Marmara Ereğlisi /Tekirdağ

Marmara ereğlisi /Tekirdağ

DOĞAL YAPI:

Tekirdağ iline 40 km uzaklıkta olan Marmara Ereğlisi, Tekirdağ ilinin en doğuda yer alan ilçesidir Kuzey ve batıdan Çorlu, doğudan İstanbul ilinin Silivri ilçesine komşudur Güney yönden ise Marmara Denizi ile sınırlıdır 183 km2 yüzölçümü ile Tekirdağ ilinin en küçük ilçesidir

MEreğlisi, Trakya kıyılarından Marmara’nın içine doğru uzanan bir burnun ucundadırDaha ilk bakışta göze çarpan iki önemli özelliği vardır Bunlardan ilki doğusunda yer alan çapı 1600 metreye yaklaşan ve daireye yakın güzel bir tabii koydur Öteki kıyıları sellerin ve akarsuların taşıdığı topraklar ile yüzyıllar boyunca sağlaşmıştır



İlçe arazisinin büyük bölümü, alçak düzlüklerden oluşur Kıyı boyunca genellikle doğal kumsallar yer alır Kıyı çizgisinden sonra 20 metreye kadar yükselen iki kıyı taraçası sıralanır Nihayet daha geride 100-150 m yükseklikler arasında aşınım düzeyi başlar İlçenin en yüksek kesimi, batıda Çeşmeli Köyü ve çevresidir Burada Sarıyer tepe (161 m), Pazarlı tepe (154 m) başlıca yükseklikleri oluşturur



İlçede en fazla kahverengi orman toprağı ile kızıl renkli topraklar yaygındır

Yıllık sıcaklık ortalaması 135 co dir Yaz mevsiminde sıcaklık ortalaması 22co civarındadır Kış mevsimi Trakya’daki bir çok yerden daha ılık geçer Kar yağışlı gün sayısı fazla değildir

Yıllık yağış ortalaması 580 mm civarındadır Yağışlar daha çok kış aylarında toplanmıştır Yaz aylarında güney batı doğrultulu lodos rüzgarı, kısa süreli ani sağnaklara neden olmaktadır

TARİH:

Gerek coğrafi konumu, gerekse Perinthos adında bulunan -nt- çift sessiz harfi dolayısıyla burada koloni kurulmazdan önce de yerleşimlerin olabileceği olasılığını ortaya koymaktadır Perinthos ‘a çok yakın iki tarih öncesi yerleşmesinde, Kamaradere ve Toptepe Höyüğünde İÖ4300 yıllarına tarihlenen buluntular bulunması bu savı arkeolojik olarak belgelemektedir

Antik çağlardaki ismi ile Perinthos’un adının kökeni ve tarihi hakkında çeşitli tartışmalar vardır Tarihçi Heredot Perinthos’un adının kökeni ve tarihi hakkında tartışmalar vardır Tarihçi Heredot Perinthos’un bir Trak kalesi olduğundan ve Perinthosluların saldırılarda özgürlüklerini yiğitçe savunduklarından bahseder

Antik kaynaklar ve Arkeolojik belgelerden edinilen bilgilere göre İÖ600 yıllarında Samoslu kolonistlerce kurulmuştur Trakyanın ticarete atılmasından sonra kurulan kent iki doğal limana sahip olmasından dolayı bütün çağlarda önem kazanmıştır Perinthos’un kuruluş efsanesinde Herakles (Herkül)ve elinde meşalesiyle Artemis yer alır Bu nedenledir ki İS2 yydan sonra ismi HERAKLEİA olarak değişir ( Anadoludaki bütün Heraklia kentleri günümüzde Ereğli olarak adlandırılmıştır Örneğin: Konya Ereğlisi ve Karadeniz Ereğlisi )

Kuruluşundan kısa bir süre sonra İÖ570 yılları civarında Selymbria ( Silivri ) koloni kentini kuran Megalılar Perinthos’u ele geçirmek ister Ancak başarılı olamazlar Bu sırada doğudan gelen başka istilacılar vardır Pers kralı Dareus İÖ514-513 yıllarında Tuna’nın kuzeyindeki İskitlere karşı yaptığı seferi sırasında Trakya’yı Pers hakimiyeti altına alır Bu sırada Perinthos’ta Pers egemenliğine girmiştir Perslerin İÖ 476-475 yıllarında Kimon tarafından yenilgiye uğratılarak Trakya’dan çekilmelerinden sonra Perinthos yeniden bağımsızlığını kazanır

