Osmanlı Devletinin Yükselme Dönemi

Yükselme Devri Padişahları: Fatih(IIMehmet), IIBayezıt, Yavuz Sultan Selim,Kanuni Sultan Süleyman, II Selim, III Murat

FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ (1451-1481)

İSTANBUL'UN FETHİ (29 MAYIS 1453):

İSTANBUL'UN FETHİNİ GEREKTİREN SEBEPLER:

1)- Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini koruyarak ve kışkırtarak,

taht kavgalarına neden olması,

2)- Bizans'ın Osmanlı'ya karşı düzenlenen Haçlı seferlerini teşvik etmesi,

3)- Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan bir konumda olması

( Osmanlı topraklarıyla çevrili bir ada görünümündeydi Osmanlı'nın

Anadolu'dan Rumeli'ye, Rumeli'den Anadolu'ya geçişi zordu)

4)- İstanbul'un boğaza hakim bir konumda olması ve bu yüzden

Karadeniz Akdeniz su yolunun anahtarı konumunda olması

FATİH'İN FETHİ KOLAYLAŞTIRMAK İÇİN ALDIĞI TEDBİRLER:

1)- Bizans'a denizden gelebilecek yardımı önlemek amacıyla Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli hisarını yaptırdı

2)- Bizans'a Balkanlardan gelebilecek muhtemel Haçlı yardımını önlemek için sınır boylarına akıncı birlikleri gönderdi

3)- Surlara karşılık, Şahi adı verilen büyük toplar döktürdü

4)- Haliçteki zincire karşılık gemileri karadan yürüterek Haliç'e soktu

İSTANBUL'UN FETHİNİ KOLAYLAŞTIRAN NEDENLER:

1)- Bizans ordu ve donanmasının zayıf oluşu,

2)- Kuşatma sırasında Avrupa'dan yardım alamaması NOT: Bizans kuşatma sırasında sadece Venedik ve Cenevizlilerden yardım alabilmiştir NOT: Cenevizliler kuşatma sırasında ticari kaygılarından dolayı hem Osmanlılara, hem de Bizans'a yardım etmişlerdir

İSTANBULUN FETHİNİN DÜNYA TARİHİ BAKIMINDAN SONUÇLARI:

1)- Venedik ve Ceneviz ticareti olumsuz yönde etkilenmiştir

2)- Bin yıllık Bizans imparatorluğu tarihe karışmıştır

3)- Ortaçağ kapanmış, Yeniçağ başlamıştır

4)- İstanbul'dan kaçan Bizans'lı bilim adamları Avrupa'da Rönesans ve reform hareketlerinin başlamasında etkili olmuşlardır

5)- Feodalite(derebeylik) sistemi çözülmeye başlamıştır

İSTANBUL'UN FETHİNİN TÜRK TARİHİ BAKIMINDAN SONUÇLARI:

1)- Osmanlı Devleti Yükselme dönemine girmiştir

2)- Başkent Edirne'den İstanbul'a taşınmıştır

3)- Osmanlı toprak bütünlüğü sağlanmıştır Osmanlı'nın Anadolu-Rumeli geçişi kolaylaşmıştır

4)- Osmanlı toprakları arasında sürekli sorun çıkaran bir fitne yuvası ortadan kaldırılmıştır

5)- Karadeniz-Akdeniz deniz ticaret yolunun denetimi Osmanlılar'a geçmiştir

6)- Osmanlı Devleti İslam dünyasında haklı bir şöhret ve itibara kavuşmuştur

FATİH DÖNEMİ ÖNEMLİ OLAYLARI

1)-BALKANLARDA FETİHLER 2)- ANADOLU'DA FETİHLER 3)-DENİZLERDE FETİHLER VE SEFERLER

a)- Belgrat hariç bütün Sırbıstan fethedildi a)- Cenevizlilerden Amasra alındı, a)- Bazı Ege adaları alındı(İmroz,Taşoz,Semadirek,Midilli Eğriboz adaları alındıRodos adası kuşatıldı, fakat alınamadı)

b)- Arnavutluk fethedildi b)- Candaroğullarından Sinop alındı b)- Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı

c)- Bosna-Hersek fethedildi c)- Karamanoğullarından Konya ve Karaman alındı c)- Otranto (İtalya Seferi) yapıldı

d)- Eflak-Boğdan fethedildi d)- Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi(1461)

e)- Mora Yarımadası fethedildi e)- Otlukbeli Savaşı yapıldı(1473)

(Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan ile Fatih Sultan Mehmet arasındaki bu savaşı Osmanlılar kazandı)

FATİH DÖNEMİNDE YAPILAN FETİHLERİN YORUMU: Fatih Sultan Mehmet fetihlerini rastgele değil, belirli amaçlar doğrultusunda yapmıştır Bu amaçları şöyle sıralayabiliriz:

1)- Karadeniz Ticaretine Egemen Olmak,

2)- Anadolu Türk Birliğini sağlamak,

3)- Anadolu'da Faaliyet Gösteren Devletleri Etkisiz Kılmak,

4)- Ege ve Akdeniz Ticaretine Egemen Olmak,

5)- Bizans'ın Yeniden Dirilmesini Önlemek,

6)- Katolik Roma'yı Ele Geçirmek

1)-KARADENİZ TİCARETİNE SAHİP OLMAK İÇİN YAPILAN FETİHLER: Bosna-Hersek, Eflak-Boğdan, Cenevizlilerden Amasra'nın alınması, Trabzon Rum İmparatorluğu'nun fethi ve Kırım Hanlığının Osmanlılara bağlanması bu amaçla yapılan fetihlerdir(Bu yerlerin hepsi Karadeniz kıyısındadır Böylece Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir)

KIRIM HANLIĞININ OSMANLILARA BAĞLANMASI: Hatırlanacağı gibi Altınorda Devletinin parçalanmasıyla kurulan Türk Hanlıklarından biri de Kırım Hanlığıdır Fatih döneminde Kırım Hanının ölümü üzerine oğulları arasında taht kavgaları başlamış, Kırım Halkı Fatih'ten yardım istemiştir Fatih Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı Donanmasını Kırım'a göndererek bu hanlığı Osmanlılar'a bağlamıştır Böylelikle:

1- Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir

2- Kırım Ordusu Osmanlıların Avrupa'ya yaptığı seferlerde YARDIMCI KUVVET olarak büyük yararlar sağlamıştır

3- Osmanlı Devleti Kırım Hanlığı sayesinde Orta Asya Türkleriyle temas sağlamıştır

2)- ANADOLU TÜRK BİRLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN NELER YAPMIŞTIR? Candaroğullarından Sinop'u alarak bu beyliğe son vermiştir Ayrıca Karamanoğullarından Konya ve Karaman'ı alarak büyük ölçüde Anadolu Türk birliğini gerçekleştirmiştir

3)- ANADOLU'DA FAALİYET GÖSTEREN DEVLETLERİ ETKİSİZ KILMAK İÇİN NELER YAPMIŞTIR? IV Haçlı Seferi sırasında 1204 yılında kurulan Trabzon Rum İmparatorluğunu ortadan kaldırdı Doğu Anadolu'da hakimiyet kurmak isteyen AKKOYUNLU devletini 1473'te Otlukbeli Savaşında yendi

4)- EGE VE AKDENİZ TİCARETİNE EGEMEN OLMAK İÇİN NERELERİ ALDI? Venedikliler'in elinde bulunan Ege adalarını (İmroz, Taşoz, Limni,Bozcaada,Semadirek,Midilli,Eğriboz) aldı Rodos adası kuşatıldı,ancak alınamadıAkdeniz'deki Kefolonya,Zanta ve Ayamavra adalarını aldı Böylece Karadeniz'de faaliyet gösteren Cenevizlilerden sonra, Akdenizde faaliyet gösteren Venedik ticaretine de büyük darbe vurdu

OSMANLI-VENEDİK DENİZ SAVAŞLARI

Sebepleri:Osmanlıların; İstanbul'u fethetmeleri, Karadeniz ve Ege ticaretini denetimleri altına almalarının Venedik ticaretine darbe vurması

Sonuç : Venedik donanmasının Osmanlı donanmasından güçlü olmasından dolayı Venedikliler'e karşi bir üstünlük sağlanamamıştır Fatih olası bir Haçlı ittifakını engellemek amacıyla 1479'da Venedikliler'e ticari ayrıcalıklar vermiştir NOT: Osmanlı Devletinden ilk ELÇİ bulundurma hakkını ve ilk ticari ayrıcalıkları elde eden devlet Venedik'dir

