Zeytinde Gübreleme

Bitkiler için besin kaynağı olan toprakta bitki besin maddeleri gereğince varsa,bitki iyi gelişir,bol ürün verirFakir ise gelişme yavaşlar,mahsul miktarı azalır,kalite düşer,soğuk ve hastalıklara karşı direnci azalırArzu edilen bol ve kaliteli ürünü alabilmek için,toprağa eksik olan bitki besin elementlerini(gübreleri)eksik olduğu miktar kadar vermek gerekirGerçek gübreleme budurÜretici hiçbir zaman şu hususu aklından çıkarmamalıdırGübrenin azıda fazlası da,mahsulün kalitesine,miktarına,bitkiye ve ekonomiye zarar verir
Bitkilerin en fazla ihtiyaç duyduğu bitki besin elementleri,azot,fosfor,potasyumdurDiğer besin maddelerine de ihtiyaç vardırBurada en fazla ihtiyaç duyulan gübrelerin zeytine nasıl,ne zaman,ne miktarda ve hangisini vermemiz gerekli onun üzerinde duracağız
Bu gübreleri hiçbir zaman tek taraflı kullanmamamız gerekirÖrneğin sadece azot verip fosfor,potasyum vermemek zarar getirirÖnemli olan her üç gübreyi de zeytin ağacının istediği uygun miktarda kullanmaktırGübrelerin yarayışlı hale geçebilmeleri için toprağın nemli ve gerekli olan ısısı olması lazımdırDiğer bir husus toprağımızın yapısını(asitli mi,kireçli mi,killi mi,kumlu mu,su tutma kapasitesi nasıl?)bilmek gerekir
AZOT

1-Kökler vasıtası ile su alımını hızlandırır
2-Kök ve taç kısmının gelişmesini sağlar
3-Mahsulün miktar ve kalitesini artırır
4-Somak bağlama,çiçeklenme miktarını artırır
5-Haziran dökümünün daha az olmasını sağlar
6-Ağacın yeni filiz vermesini odun kısmının teşekkülünü sağlar
Bu kadar çok yararı olan azotu az veya çok verirsek;
a-Soğuğa ve hastalığa karşı ağacın direncini azaltır
b-İstenmeyen azgın bir büyüme olacağından yaz döneminde susuzluk çeker
c-Çiçeklenme ve mahsul miktarı azalır,döllenme miktarı düşer
d-Bilhassa salamuralık çeşitlerde dane küçüleceğinden kalite bozulur
FOSFOR

1-Toprak mikroorganizmalarının faaliyetini artırarak ıslah eder
2-Çiçeklenme ve meyve bağlamayı artırır
3-Soğuk ve donlara karşı ağacın direncini artırır
4-Yağ oranı ve kalitesini artırır
5-Zeytinin kendine özgü renk,aroma,tat ve kokusunu verir
6-Karbonhidrat teşekkülünde rol oynar
Fazla veya çok verildiğinde;
a-Kök teşekkülü zayıflar
b-Yağ ve zeytin danesinin kalitesi düşer
c-Filizlenme ve dallanma gereği kadar olmaz
POTASYUM

1-Çiçek ve meyve teşekkülünde önemi büyüktür
2-Zeytin ağacının su tasarrufunu sağlar
3-Soğuklara karşı direncini artırır
4-Karbonhidrat teşekkülünde rol oynarFazla veya az verildiğinde;
a-Bilhassa azlığında kış ve sonbaharda yaprak uçlarında başlayan sarı ve kahverengi lekeler halinde kendini gösterir
b-Zeytin danesinin ve yağının kalitesi düşer
KULLANDIĞIMIZ BU GÜBRELERİN ÖZELLİKLERİ VE VERİLME ZAMANI

