Canlilar Ve Beslenme İlişkileri

CANLILAR VE BESLENME İLİŞKİLERİ

1- Canlılar neden sınıflandırılıyor?

Yeryüzünde yaklaşık iki milyon canlı yaşamaktadır Bu canlıları tek tek inceleme olanağı bulunmaması canlıların sınıflandırılmasını zorunlu kılmaktadır

2- Günümüzde sınıflandırılma nasıl yapılıyor?

Günümüzde sınıflandırılma yapılırken canlıların organ yapılarının benzeyip benzememesine bakılmaktadır Organları benzeyen canlılar bir araya getirilip sınıflandırılmaktadır Örneğin, Balina balıklarla mı, yoksa insanla mı aynı sınıfa konulmalıdır?

Bunun için bu canlıların organları karşılaştırılır Balığın ve balinanın ön yüzgeci insan kolunun karşılığıdır Bu organların yapısı incelendiğinde balina ve insanın ön üyelerinin kemikten, balığın ise tırnak benzeri bir maddeden yapıldığı görülür Buna bakılarak da balina dış görünüşü balığa benzemesine rağmen insanla aynı sınıfa alınır

3-Analog ve homolog organ neye denir?

Yapılan farklı, yaptıkları işler aynı olan organlara analog organ denir Balina yüzgeci ile balık yüzgeci analog organdır

Yapılan benzer, yaptıkları işler farklı olan organlara homolog organ denir Balinanın ön yüzgeci ile insan kolu homolog organdır

4- Sınıflandırma yapılırken başka nelere bakılır?

Yeni bulunan bir canlının organlarının böceğe de örümceğe de benzediğini düşünün Bu canlıyı hangi gruba koymak daha uygun olur? Bu durumda canlının aşağıdaki özelliklerinin benzerliğine de bakılır;

- Embriyonik gelişim benzerliğine

- Boşaltım artıklarının benzerliğine

- Protein yapılarının benzerliğine

5- Sistematik birimler nelerdir?

Tür - Cins - Familya - Takım - Sınıf - Şube -Alem

6- Sistematik birimler nasıl oluşuyor?

Benzer türler bir araya gelince cinsler, benzer cinsler bir araya gelince familyalar, benzer familyalar bir araya gelince takımlar vb oluşur Bu yüzden türden aleme doğru gidildikçe birey sayısı artarken, bireylerin birbirine olan benzerliği azalır

7- Tür neye denir?

Çiftleştiklerinde, kısır olmayan döller verebilen bireyler topluluğuna tür denir

8- Atla eşek aynı türden midir?

Atla eşeğin yavrusu olan katır kısır olduğu için atla eşek farklı tür canlılardır Katır ise bir tür olarak kabul edilmez

9- Canlıların beslenme çeşitleri nelerdir?

Bütün canlılar yaşamak için beslenmek yani organik madde kullanmak zorundadırBazı canlılar organik maddeleri, inorganik maddeleri (CO2 ve H2O) kullanarak kendisi yapar Bunlara ototrof denir Yeşil bitkiler, su yosunları, mavi-yeşil algler ve bakterilerin bazıları ototroftur

10- Canlılar birbirlerine neden gereksinim duyarlar?

Ototrofların, organik madde üretmek için kullandığı CO2 ve H2O'yu heterotroflar üretir Heterotroflar için gerekli organik maddeleri ise ototroflar sentezler Bu yüzden dünyada yalnızca ototrof canlılar ya da heterotrof canlılar yaşayamaz

11- Ototrof canlıların, heterotrof canlılardan farkı nedir?

Ototrof canlılar (kemosentetik ototroflar hariç) klorofil taşır Klorofil yeşil renklidir Bitkilerin yapraklarının yeşil görülmesi bundandır

12- Canlılar arasında görülen etkileşimler nelerdir?

Mutualizm: Birlikte olmaktan karşılıklı yarar gören iki canlının ilişkisine denir Mantar ve su yosunu birlikte yaşar Bunların birlikteliğine, Liken birliği denir Ototrof olan su yosunu heterotrof olan mantara organik madde ve oksijen, mantar da ototrof olan su yosununa CO2 ve H2O sağlar Mutualizm ilişkisi "böcek-bitki" , "insan-insan kalın bağırsağında yaşayan bakteri" gibi pek çok canlı arasında da vardır Kommensalizm: Birlikte yaşayan iki canlıdan birisi bu beraberlikten yararlanırken, diğerinin yarar ya da zarar görmediği yaşama biçimine denir "Köpek balığı - vantuzlu balık" ilişkisi kommensalizm ilişkisidir Mutualizm ve kommensalizm yararlı birlikteliklerdir

Parazitlik: Bir canlı yaşamını bir başka canlının zararına sürdürüyorsa, zarar veren canlıya parazit bu ilişkiye de parazitlik denir

Parazitlerin üç çeşidi vardır:

1 Bir hücreli parazitler: Virüsler, parazit bakteriler, sporlular ve bazı mantarlar bir hücreli parazittir

2 Bitkisel parazitler: Bitki olan parazitlerdir Bunların da yarı parazit, tam parazit olan iki çeşidi vardırYarı parazitler (ökse otu) üzerinde yaşadığı bitkiden inorganik madde alırken, tam parazitler (cin saçı) organik madde alırlar

3 Hayvansal parazitler: Hayvan olan parazitlerdir Bunların da iç parazit ve dış parazit olan iki çeşidi vardır

Tenyalar, bağırsak kurtları, karaciğer kelebeği, iç parazit, sivrisinek, kene vb dış parazittir Parazitler konaklarının gelişmesini engeller

13 Saprofit yaşam neye denir, neden önemlidir?

Bazı canlılar, ölen canlıların yapısındaki ya da artık maddelerdeki organik maddeleri kullanır Bu canlılara saprofit (çürükçül), bunların yaşama biçimine saprofit yaşam denir

Saprofitlerin organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürmesi çok önemlidir Eğer saprofitler olmasaydı yeryüzünde ölen canlılar birikir, buna karşılık su, O2, COİ gibi inorganik maddeler azalır ya da hiç kalmazdı

Saprofitler, ototrof canlılarla birlikte yeryüzünde organik- inorganik madde dengesini korumaları yüzünden çok önemlidir

Bazı mantarlar ve bazı bakteriler saprofit canlılardır