5)- FATİH'İN HIRISTIYANLIK MÜCADELESİ NASILDI? Hırıstiyanlığın iki merkezi vardı Biri KATOLİKLİĞİN merkezi ROMA(VATİKAN), diğeri de ORTODOKSLUĞUN merkezi İstanbul(FENER) idi Fatih İstanbul'u alarak, buradaki Ortodoks cemaati dini inanç ve ibadetinde serbest bırakmış ve tüm Ortodoks Hırıstiyanların koruyuculuğunu üslenmiş, böylece hırıstiyan dünyasındaki MEZHEP BİRLİĞİNİ engellemiştir (İstanbul'un Fethinden önce Katolik ve Ortodoks mezhepleri birleşmeye çalışıyorlardı) Fatih Katoliklerin merkezi Vatikan'ı da(Roma) ele geçirmek istiyordu Bu yüzden GEDİK AHMET PAŞA komutasındaki Osmanlı donanması İtalya'nın güneyine çıkarma yapmış ve buradaki OTRANTO kalesini ele geçirmiştir Ancak Fatih'in ölümü İtalya Seferinin yarıda kalmasına sebep olmuştur

6)- BİZANS'IN YENİDEN DİRİLTİLMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPTI? Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı Trabzon Rum imparatorluğuna son verdi,yine Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı MORA Yarımadası'nı fethetti

II BAYEZIT DÖNEMİ (1482-1512)

ÖNEMLİ OLAYLAR:

1)- Cem Sultan Olayı

2)- Osmanlı-Venedik İlişkileri

3)- Osmanlı-İran İlişkileri ve Şah Kulu İsyanı

4)- Osmanlı-Memlük İlişkileri

5)- Anadolu'da Türk Birliğini Sağlama Çabaları

1)- CEM SULTAN OLAYI:Fatih'in ölümüyle oğulları II Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamış, Cem Sultan Bayezıt'a yenilmiş ve Mısır'daki Memlük Devletine sığınmıştır Bir süre sonra yeniden Anadolu'ya gelen Cem Sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş, ancak yine başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİNE sığınmıştı Şövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler, daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür

II BAYEZIT DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ: Cem Sultan'ın Hırıstiyan Avrupa'nın elinde olması, II Bayezıt döneminde Avrupa'ya karşı Osmanlıların önemli bir sefer geliştirmesini önlemiştir Bu yüzden II Bayezıt Dönemi sönük bir devir olmuştur ştur

CEM OLAYININ OSMANLI DEVLETİNE ETKİLERİ:

1)- Cem'in hırıstiyanların eline geçmesi, batılı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasına neden olmuştur

2)- Osmanlılar'ın batıdaki fetihlerinin durmasına neden olmuştur

3)- Cem Sultan'ın Memlükler'e sığındığı dönemde bu devlet tarafından padişah gibi karşılanıp, himaye görmesi, Osmanlı-Memlük ilişkilerinin daha da bozulmasına sebep olmuştur

2)- OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ: Bu dönemde de Venedikliler'le deniz savaşı yapılmış, Osmanlılar yenilmiştir

3)- OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ: İran'da Akkoyunlu Devleti'nin yerine SAFEVİ DEVLETİ kurulmuştu Safeviler:

a)- Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istiyorlardı

b)- Anadolu'ya gönderdikleri dervişlerle Şii mezhebini Anadolu'da yaymaya çalışıyorlardı Safevilerin bu faaliyetleri sonucu 1511 yılında Anadolu'da ŞAH KULU İSYANI çıktı O sırada Trabzon valisi olan Şehzade SELİM (Yavuz), babası II Bayezıt'ın Safevi ve şii tehlikesine karşı yeterli önlem almaması üzerine Yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu

4)- II BAYEZIT DÖNEMİNDE OSMANLI MEMLÜK İLİŞKİLERİ: Osmanlı Memlük ilişkilerinin bozulma sebepleri:

a)- Fatih Döneminde Hicaz su yolları meselesi (Fatih Memlük Sultanına Mekke yolunda gerekli önlemlerin alınarak hacıların rahatça seyahat etmelerinin sağlanmasını rica etmişti Ancak Memlükler bu isteği iç işlerine karışma şeklinde yorumlamışlardı)

b)- Memlükler'in Cem Sultan'ı himaye etmeleri,

c)- Osmanlı Devleti ile Memlük Devleti arasında yeralan Güneydoğu Anadolu'daki Dulkadiroğulları Beyliği yüzünden iki devletin çekişmesi

