![]() |
Meridyen - Paralel |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Meridyen - ParalelPARALELLER VE MERİDYENLER PARALEL DAİRELER Ekvator?a ve birbirine paralel uzandığı kabul edilen çizgilerdir ![]() Paralel Dairelerin Özellikleri: o Paralellerin başlangıcı Ekvator?dur ve en büyük paraleldir ![]() ![]() o Bir paralel üzerinde bulunan bütün noktaların Ekvator ve kutup noktalarına uzaklıkları eşittir ![]() o Aralarındaki uzaklık 111?er km?dir ![]() o Merkezden alınan 1˚ lik açı farkı karşılığında çizilirler ![]() o Enlemlerin belirlenmesinde yardımcı vasıta olarak kullanılırlar ![]() o Paralellerin derece değerleri Ekvator?dan kutuplara doğru büyür ![]() o Çevre uzunlukları Ekvator?dan kutuplara doğru kısalır ve kutuplarda nokta şeklini alır ![]() ![]() o Paralel daireler meridyenlere diktir ![]() ÖRNEK Aynı meridyen üzerinde bulunan X ve Y noktaları arasındaki uzaklık 6438 km?dir ![]() X noktası Ekvator üzerinde olduğuna göre Y noktası hangi paralel dairesi üzerinde yer alır ![]() a ![]() ÇÖZÜM Y?nin hangi paralel üzerinde olduğunu bulmak için 6438 km?lik uzaklık 111 km?ye bölünür (6438:111) ve 58˚ bulunur ![]() Ekvator dünyayı iki eşit parçaya ayırdığı kabul edilen çizgiye denir ![]() ![]() Ekvator?un Özellikleri o En uzun paralel dairedir ![]() o Paralel dairelerin başlangıcıdır ![]() ![]() o Güneş ışınlarını 21 Mart ve 23 Eylül?de dik alır ![]() o Çizgisel hızın en fazla yerçekiminin en az olduğu yerdir ![]() o Üzerinde gece ve gündüz süreleri her zaman eşittir ![]() MERİDYENLER Yer?in merkezinden alınan 1˚ lik açı farkıyla çizilen ve bir kutuptan diğer kutup noktasına (Yer?in dışından) uzandığı kabul edilen çizgilerdir ![]() Meridyenlerin Özellikleri o Meridyenler arasında 1˚ lik açı farkı vardır ![]() o Her meridyen yarım çember şeklindedir ![]() o 360 adet meridyen yayı bulunur ![]() o Meridyenlerin başlangıcı İngiltere?nin Greenwich rasathanesinden geçer (0˚ meridyeni) ![]() ![]() ![]() o Başlangıç meridyeninin doğusundaki meridyenlere doğu meridyenleri batısındaki meridyenlere batı meridyenleri denir ![]() o Meridyenlerin derece değerleri 0˚ meridyeninden doğu ve batıya doğru gidildikçe büyür ![]() o Bir paralel üzerindeki bütün meridyen aralıkları birbirine eşittir ![]() o Meridyenler arasındaki uzaklık sadece Ekvator üzerinde 111 km?dir ![]() ![]() ![]() o Her meridyenin tam karşısındaki meridyene anti meridyen denir ![]() ![]() o 180˚ meridyeni tarih değiştirme çizgisidir ![]() o Meridyenler boylamların ve saatlerin (zamanın) belirlenmesinde kullanırı ![]() o Meridyenler arasındaki zaman farkı 4?er dakikadır ![]() o Paralelleri dik kesen meridyenlerin uzunlukları birbirine eşittir ![]() o Aynı meridyen üzerindeki yerlerde yerel saat de aynıdır ![]() o Aynı meridyen üzerindeki yerlerde Güneş 21 Mart ve 23 Eylül?de aynı anda doğar ve aynı anda batar ![]() ![]() ![]() ÖRNEK Dünya üzerinde olduğu varsayılan 360 meridyen yayı başlangıç meridyeninden başlayarak 180?i doğuda 180?i batıda olmak üzere ayrılmış 180˚ meridyeni aynı zamanda tarih değiştirme çizgisi olarak kabul edilmiştir ![]() Yalnızca bu bilgilere dayanarak yerel saati başlangıç meridyeninden 50 dakika ileri olan bir nokta için; I ![]() II ![]() III ![]() IV ![]() Bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir? (2001) ÇÖZÜM Yerel saati başlangıç meridyeninden 50 dk ileri olan yer (50:4?ten) 12˚30? doğu meridyeni üzerindedir ![]() Sadece meridyen derecesi bilinen bir yerin çizgisel hızı Ekvator?a uzaklığı ve başlangıç meridyenine uzaklığı bilinemez ![]() ![]() O halde meridyenden faydalanılarak bir yerin sadece tarih değiştirme çizgisiyle arasındaki zaman farkı tesbit edilebilir ![]() Doğru Seçenek Yalnız III ENLEM Yeryüzündeki herhangi bir noktanın ekvator?a uzaklığının merkezdeki açı cinsinden değerine enlem denir ![]() Ekvator?a yakın (0˚ - 30˚ enlemleri arası) enlemlere alçak enlemler kutuplara yakın enlemlere de (60˚ - 90˚ enlemleri arası) yüksek enlemler denir ![]() ![]() Enlemin Etkileri o Dünya?nın dönüş hızı (çizgisel hız) enlemlere bağlı olarak değişir ![]() ![]() o Atmosferin kalınlığı enleme göre değişir ![]() o Ekvator?dan kutuplara doğru gidildikçe yerçekimi artar ![]() o Gece-gündüzlerin uzama ve kısalma süreleri enlemlere göre değişir ![]() ![]() ![]() o Enlemleri aynı olan bütün noktalar Ekvator?a eşit uzalkıltadır ![]() o Güneş ışınlarının düşme açısı sıcaklıkler ve iklim özellikleri enlemlere göre değişir ![]() Buna bağlı olarak 1 ![]() 2 ![]() 3 ![]() 4 ![]() 5 ![]() 6 ![]() ![]() o Yerleşme özellikleri ve yaşam biçimleri enlemlere göre değişir ![]() o Sıcaklık ekvator?dan kutuplara doğru gidildikçe azalır ![]() o Kuzey Yarımküre?de güneyden Güney Yarımküre?de ise kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı artırır ![]() o Deniz ve okyanusların sıcakluk ve tuzluluğu kutuplara gidildikçe azalır ![]() o Cisimlerin gölge uzunluğu kutuplara gidildikçe artar ![]() ÖRNEK Kırkıncı paralel üzerindeki bir noktanın hangi yarımkürede yer aldığı aşağıdakilerin hangisine bakılarak saptanamaz? a ![]() b ![]() c ![]() d ![]() e ![]() (2001) ÇÖZÜM Gece-gündüz eşitliği yaşanan günler bütün merkezler için aynıdır (21 Mart ve 23 Eylül) ![]() Buna göre paralellere göre farklılık göstermeyen bir özelliğe bakılarak hangi yarımkürede olduğu bulunamaz ![]() Doğru Seçenek A Enlemin etkileri Dünya?nın şeklinin yuvarlak olmasından kaynaklanır ![]() ![]() BOYLAM Bir noktanın başlangıç meridyenine uzaklığının merkezdeki açı cinsinden değerine boylam denir ![]() Boylamın Etkileri Boylamın sadece zaman kavramına (yerel saatlere) etkisi vardır ![]() ![]() Yeryüzündeki harhangi bir noktanın derece dakika ve saniye cinsinden enlem ve boylamla belirlenmesi mümkündür ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|