Haci Bektaşi Veli Felsefesi

Felsefesi; eşitlik, Allah sevgisi, insan sevgisi hoşgörü, paylaşım, toplumsal barış, dürüstlük ilkeleri üzerine kurulmuştur Hacı Bektaş-ı Veli; ilmi, bilimi, doğruyu, dürüstlüğü, insanlığı, insanın insan olmasının erdemini, hoşgörüyü, kardeşliği, birliği, beraberliği, dostluğu, irfanı erkânı ve edebi bıkıp usanmadan anlatmıştır ?Makâlât adlı eserinde çeşitli dini ve tasavvufi meseleler çok açık bir şekilde ele alınmıştır Makalât, dört kapı-kırk makam tertibi üzere kaleme alınmıştır Dört kapı (şeriat-tarikat-marifet-hakikat) kırk makam anlayışı Türk mutasavvıflarının kabul ve takip ettikleri bir anlayışıdır? Türkistan'da Ahmed Yesevi ile başlayan tasavvuf hareketi, Anadolu'da Hacı Bektaş-ı Veli, Mevlana ve Yunus Emre ile hayat bulmuştur ?Yunus?un Yunus olmasında önemli katkısı olan Hacı Bektaş-ı Veli?dir? denir Devrin ilerisinde olan bu üç isim Anadolu hoşgörüsünün temellerini atmıştır

?Hacı Bektaş-ı Veli'nin derslerini ve sohbetlerini takip ederek onun tarikatına bağlananlara, tasavvuftaki usule uyularak "Bektaşi" denilmiştir Bektaşilik de Hacı Bektaş-ı Veli'nin adına kurulmuş olan bir alevi sufi tarikatıdır Bektaşi anlayışı, Anadolu?nun yanı sıra Balkanlar, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Bosna, Kosova, Makedonya, Gül Baba türbesinin bulunduğu Macaristan'ın Budapeşte şehrinden Azerbaycan'a kadar birçok yerde kabul görmüş ve benimsenmiştir? Bektaşilik hümanist esaslı bir öğretidir Öğretinin odağında "insan" vardır Amacı, İnsan-ı Kamil olarak tanımlanan, olgun, yetkin insana ulaşmaktır Bu ise bir eğitim sürecini gerekli kılar "Eline, beline, diline hâkim ol" sözü sistemin özüdür Özgür ve düşünen beyinler isterler Bağnazlıktan uzak, incitici olmadan hicvedebilen, Tanrı'ya sevgiyle yaklaşan bir anlayışı benimseyen felsefeleri mevcuttur Bu felsefenin ürünü olan kadınlı erkekli işbirliği önemlidir

Hacı Bektaş-ı Veli İslam inancı ve Türk kültürünü birleştirmiştir Hoşgörüye dayalı ilmi ve düşünceleri ile kısa zamanda geniş halk kitlelerine ulaşmayı başarmıştır İslamı kolay ve evrensel bir hale getirmede katkısı vardır O, kolaylaştırmıştır, zorlaştırmamıştır Sistemi insan sevgisine dayanır Onun inancına göre insanları aydınlığa götürecek ve onları kurtaracak olan sevgi ?ilahi aşk?tır Tasavvuf Tanrının sırrına ermeyi, onun varlığına ulaşmayı amaçlar ?Bektaşi felsefesi tasavvufa dayanmakla birlikte daha çok dünyevi düşünceyi önde tutar Âşık her şeyde Tanrının güzelliğini görür İnsan da onun bir parçasıdır, Tanrı?dan bir ışık taşır Tanrı insanı yaratırken kendi ışığını ve güzelliğini ona vermiştir?

Bektaşi felsefesi tasavvufun yanında tenasüh?e de (ruhların beden, cisim ve hayvan arasında dolaşımı) yer verir ?Bu yola bağlananlar ölmezler ancak görünüş değiştirirler? ?Bektaşilere göre ruh özüne gitmeye çabalar Beden bir kafes, ruh bu kafes içinde bir kuş gibidir? denmiştir ?Ölüm, Bektaşi için ayrılık değil, sevgiliye kavuşturan ışıklı bir yol ve yeni bir evrene doğuş olarak kabul edilir? Ölüm ruhun kılıf değiştirmesidir İstekleri öldürmeyi değil onları denetim altına almayı öğütler Yazgıya boyun eğip evrenin sürekli değişimi karşısında durgun ve eylemsiz kalmayı yeğlemez Bektaşilik ve Mevleviliğin en temel özelliği sürekli değişim ve gelişimdir Bektaşiliğe göre insan Tanrının en büyük yapıtı ve ondan bir parçadır İnsan Tanrının güzelliğini yansıtan bir aynadır Bu felsefeye göre arayan aradığını yine kendi gönlünde bulacaktır