SONUÇ:Osmanlı Devleti ile Memlükler arasında 8 yıl süren savaş yaşandı Bu savaş süresince iki taraf birbirlerine karşı üstünlük sağlayamadılar

5)- KARAMANOĞULLARI BEYLİĞİNE SON VERİLMESİ: II Bayezıt döneminde Cem olayına karıştığı için bu beylik kesin olarak ortadan kaldırıldı

YAVUZ SULTAN SELiM DÖNEMİ(1512-1520)

Babası II Bayezıt'ın doğudaki Safevi tehlikesine karşı önlem almaması üzerine, Yavuz Sultan Selim yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu NOT: Bu olay Yeniçerilerin bir şehzadenin tahta geçmesinde doğrudan rol oynadıkları ilk gelişmedir

YAVUZ DÖNEMİNİN ÖNEMLİ OLAYLARI:

1)- Şehzadeler Sorunu

2)- İran Seferi ve Çaldıran Savaşı(1514)

3)- Turnadağ savaşı(1515)

4)- Mısır Seferi(Memlük Seferi)

1)- ŞEHZADELER SORUNU:

Yavuz Sultan Selim babasının yerine tahta geçtikten sonra, ağabeyleri Ahmet ve Korkut'un tahtı ele geçirmelerini engellemek amacıyla Fatih Kanunnamesine dayanarak şehzadeleri etkisiz hale getirdi

NOT: Böylece Yavuz, Cem olayına benzer bir olayın yaşanması ve Avrupanın işe karışmasını engellemiş oldu

2)- İRAN SEFERİ VE ÇALDIRAN SAVAŞI(1514) Sebep:Safevilerin Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istemeleri ve Şiilik propagandası yapmaları

Savaş:1514 yılında Safevi Devleti hükümdarı ŞAH İSMAİL ile Osmanlı Hükümdarı YAVUZ arasında ÇALDIRAN ovasında yapıldı Savaşı Osmanlılar kazandı

Önemioğu ve Güneydoğu Anadolu'da şiilik tehlikesi ortadan kalktı

3)- TURNADAĞ SAVAŞI(1515) Bu savaşla Anadolu Beyliklerinin(Dulkadir ve Ramazanoğulları) siyasi varlığı kesin olarak sona erdi Böylece Anadolu Türk Birliği sağlandı

4)- MISIR SEFERİ(MEMLÜK SEFERİ) Sebepleri:

a)- Fatih döneminde başlayan Hicaz su yolları meselesi

b)- Memlüklerin Cem Sultan'ı himaye etmeleri

c)- Osmanlılar ile Memlükler arasında Dulkadiroğulları yüzünden çekişme

d)- Memlüklerin Şah İsmail ile ittifak kurmaları

e)- Yavuz'un Memlük topraklarını ele geçirerek BAHARAT yolunu denetim altına almak istemesi

f)- Her iki devletinde Türk-İslam dünyasının lideri olma mücadelesi

Savaşlar: Yavuz Sultan Selim 1516' da MERCİDABIK Savaşında Memlük ordusunu yenerek Suriye ve Filistin topraklarına sahip oldu1517'de RİDANİYE Savaşında Memlük ordusunu ikinci kez yenerek, bu devleti ortadan kaldırdıMısır toprakları Osmanlılara katıldı

MISIR SEFERİNİN SONUÇLARI:

1)- Memlük Devletinin ortadan kalkmasıyla bu devletin toprakları Osmanlılara katıldı( Suriye, Filistin, Hicaz,Mısır)

2)- Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devletine geçti

3)- Halifelik ve İslam'ın kutsal emanetleri Osmanlılara geçti (Böylece Osmanlı Devleti İslam Dünyasının Lideri oldu)

4)- Venedikliler Kıbrıs Adası için Memlüklere verdikleri vergiyi Osmanlılara vermeye başladılar NOT: Osmanlı Devleti Baharat yolundan beklenen ticari kazancı elde edemedi Çünkü Avrupalıların Ümit Burnu'nu bulmalarıyla Coğrafi yollar değişmiştir NOT: Yavuz'un İran ve Mısır seferleri sonucunda burada bulunan kültürel eserler ile bilim adamları ve sanatçılar İstanbul'a getirilmiş, böylece Osmanlı Kültüründe doğunun etkisi artmıştır