AZOTLU GÜBRELER:Amonyum sülfat asit karakterli bir gübredir% 21 azot ihtiva ederZeytin ağacı asit karakterli topraklarda iyi yetişemezBu gübrenin devamlı kullanılması ile toprak asitliğe doğru kayacağından,sürekli olarak bu gübrenin kullanılması iyi değildir
Eğer toprağımız çok fazla kireçli ise,toprak pH (asitliğini)arzu edilen seviyeye (pH=6-7)getirmek için kullanılırAmonyum nitratın etkisi çabuk ve devamlıdır%20-26 azot ihtiva ederRutubet çektiği için hemen kullanmaya dikkat edilmelidirSaklanacak ise havalandırılmalı,6-8 torbadan fazla üst üste yığılmamalı,benzin,gazyağı gibi maddelerden uzak tutulmalıdır
Kireçle karıştırılmış olması iyi yönüdür
Üre % 45-45 azot ihtiva ederYağmur ve yıkama suyu ile kaybı diğer azotlu gübrelere göre azdırBünyesinde fazla miktarda azot olduğu için diğer azotlu gübrelerin miktarı kadar kullanılmamalıdır
Azotlu gübrelerin diğer gübrelere nazaran yıkanarak kaybolması çabuk olduğu için tamamı birden verilmemelidirÖrneğin 3 kg gübre verecek isek bunun 2/3’ü yani 2 kg Şubat-Mart ortalarına kadar verilmeli,kalan 1 kg ise çiçeklenme ile çekirdek sertleşmesi arasında kalan Temmuz ayında verilmelidir
Azotlu gübreler Şubat-Mart ayı ortasına kadar şekildeki gibi tacın izdüşümüne ,pulluk-çizi derinliğine verilerek üzeri kapatılır
FOSFORLU GÜBRELER

Süper fosfatın ve triple süper fosfatın suda eriyebilen fosfor asidinden zeytin yararlanırFosforlu gübrelerden suda eriyebilen fosfor asidi yüksek oranlar tercih edilmelidirÖnemli olan fosforlu gübrelerin ağaç tacının altına potasyumlu gübre ile beraber 25-30 cmde kök derinliğine Şubat-Mart ortalarına kadar verilmesi gerekmektedirPratikte üreticilerimiz kök derinliğine erişememektedirBunun için mümkün olduğu kadar derine gömmelidirBu gübre her sene yağış ve yağmur suları ile 5 cm kadar aşağıya kaymaktadırSüper fosfatta % 16-18,triple süper fosfatta %43-46 suda eriyebilen fosfor asidi vardır(şekil 2)
POTASYUMLU GÜBRELER

Potasyum sülfat &48-52 potasyum oksit ihtiva ederFosfatla beraber verilir(şekil2)
KOMPOZE GÜBRELER

Birden fazla bitki besin maddelerini ihtiva eden gübrelerdirAzot,fosfor,potasyum bir arada olduğu gibi ,potasyum ihtiva etmeyenlerde vardırAzot,fosfor,potasyum oranları birbirine yakın olanları birbirine yakın olanlar tercih edilirŞubat-Mart ortalarına kadar 15-20 cm derinlikte gövdeden 1 m uzaklıktaki daireye gömülür
ORGANİK GÜBRELER

En önemlisi çiftlik gübresidirİçerisinde birçok besin maddelerini ihtiva ederGenel olarak %70-80 su,%15-20 organik madde,%5-10 organik olmayan maddeler,%05-07 azot,%02-03 fosfor,%04-0potasyum,bunlara ilave olarak kalsiyum,magnezyum,kükürt,çinko,bakır,demir,bo r,mo libden ihtiva ederToprağı ıslah ederBu arada iyi yönleri olan çiftlik gübresini iyi muhafaza edemezsek içerisindeki maddelerin bir kısmı kaybolurOnun için dışarıda yağmur ve güneş altında bırakmamak ve ahırda kullanılan yataklığın sıvı dışkıyı sızdırmayacak şekilde yapılması gerekirÇiftlik gübresini muhafaza ederken bir miktar süper fosfat gübresi ile karıştırılmalıdırOcak-Şubat aylarında ağaç başına(küçüklüğüne ve büyüklüğüne göre )50-200 kg verilip sürümle toprağa karıştırılırÇiftlik gübresi verildiğinde kimyevi gübre verilmez
GÜBRE VERİLME ŞEKLİ