Bu tarihten Makedonya saldırısına kadar kent hakkında fazla bilgi yoktur Makedonya kralı IIPhilip Heraion Teichos’a (Bu günkü Karaevli köyü altı, Çitlenbik deresinin denizle birleştiği alan) kadar olan bölgeyi Odyris Kralı Kersepleptesi yenerek zaptetmişti İÖ341 ( Karaevli altında 1997 yılında Tekirdağ Müze Müdürlüğü tarafından yapılan kazıda bulunan kıralın büyük bir olasılıkta Kersepleptes olduğu tahmin edilmektedir ) II Philip Perinthos’u kuşatmasına rağmen, bu kuşatma başarısızlıkla sonuçlanmıştır Ancak IIPhilip’in oğlu Büyük İskender daha sonra Perinthos’u egemenliği altına almıştır Perinthos’ta Büyük İskender döneminde ( İÖ 336-323) darphane kurulmuş, Büyük İskender bu darphanede kendi adına sikke (madeni para) bastırmıştır Daha sonra kent Romalıların müdahalesiyle bağımsızlığını kazanmıştır

İÖ 72 yılında Orta Karadeniz kıyılarına hakim olan Pontus kralı Mithridates batıya doğru ilerlemiş bir çok batı kentlerini ele geçirdikten sonra Perinthos’u da kuşatmış ancak almaya muaffak olamamıştır

İS 19 yılında Roma İmparatoru Tiberius Trakya’ya Vali göndermeye başlamıştır Böylece Trakya Romaya bağımlı bir devlet haline gelir İS46 yılında İmparator Cladius, Trakya kraliyet sülalesini bertaraf ederek Roma eyaletini kurar Roma döneminde eyalet valisinin ikametgahı perinthos’tur Kapsamlı bir ticaret ve gelişmiş ekonomisiyle büyük sahil yolu üzerindeki konumu ve limanları ile Perinthos Marmara denizinin kuzey kıyısındaki en önemli koloni kentidir Askeri açıdan çok önemlidir Özellikle üzerinde bulunduğu yollar sayesinde önemi artmıştır Roma çağında “Viva Egnatia” adı verilen ve Adriyatik kıyısındaki Dyrrachium’dan başlayıp Byzantion’a (İstanbul) ulaşan sahil yolu ile Singidunum’dan (Belgrad) başlayıp Perinthos’ta sona eren ordu yolu üzerindedir Romalı askerler Marmara’nın Güney Sahillerine Perinthos’tan kalkan gemilerle ulaşmaktadırlar



İS196 yılında Roma İmparatorluğu ile Byzantion (İstanbul) arasında çıkan anlaşmazlıkta Perinthos Romanın saflarında yer almıştır Çıkan savaşta Byzantion yenilince Roma İmparatoru Septimus Severus Byzantion’u köy statüsüne indirerek eyalet merkezi olan Perinthos’a bağlamıştır Bu savaş anısına Septimus Severus Büyük bir heykelini Perinthos’a diktirmiştir Bu dönemde Perinthos oldukça hızlı gelişmiştir

İmparator Aurelian’ın ölümünden sonra (İS 3 YY) Perinthos’un ismi Heraklia (Herakles’in Kenti) olarak değiştirilmiştir Daha öncede belirttiğimiz gibi bütün Heraklia kentleri bugün EREĞLİ olarak anılmaktadır

İS 4-5 YYda Heraklia halı dokuma yeri olarak ün salmıştır Roma İmparatorluğunun İS395 yılında ikiye ayrılmasından sonra başkentin Kostantinapol olmasıyla önemini giderek yitirmeye başlamıştır