YAVUZ SULTAN SELİM'İN DOĞU SİYASETİ: Yavuz Sultan Selim'in amacı bütün Türkleri ve müslümanları tek bayrak altına toplayarak Türk-İslam birliğini sağlamaktı

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520-1566)Yavuz Sultan Selim'in Şark Çıbanı hastalığından ölmesi üzerine oğlu I Süleyman herhangi bir tahtkavgasına girmeden padişah olmuştur Çünkü Yavuz'un hayattaki tek oğluydu

DÖNEMİN OLAYLARI VE ÖZELLİKLERİ

A)- İÇ İSYANLAR:

1)- CANBERDİ GAZALİ İSYANI:Yavuz tarafından Suriye Valiliğine atanan eski Memlük komutanlarından Canberdi Gazali, Yavuz'un ölümünü fırsat bilerek ayaklanmış ve ortadan kaldırılmıştır

2)- AHMET PAŞA İSYANI:Kanuni tarafından Mısır'a vali olarak gönderilen Ahmet Paşa ayaklanmış ve ortadan kaldırılmıştır

NOT: Bu iki isyan Memlük Devletini yeniden kurmak amacıyla ortaya çıkmıştır

3)- BABA ZÜNNUN İSYANI: Yozgat'da arazi meselesinden çıkmış gibi gösterilen bir Şii ayaklanmasıdır

4)- KALENDEROĞLU İSYANI: Konya'da Hacı Bektaş-ı Veli soyundan geldiğini ileri süren Kalenderoğlu tarafından çıkarılmış bir şii ayaklanmasıdır

B)- AVRUPA İLE İLİŞKİLER (MACAR,AVUSTURYA,ALMANYA)

1)- BELGRAT'IN ALINMASI(1521):Macarlar'dan Belgrat'ın alınmasıyla Orta Avrupa'nın kapıları Osmanlılar'a açıldı

2)- RODOS ADASININ FETHİ(1522): Rodos Sain Jean Şövalyelerinin elinde buluyordu Şövalyeler Akdeniz'deki Türk ticaret gemilerine büyük zararlar veriyorlardı Bu adanın alınmasıyla bu tehdit ortadan kalktı

3)- MOHAÇ MEYDAN SAVAŞI(1526):

AÇIKLAMA:Bu sırada Avrupa'da Kutsal Roma Germen İmparatorluğu(Alman İmp) ve başında da ŞARLKEN bulunmaktaydı Şarlken Avrupa birliğini sağlamak amacıyla İspanya'yı ele geçirmiş, Fransa Kralı Fransuva'yı esir almıştı Fransuva'nın annesinin isteği üzerine, Kanuni Fransa'ya destek olmak için II Macaristan seferine çıktı ve Macarları Mohaç ovasında yendi

Mohaç Meydan Savaşı:Macar ordusuyla yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı (1526)

Önemi: Bu zaferle Macaristan Osmanlı devletine bağlandı NOT: Kanuni Macaristan'ı Osmanlı topraklarına katmamış, himaye altına almıştır Bunun nedeni Osmanlıların Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında bir tampon bölge oluşturmak istemesidir

4)- I VİYANA KUŞATMASI(1529): Bu sırada Avusturya'nın başında Şarlken'in kardeşi FERDİNAND bulunmaktaydı Ferdinand Osmanlı himayesindeki Macaristan'a saldırınca Kanuni Sultan Süleyman harekete geçerek Viyana'yı kuşattı Ancak;

a)- Kış mevsiminin yaklaşması,

b)- Ağır topların getirilmeyişi,

c)- Erzağın yetersiz oluşu gibi sebeplerle kuşatmayı kaldırarak İstanbul'a geri döndü

5)- ALMANYA SEFERİ(1532)

Sebebi: Avusturya Kralı Ferdinand'ın Kanuni'nin İstanbul'a geri dönmesinden sonra tekrar Macaristan'a saldırması

Sefer: Kanuni Ferdinand ve Şarlkenle bir meydan savaşı yapmak umuduyla Almanya içlerine kadar ilerledi Ancak Şarlken ve Ferdinand karşısına çıkma cesareti gösteremeyince İstanbul'a döndü