Gübrelerin verilmesi zeytinliğin düz veya meyilli oluşuna göre değişir
1-Azotlu gübreler tacın izdüşümünün çizeceği daireye,gövdeye fazla yaklaşmadan serperek pulluk çizi derinliğine gömülürAçıkta bırakılırsa azot kaybı olur
2-Düz ve muntazam tesis edilmiş,büyük ağaçlarda;derin kazı yapan pulluklarla sıralar ortasından açılan hendeklere potaslı ve fosforlu gübreler verilir
3-Meyilli arazilerde 2-3 m üst kısımda 40 cm genişlikte,20-30 cm derinlikte,2-3 m uzunlukta açılan hendeğe gübreler konur,toprakla karıştırılır,kapatılır
4-Teraslanmış meyilli arazilerde teras toprağı derin ise hendek ağacın üst tarafına,değilse ağacın alt tarafına açılır ve gübreler verilir
5-Çukur usulü gübreleme:Ağacın taç büyüklüğüne göre 6-8 çukur taç izdüşümü hizasına açılırPotaslı fosforlu gübreler bu çukurlara eşit olarak dağıtılırAzotlu gübreler verilip toprakla karıştırılır20-25 cm derinliğe verilir
TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMASI
Toprağımıza hangi gübreyi,ne miktar vermemiz gerektiğini bilmek için,toprak analizlerinin yapılması gereklidirBunun için sonda veya burgu ile 0-20,20-40,40-60 cm derinliklerden toprak örnekleri alınırEn önemli husus alınacak toprak örneğinin,o tarla toprağını temsil edebilmesidirAynı tarla içerisinde renk-meyil,toprağın bünyesi(kumlu-tınlı-killi),derinliği,mahsul farkı olan yerler varsa,oralardan ayrı örnek almak gerekirGübre yığılmış,yabani otların ve dalların yakıldığı,yol kenarları,tümsek ve su birikmesi olan yerlerden örnek alınmazAyrıca yağmurlu ve donlu günlerde örnek almamak gerekirÖrnek alınacak yerin toprağı ayağa yapışmayacak kadar kuru olmalıdırÖrnek alınacak yerler rasgele seçilmemeli,tarlanın bir tarafından diğer tarafına kadar uzanan düz bir hat üzerinden değil de ,her tarafı kapsayacak şekilde zigzag çizerek 40 dönüme kadar olan yerlerden 15-20 noktadan örnek alınırHer derinlikten alınan örnekler ayrı ayrı karıştırılarak içerisindeki taş,sap,samanlar temizlenirHer derinlikten 1 kg kadar temiz bez torbaya konurTorbaların üzerine aşağıda yazılan bilgilerin yazılması zorunludur
a-Alındığı yer
b-Tarih
c-Örnek alınan yerin alanı
d-Örneklerin alındığı derinlik
e-Yetiştirilen bitki türü
f-Alanın adı,soyadı,adresi
Toprak-su laboratuarları veya fakültelerde tahlil ettirilirTahlil sonucunda toprağınızda hangi besin maddelerinden ne kadar vermeniz gerektiği bildirilecektirBuna göre vereceğimiz gübre çeşit ve miktarını seçmeniz gerekecektir
Örneklerin alınacağı derinlikler:0-20 cm,20-40 cm,40-60 cm
GÜBRE FORMÜLÜ
Her zeytinliğe uygulanacak bir gübre formülü olmadığı için bugün daha ziyade ağacın büyüklüğü ve mahsul miktarı göz önüne alınarak,gübre miktarları tavsiye edilmektedirMüessesemizin ve diğer Araştırma Kuruluşları’nın çalışmalarının neticelerine göre şu üç gübreleme reçetesi tavsiye edilmektedir
25 kg mahsul veren ağaç 50 kg mahsul veren ağaç 100 kg mahsul veren ağaç
Gübre Saf madde Gübre Saf madde Gübre Saf madde
Amonyum
Sülfat 15-2 kg 0300-0400kg 25-3kg 0500-0600kg 4-5kg 0800-0900kg
Süperfosfat 0750-1kg 0250-0350kg 1250-15kg 0400-0500kg 2-25kg 0600-0800Kg
Potasyum
Sülfat 0750-1kg 0300-0500kg 1250-15kg 0600-0700kg 2-25kg 1100-1250kg
Organik

Gübre 60-80kg ------- 100-120kg --------- 160-200kg --------
15-15-15
(Kompoze gübre) 2-3kg ------ 3-4kg --------- 4-5kg -------