Bizans İmparatoru Anastasius (491-5189 Justinianus 8527-565) zamanlarında Heraklia büyük bir onarım ve yeni yapılaşma yaşamış ve bir kez daha önem kazanmıştır Bu dönemlerde Perinthos’un dini bir piskaposluk merkezi olduğu yazılı kaynaklardan öğrenilmektedir Ayrıca DrNuşin Asgari ve Tekirdağ Müze Müdürlüğü tarafından yapılan sur içi kazılarında bu döneme ait iki büyük Bazilikanın bulunmasıyla bu durum yazılı belgeler ve kalıntılarla birlikte kanıtlanmıştır

4-5 ve 6 YY da kentin nüfus yoğunluğunun çok olduğunu belirleyen bir başka belgede, yine son yıllarda Tekirdağ müze Müdürlüğünce saptanan ve bir kısmında kazı yapılan kaya mezarlarıdır Zeminin kumtaşı olması nedeniyle Marmara Ereğlisinin kuzey doğu ve batı kesimi o dönemde büyük bir mezarlık alanı olarak kullanılmıştır Bu dönemde Perinthos’un su sorunu, bu gün Veliköy beldesinin güney doğusunda yer alan Çukurçengel su kaynaklarından elde edilen suyla sağlanmıştır Su kaynaklarının bulunduğu bölgede havuzlar ve kanallar yaparak sonra da pişmiş topraktan yapılan su künkleriyle su Perinthos’a kadar taşınmıştır Bu gün dahi Marmara Ereğlisinde iki adet çeşmenin suyu bu su kaynaklarından gelmektedir

Bugünkü yoğun yerleşmenin altında kalan antik şehir çok büyüktür; Sadece Akropolün uzunluğu yaklaşık 15 km’yi, genişliği 500 m’yi aşmaktadır Doğu – Batı doğrultusunda uzanan yüksek bir yarımada olan bu Akropol’ün kuzeyinde Perinthos koyu ve limanı, kuzey batı eteklerinde ise yaygın bir aşağı şehir kesimi ve bu şehri kuzeyden geniş bir nekropol alanı çevreler Akropol’ün kuzeyi ve batısını, bir de aşağı şehri çevreleyen surlar Perinthos’un en belirgin kalıntısıdır Akropol’ün1/3’ü askeri bölge içinde kalmaktadır Akropol’ün güneyinde Bizans kaya mezarları yer alır Kuzey doğuda Mola Burnu içinde yer alan limanın içi bugün dolmuş ve sığlaşmıştır Burundan çıkan dirsekli mendireği ise denizin içinden Kılkaya Fenerine kadar izlemek mümkündür

Akropol’ün üzerindeki antik yapıları doğudan batıya sıralayacak olursak Mola Burnu’nun kuzey yamacında tonoz geçitli bir tuğla yapı kalıntısı, Akropol’ün güney yamacında bir tiyatro yeri, ortalarında bir yapının çift tonozlu terası, batı ucunda büyük bir Bizans Kilisesi’nin kalıntısı, güney batı yamacında ise Bizans yapı kalıntısı görülür

Marmara Ereğlisi Koyunu kuzeyden Kamara dereden başlayarak şehri bir yarım ay şeklinde Nekropol çevirmektedir Bu Nekropolde arkaik çağdan itibaren Bizans çağı içlerine kadar uzun bir zaman süresince çeşitli tipte mezar stelleri, lahitler, mezar sunakları ve mezar anıtları kullanılmıştır Bunlardan ortaya çıkarılanlar Tekirdağ Müze Müdürlüğü’nde ve Marmara Ereğlisi içinde yer alan açık hava müzesi olarak ayrılan alanda koruma altına alınmışlardır

Şehrin kuzey batısındaki düzlükte antik su yolu kalıntısı ve Osmanlı su terazisi ile çeşme şehrin İstanbul girişindeki yolda toprağın yüzeyinde izlenebilen antik duvar kalıntıları da yer almaktadır

Aşağı şehir surlarının üstünde inşa edilmiş olan “Konstantin’in Evi”olarak adlandırılan Konstan evi Rum Evi bulunmaktadır

Evin güneyinde Akropol’ün hemen altında yaklaşık 220 m uzunlukta stadion yer almaktadır1986 yılında yapının Krypthoportikus denilen alt geçidin anıtsal giriş kapısının yeri tespit edilmiş ve 1987 yılında yapılan kurtarma kazısıyla da ortaya çıkarılmıştır