İSTANBUL ANTLAŞMASI(1533): Ferdinand'ın barış isteği üzerine İLK Osmanlı-Avusturya Antlaşması İstanbul'da imzalandı(1533) Maddeleri: 1- Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadraz***** denk olacak 2- Avusturya elinde tuttuğu Macar toprakları için Osmanlılar'a vergi verecek Önemi: Bu antlaşma Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa'daki üstünlüğünün bir kanıtıdır NOT: Bu üstünlük 1606 yılında yine Osmanlı Devleti ve Avusturya arasunda imzalanacak olan ZİTVATOROK antlaşmasıyla sona erecektir

6)- OSMANLI-FRANSIZ İLİŞKİLERİ VE KAPİTÜLASYONLAR (1535) İlk Osmanlı-Fransız ilişkisi Fransa kralı I Fransuva'nın Almanya İmparatoru (Kutsal Roma Germen) Şarlken ile yaptığı savaşta esir düşmesiyle başlamıştı Bunun üzerine Fransuva'nın annesi dönemin en güçlü devleti Osmanlı Devletinden yardım istemişti(1525) Bunun üzerine Kanuni Macaristan seferine çıkarak Mohaç'da Macarları yenmiş, sonrada Avusturya ve Almanya seferlerine çıkmıştı

Kapitülasyonlar:Ticaret,hukuk, gümrük gibi alanlarda devletlerin birbirlerine tanıdıkları imtiyazlardır Kanuni Sultan Süleyman 1535'de Fransızlar'la KAPİTÜLASYON antlaşması imzalamıştır

KAPİTÜLASYONLARLA İLGİLİ ÖNEMLİ NOTLAR:

1)-

İlk ticari ayrıcalıklar Fatih döneminde Venediklilere verilmiştir

2)-

Kanuni'nin Fransızlarla kapitülasyon antlaşması yapmasının nedeni, Şarlken'e karşı Fransa'yı güçlü kılarak, Avrupa hırıstiyan birliğinin oluşmasını önlemekti

3)-

Bu antlaşma süresiz değildi İki hükümdarın yaşadığı dönemde geçerli olacaktı Ancak Kanuni'nin ölümünden sonra Fransızlar'ın isteğiyle 5 kez yenilenmiş ve I Mahmut döneminde 1740'da sürekli hale getirilmiştir

4)-

Devletin gücünü koruduğu dönemlerde önemli bir sorun yaratmayan kapitülasyonlar, devletin gücünün azalmasına paralel olarak ve Avrupa'da sanayinin gelişmesiyle önemli bir sorun olmuştur

5)-

Başlangıçta sadece Fransızlar'a verilen bu haklar genişletilerek, diğer Avrupa devletlerine de verilmiştir

6)-

1923 Lozan Antlaşmasıyla Kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır

C)- DENİZLERDE GELİŞMELER: 1)- RODOS ADASININ FETHİ(1522):Rodos Sain Jean Şövalyelerinin elinde buluyordu Şövalyeler Akdeniz'deki Türk ticaret gemilerine büyük zararlar veriyorlardı Bu adanın alınmasıyla bu tehdit ortadan kalktı

2)-

BARBAROS HAYRETTİN PAŞA'NIN OSMANLI HİZMETİNE GİRMESİ : Barbaros Akdeniz'de faaliyet gösteren bir Türk korsanı idi Kuzey Afrika'da başarılar kazanmış ve Osmanlılardan aldığı destek kuvvetlerle CEZAYİR'e sahip olmuştu Osmanlı Donanması, kara ordusu kadar güçlü değildi Bu yüzden Kanuni Sultan Süleyman Barbaros'u Osmanlı Hizmetine girmeye çağırdı Barbaros'un bu teklifi kabul etmesiyle Osmanlı donanması güçlenirken, Cezayir de Osmanlı topraklarına katılmış oldu

3)-

PREVEZE DENİZ SAVAŞI(1538): Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasıyla, Andrea Dorya komutasındaki Haçlı donanması arasında yapılan bu deniz savaşını Osmanlı Devleti kazandı Önemi: Preveze deniz zaferiyle Akdenizdeki Osmanlı Egemenliği kesinlik kazanmış, Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir

4)-

NİCE(NİS) KUŞATMASI:Bu arada Fransa ile Şarlken arasında savaşlar devam ediyordu Barbaros Fransa'ya yardım amacıyla Fransız donanmasıyla birleşerek Nis'i kuşattı ve kaleyi ele geçirdi

5)-

TRABLUSGARP'IN ALINMASI(1551):Sinan Paşa ve Turgut Reis 1551 yılında Malta Şövalyelerinin elindeki Trablusgarp'ı aldı

