Isı-Ocak Ateşinden Merkezi Isıtmaya

Isı-Ocak Ateşinden Merkezi Isıtmaya

En eskiçağlarda insanlar açık havada ya da mağaralarda ateş yakarak ısınırlardı Daha sonra ateşin dumanının çıkması için çatısında bir delik bulunan kulübe ve evler yaptılar; bu ısıtma yöntemi zamanla ocak ve bacaya dönüştü Havalandırma sorunu yoktu; açık ocakta yanan ateşten yayılan ısının çoğu bacadan çıkıp gider, bunun yol açtığı hava akımı odanın içinde dolaşırdı Isı kaybını önlemek üzere ateşi kapalı ocaklarda yakma düşüncesi şömine ve sobaların yapımıyla sonuçlandı Böylece yakıtın yanma hızı ayarlanabiliyor ve sobanın ısısı büyük ölçüde konveksiyon yoluyla yayılarak odanın havasını ısıtıyordu Isıtma yöntemlerinin gelişmesinde sonraki adım, birden çok odayı tek bir ocaktan ısıtmak oldu Bu tip merkezi ısıtma sistemini ilk geliştirenler Romahlar'dı Evin döşemelerinin altından sıcak hava dolaştırmaya dayanan bu sistem 5 yüzyılda Roma Imparatorluğu'nun çöküşünden sonra unutulup gitti ve ortaçağ boyunca Avrupa'da gene eskisi gibi açık ocaklar kullanıldı

Günümüzde konut ve işyerlerinin ısıtılmasında en yaygın yöntem kalorifer dediğimiz merkezi ısıtma sistemidir Bu sistemde, kalorifer kazanında üretilen ısı, borulardan geçen bir akışkanla taşınarak evin bütün bölümlerine yerleştirilmiş olan radyatörlere iletilir Isıyı taşıyan akışkan ya sıcak hava ya sıcak su ya da sıcak buhardır Sıcak havalı merkezi ısıtmada, bir sıcak hava fırınında ateşin yakınından geçen hava konveksiyon yoluyla ısınır ve yapının her yanına borularla taşınarak odaların tabanında ya da duvarında bulunan panjurlu hava pencerelerinden içeri üflenir Isısını odaya vererek soğuyan hava başka kanallardan firma geri döner ve yeniden ısınır Havanın bu dolaşımı yalnızca sıcaklık farkından kaynaklanan doğal hava akımına bırakılmaz, vantilatörlerle hızlandırılır

Ülkemizde çok daha yaygın olan sıcak sulu merkezi ısıtmada, genellikle yapının bodrumuna yerleştirilmiş bir kalorifer kazanında ısıtılan su odalardaki radyatörlere giden borulara pompalanır Kaynakla birleştirilmiş çelik levhalardan ya da dökme demirden yapılan radyatörlerin içi boştur ve dış yüzeyinin geniş olması için oluklu olarak yapılmıştır Sistemde sürekli olarak dolaşan sıcak su radyatörlerin içinden geçerken ısısını vererek soğur ve kazana dönerek yeniden ısınır Radyatör adı ışıma anlamındaki radyasyon sözcüğünden türetilmiştir; oysa radyatördeki ısının yandan çoğu konveksiyonla, geri kalanı ışıma yoluyla yayılır
Birçok ülkede büyük iş hanlarını ısıtmak için daha çok sıcak buharlı merkezi ısıtma sistemi uygulanır Çünkü, elektrik santrallarındaki buhar türbinlerini besleyen kullanılmış buhardan yararlanıldığında bu sistem çok daha ekonomiktir Her yapıda ayrıca buhar üretmektense, santralların atık ("çürük") buharı kentin geniş bölgelerinin merkezi ısıtmasında kullanılabilir


Sıcak sulu ısıtma sistemlerinde, banyoda kullanılan sıcak su da kalorifer kazanında ısıtılır, ama ayrı bir boru sistemiyle dağıtılır Sıcak havayla ısıtılan yapılarda ise sıcak su için ayrı bir kazan vardır
Eskiden kalorifer kazanlarında yakıt olarak yalnızca kömür kullanılırdı Bugün fueloil ya da doğal gaz büyük ölçüde kömürün yerini almıştır; çünkü bu yakıtlar daha temizdir ve dağıtımı daha kolaydır

Merkezi ısıtma sistemlerinde mutlaka sıcaklığı denetleyen bir termostat bulunur Böylece yaşanan ya da çalışılan yerin sıcaklığı isteğe göre ayarlanabilir Termostatın başka bir yararı da, daha çok ısı gerektiğinde kazanı otomatik olarak devreye sokup, sıcaklık yükseldiğinde gene otomatik olarak devreden çıkararak sistemin en ekonomik biçimde çalışmasını sağlamaktır