık neredeyse bilinme*yen bir insan idi
Mesmer, olağanüstü kudretleriyle, yirminci asrın psikoterapistlerinden çok, eski çağların sihirbazlarına benzer Gassner ile olan mücadelesi ise, sanki iki Alaskalı şamanın birbirleriyle üstünlük yarışmasından ileri gitmez
Mamafih Mesmer'in doktrin'i modern psikiyatriye birçok tedavisel tohumlar ekmiştir: insanın şifa bulabilmesi için gereken kudret kendi içindedir Hastanın şifa bulabilmesi için 'terapist'i ile yakın bir ilişkide (rapport) bulunması elzem*dir (Bu, modern psikoterapide 'tuning in' veya 'transferans' ile kıyaslanabilir) Şifa, semptomların dışarıya vurulmuş görünümleri (abreaction) ile nitelenen kriz'ler yoluyla elde edilir
Hipnoz devrine geçişte, Mesmer'in en parlak talebelerinden biri olan Marqu-is de Puysegur (1751-1825) (Amand-Marie-Jacques de Chastenet)'den bahset*meden geçemeyiz Bu, üç Fransız asil kardeşten en büyüğü olup diğerleriyle bir*likte, animal magnetism'in gerçek kurucu ve yapıcısı olarak kabul edilir Mar-ki'nin tarihteki yeri, manyetik uyku'yu icat etmesidir Bu yöntemde hasta, uya*nık olduğundan daha canlı bir atmosferde, yüksek sesle, sorulan suallere cevap*lar alınabiliyordu Çok kez, Marki hastanın yanına oturarak adeta mırıldanırcası-na şeyler söylediğinde hasta onları daha yüksek bir sesle tekrarlayabiliyordu
Marquis de Puysegur, kişisel tedavilerin yanında, Bozancy köyüne yakın bir yerde, 'kolektif tedavi'yi uygulamıştı Şöyle ki: Bir meydanın ortasında geniş, yü*ce bir karaağaç vardı Dibinde de sular fışkıran bir kaynak bulunuyordu Köylü*ler, meydanın çevresindeki taştan yapılı sıraların üzerine otururlardı Ağacın gövdesine ve dallarına sarılmış olan ipler, hastalara kadar uzanır ve onlar bu ip*lerin ucunu, vücutlarının hastalıklı kısımlarına deydirirlerdi Merasim, hastala*rın bir halka teşkil ederek, birbirlerinin başparmaklarından tutmaları ile başlar*dı Bir an sonra hastalar, aralarında bir 'sıvı' nın geçtiğini hissederlerdi Sonra, 'master' gelir, insan zincirlerini kırmalarını ve hastaların avuçlarını birbirlerine sürtmelerini emrederdi Bu yapıldıktan sonra üstad, hastaların arasından birileri*ni seçer, onlara demir çubuğuyla dokunur ve "mükemmel bir kriz" oluştururdu Bu seçilmiş kimseler artık "hekim" olarak adlandırılırdı Bunlar tanı koyarlar ve tedavi yeğlerlerdi Bir az sonra da Puysegur bunlara ağacı öpmelerini ve manye*tik uykudan uyanmalarını emrederdi (disenchantment) Süjeler ne yaptıklarını sonradan hiç hatırlamazlardı Bu şekilde bir aydan daha az zamanda 300 hasta*dan 62'sinin tamamen iyileştiği rapor edilmiştiştir
Puysegur'un öncülüğünü yaptığı bu yeni tip tedavide iki farklı gösteri vardı:
(1) "Mükemmel Kriz" (perfect crisis) durumunda seçilen kişi, sanki uyanık-mış gibi, manyetizma edenin kudret ve iradesi ile istenilen şeyleri yapıyor ve bu*nu bi amnezi izliyor Buna "yapay somnambülizm" (arüficial somnambulism) adı verilmişti Kaldı ki klinik görünüme hemen bir az sonra Braid tarafından hypno-sis adı verilecekti
(2) Bir "şeffaflık ve sağduyu" (lucidity) hissi Yani bu hastaların çeşitli hasta*lıkları tanımlama ve onların gelişimlerini tarif edebilme ve hatta tedavilerini yön-lendirebilme yeteneğinin ortaya çıkarılması
1785'de Puysegur'dan bir askeri bataryanın konakladığı Strassbourg'da, Ma*son locası mensuplarına 'Animal Magnetism' konusunda aydınlatıcı bilgi vermesi istendi Marki orada şu sözcükleri kapsayan bir konferans sundu:
"Ben, içimdeki kudretin mevcudiyetine inanıyorum Bu inancım, kendi ira*dem tahtında onu kullanabileceğimi öneriyor, Animal Magnetism iki sözcük ile özetlenebilir: İnanç ve istek' (Believe and Want) Beyler, sizler de benim yaptığım kadar yapabilirsiniz"
Puysegur Strassbourg'da "Bir Araya Gelmiş Dostların Armonik Toplumu" (La Societe Harmonique des Amis Reunis) nu kurdu
1789 yılında Cemiyetin iki yüzden fazla üyesi vardı Fakat aynı yılda kopan Fransız ihtilali, tüm sosyal gelişimleri kökünden durdurdu ve köylüler, manyeti*ze edilmiş ağaçların eteklerinde oturmaktansa, "hürriyet ağaçları" (liberty trees) altında toplanarak revolüsyonist'lerin nutuk atmalarını heyecanla izlediler Mar-ki'nin kendisi iki yıl hapis yattı, çıkınca, şatosuna tekrar sahip olduğu gibi Sois-sons'a belediye başkanı seçildi O zaman bile, birçok ruh hastalıklarının 'som-nambulism'in sapınç bir hali olabilecekleri ve 'magnetism' in birgün akıl hasta*nelerinde akıl hastalıklarının tedavisinde kullanılacağına inanıyordu