6)-

CERBE DENİZ SAVAŞI (1559):Andrea Dorya komutasındaki Haçlı Donanması ile Turgut Reis ve Piyale Paşa'nın komutalarındaki Osmanlı kuvvetleri arasındaki bu deniz savaşını Osmanlılar kazandı Önemi: Bu zaferle Akdenizdeki Osmanlı Egemenliği pekişti

7)-

HİNT DENİZ SEFERLERİ (1538-1553)

Sebepleri:

a)- Coğrafi keşifler sonucu baharat yolu önemini yitirmiş, Avrupalılar Ümit Burnu yoluyla ticaret yapmaya başlamışlardı Portekizliler Hint Okyanusu'nda egemenlik kurmuşlardı

b)-Hindistandaki GÜCERAT İSLAM DEVLETİ'nin Portekizliler'e karşı Osmanlılardan yardım istemesi Seferler: Osmanlı Devleti 1538-1553 yılları arasında bu bölgeye seferler düzenledi Portekizlilerle savaştı Ancak kesin bir üstünlük sağlayamadı Yemen, Aden, Sudan ve Habeşistan'ın bazı kısımları bu seferler sırasında Osmanlı topraklarına katıldı

Hint Seferlerinin Başarısız Olma Sebepleri:

a)- Osmanlı Devlet adamlarının hint yoluna gereken önemi vermemeleri,

b)- Osmanlı gemilerinin Okyanus şartlarına dayanıklı olmaması,

c)- Gücerat Sultanlığının Osmanlı Devleti'ne gereken yardımı yapmaması NOT: Osmanlı Padişahlarının halife olarak ilk yardım ettikleri müslüman ülke Gücerat'dır

D)- OSMANLI-İRAN (SAFEVİ) İLİŞKİLERİ(1534-1555) Kanuni Sultan Süleyman Döneminde İran üzerine 1534-1555 yılları arasında üç sefer yapılmış, İran Şahının barış istemesi üzerine savaşlar sona ermiştir Sonuçta İki Devlet arasında AMASYA ANTLAŞMASI imzalanmıştır(1555)

AMASYA ANTLAŞMASI(1555):Bu antlaşmayla Tebriz, Azerbeycan'ın büyük kısmı, Doğu Anadolu ve Irak Osmanlılar'a bırakılmıştır NOT: Amasya Antlaşması ilk Osmanlı-İran Antlaşmasıdır

KANUNİ'NİN SON SEFERİ VE ÖLÜMÜ:Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar seferini düzenlemiş ve Zigetvar kalesini kuşatma sırasında ölmüştür (1566)

IISELİM DÖNEMİNİN SİYASİ OLAYLARI (1566-1574)

SOKULLU MEHMET PAŞA :

AÇIKLAMA:Kanuni'nin son iki yılında sadrazam olan Sokollu Mehmet Paşa, bu görevine IISelim ve III Murat zamanlarında da devam ettiğinden, 1564-1579 yılları arasındaki döneme "Sokullu Mehmet Paşa Devri" denir Sokollu'nun 1579'da ölümüyle Osmanlı Devleti'nin Yükselme Devri sona ermiş sayılır

1)- SAKIZ ADASININ FETHİ(1566):Batı Anadolu kıyısında bulunan bu ada Cenevizlilerin elinde bulunuyordu Kaptan-ı Derya Piyale Paşa komutasındaki donanma 1566 yılında Sakız Adasını fethetti Önemi: Batı anadolu kıyılarının güvenliği sağlandı ve Cenevizli korsanlara darbe indirilmiş oldu

2)- KIBRIS'IN FETHİ(1571):

Sebebi:Venediklilerin elinde bulunan bu ada Mısır-Suriye-Anadolu deniz yolu üzerine bulunuyordu Osmanlıların Doğu Akdeniz'e tam hakim olabilmeleri ve Nısır-Suriye deniz yolunu güven altına almaları için bu adayı fethetmeleri gerekiyordu

Fetih:Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ve vezir Lala Mustafa paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu 1570'de adaya çıktı 1571'de Kıbrıs fethedildi

Önemi:Kıbrıs'ın fethiyle; Suriye-Mısır-Anadolu deniz yolu güvenlik altına alındı Osmanlıların doğu Akdeniz deniz ticaret yolunun tam olarak kontrolünü sağladılar