Akropol tepesinin kuzey yamacında St George Kilisesi bulunur

Marmara Ereğlisi’ndeki taşınmaz kültür varlıkları Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır1derece Arkeolojik sit alanları yeni yapılanmaya kapalı olup 2ve 3 derece arkeolojik alan ilan edilen bölgelerde Müze denetiminde inşaat yapılmaktır

Tekirdağ ile Marmara Ereğlisi arasında bulunan ve Marmara Ereğlisine 5 km uzaklıkta Toptepe Höyüğünde yapılan kurtarma kazısında önemli buluntular ortaya çıkarılmıştır Eski bir yerleşim yeri olan Toptepe’de Tekirdağ Müze Müdürlüğü ve İÜEdebiyat Fakültesi Prehistorya bölümünden DoçDrMehmet ÖZDOĞAN ile birlikte yapılan kurtarma kazısında Kalkolitik çağa ait önemli veriler bulunmuştur

Marmara Ereğlisi Trakya’nın Efes’i durumundadır Toprak altındaki şehir ortaya çıkarıldığında turizme büyük hizmet edilmiş olacaktır

Marmara Ereğlisi’nin kuzeyindeki düzlük ve sırtların üzerinde 8 tümülüs bulunur Çoğunlukla sivri konik biçimli olan ve yığma tepelerin çevresinde krepis yoktur Hiç birinde (Tümülüs) mezar odası görülmemekle beraber, hemen hepsinin üzerinde ellenmiş olduklarını belirten büyük ya da ufak göçmeler bulunmaktadır Tümülüsler kuzeyden güneye, deniz kıyısına dikey üç sıra halinde dizilmişlerdir

Batıdaki sıra; Kukunartepe, Kalemistepe, ortadaki sıra; Çiçeklitepe, Yılmatepe, Miltepe, Doğudaki sıra küçük Metristepe, Büyük Metristepe ve Bekçitepedir

Çorlu yolu üzerinde Omurca çiftliğinde Rumlardan kalma büyük bir şaraphane, kilise ve sarnıç yer almaktadır

1876-1878 Osmanlı-Rus savaşı sırasında kısa bir süre bölge Ruslar tarafından işgal edilmiştir Teşkilatlı limanı ve feneri olan Ereğli’ye İstanbul’dan “İdare-i Mahsusa” vapurları düzenli sefer yapıyorlardı

Balkan savaşında (1912) Bulgar işgali sırasında, bölge halkı zorlu günler geçirmiş,ancak hemen sonra MEreğlisi ve Tekirdağ kıyılarına çıkarma yapan Osmanlı ordusu, Bulgarları geriye püskürtmüştür 20 Temmuz 1920 günü sabahı, İngilizlerin himayesindeki Yunanlılar, Ereğli ve Tekirdağ kıyılarına çıkarma yapmışlardır

İstiklal Savaşında “Trakya-Paşaeli Mudafaa-ı Hukuk Cemiyeti” düşman işgalinden kurtulmak çabalarını sürdürmüştür Anadolu ‘da Büyük Taaruzun başlaması ile , Türk Ordusunun önünden kaçan çok sayıda Rum, deniz yoluyla Ereğli’ye gelmiş, daha sonra Çorlu’ya geçerek Yunanistan’a gitmişlerdir Nihayet 1922 yılında tekrar Türklerin eline geçmiştir

TARİHİ-KÜLTÜREL ve ARKEOLOJİK DEĞERLER:

Marmara Ereğlisi Trakya’nın Efes’i durumundadır Toprak altındaki şehir ortaya çıkarıldığında Kültürel ve Arkeolojik değerler sergilenme imkanına kavuşacaktır

Şehirde Osmanlı çağında yapılmış en önemli ve tek eser olan Sadrazam Cedit Ali Paşa Camisi de bulunmaktadır Cami bugün çeşitli onarım ve değişiklikler geçirmiş olması nedeniyle eski hüviyetini büyük çapta kaybetmiş durumdadır

Kaynak:Tekirdağ Valiliği
wwwtekirdaggovtr