Haiti-Tarihi-Ekonomisi

Haiti-Tarihi-Ekonomisi

Batı Hint Adaları grubunda Haiti Adasf nın batı kesiminde yer alan bir cumhuriyettir (bak Bati HİNT ADALARI) Doğusunda Dominik Cumhuriyeti, batısında Windward Boğazf yla ayrılan Küba vardır Ülkenin beşte dördü sıradağlarla kaplıdır Sıradağların arasında ve kıyılarda verimli ovalar uzanır Haiti'nin iklimi tropikaldir, ovalar yıl boyunca sıcak ve nemlidir Yüksek kesimler daha serindir Zaman zaman, büyük zararlara yol açan kasırgalar görülür Dağ yamaçları palmiye ağaçları, ağaçsı eğreltiotu ve bambu gibi tropik bitkilerle kaplıdır Daha alçak kesimlerde portakal, ıhlamur, greyfurt ve ekmekağacı yetişir Ülkede yaşayan başlıca hayvanlar timsah, kertenkele, flamingo ve ördektir

Nüfusun büyük bir bölümü Afrikalı kölelerin soyundan gelir Geri kalanı Siyahlar ve Avrupalılar'ın karışımıyla ortaya çıkan mulatfo'lardan oluşur Haiti'de resmi dil Fransızca'nın yanı sıra Fransızca, İspanyolca ve Afrika dillerinin bir karışımı olan Kreol dili konuşulur Nüfusun çoğu Katolik mezhebine, bir bölümü de Vudu denen gizemli bir dine bağlıdır Yetersiz beslenme, kötü sağlık koşulları, yüksek ölüm ve doğum oranları nedeniyle nüfusun yaklaşık yarısı 15 yaşın altındadır

Haiti'nin başkenti ve en büyük limanı 472895 (1987) nüfuslu PortauPrince'tir Öteki önemli kentler CapHai'tien, Les Cayes ve Gonai'ves'tir Halkın çoğu çiftçilikle uğraşır, ama tarım yöntemleri ilkeldir Ülkenin başlıca ürünü kahve, dış satış gelirlerinin yaklaşık yarısını sağlar

HAİTİ'YE İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Haiti Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Ordunun denetiminde, iki meclisli yönetim

YÜZÖLÇÜMÜ: 27700 km2

NÜFUS (1992): 6764000

BAŞKENT: PortauPrince

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1992): PortauPrince (1255078), CapHaetien (92122), Gonaeves (63291)

DOĞAL YAPI: Ülkenin beşte dördü sıradağlarla kaplıdır Kıyılarda verimli ovalar yer alır

BAŞLICA ÜRÜNLER: Kahve, sisal keneviri, şeker, muz, boksit, deri ürünleri ve parfüm

EĞİTİM: 612 yaşları arasında öğrenim zorunlu ve parasızdır


Öteki önemli ürünler lifleri ip ve halat yapımında kullanılan sisal keneviri ve şekerkamışıdır Haiti'de sanayi gelişmemiştir Başlıca sanayi ürünleri şeker, giyim eşyası, çimento ve sabundur Başlıca madenler boksit, bakır, altın ve gümüştür Ülkenin toprak yollardan oluşan karayolu ağı ulaşıma elverişsizdir Başkentten başlayan kısa bir demiryolu hattı vardır PortauPrince ile ABD ve Jamaika arasında havayolu bağlantısı işlektir Turizm önemli bir döviz kaynağıdır

Nisan 1989'da iki darbe girişimi Başkan Prosper Avril yönetimini ciddi biçimde sarstı
Darbelerin bastırılmasının ardından Avril, 1987 Anayasası'nın yeniden yürürlüğe konacağını ve başkanlık seçimlerinin 1990 sonbaharında yapılacağını açıkladı Ama Ocak 1990'da sıkıyönetim ilan ederek birçok politikacıyı tutuklatıp sürgüne gönderdi Aleyhindeki kitlesel gösterilerin ardından Avril Mart 1990'da istifa etti ve sürgüne gönderildi

Avril'in yerine geçen Genelkurmay Başkanı General Herard Abraham, yönetimi birkaç gün sonra Yüksek Mahkeme yargıçlarından Bayan Ertha Pascal Trouillot başkanlığındaki geçici hükümete devretti Trouillot ülkeyi çeşitli bölgelerin ve meslek gruplarının temsilcilerinden oluşan bir konseyle yönetmeye başladı

Aralık 1990'da yapılan başkanlık seçimlerini solcu bir Katolik rahip olan JeanBertrand Aristide kazandı Ocak 1991 'deki eski başkan Duvalier yanlısı darbe girişimi bastırıldı Şubatta görevi devralan Başkan Aristide düzeni değiştirme çalışmalarına başladı Eylül sonunda başkanı ele geçiren ayaklanmacı askerler, Genelkurmay Başkanı Raoul Cedras'ı yönetimi devralmaya ikna ettiler Çeşitli Batılı ülkelerin ve Amerikan Devletleri Örgütü'nün (OAS) girişimleri sonucunda Aristide serbest bırakıldı Ordu içindeki çeşitli gruplarla Aristide yanlıları arasındaki çatışmalarda çok sayıda kişi öldü Ordu meclise bir baskın düzenleyerek Aristide'i görevden aldı ve yerine geçici başkan olarak Yüksek Mahkeme yargıcı Joseph Nerette'i getirdi OAS Haiti'ye ekonomik abluka uygulanması çağrısında bulundu, ABD ise kesin ticaret yasağı ilan etti

Haziran 1992'de başbakanlık görevine Aralık 1990'daki başkanlık seçimini yitiren adaylardan Marc Bazin getirildi ve geçici Başkan Nerette görevden ayrıldı Bütün bu kargaşa ortamında Haiti ekonomisi durma noktasına geldi ve çok sayıda Haitili küçük teknelerle ülkeden kaçtı ABD'nin sığınma hakkı isteyen Haitililer'i geri göndermesi Uluslararası Af Örgütü'nün tepkilerine yol açtı

Tarih

1492'de Yenidünya'ya yaptığı ilk gezi sırasında Hispaniola Adasfnı (bugün Haiti Adası) keşfeden Kristof Kolomb burada küçük bir yerleşim merkezi kurdu Adanın halkı Aravaklar buraya Yerli dilinde "dağlar ülkesi" anlamına gelen "Haiti" diyorlardı Adayı İspanya'ya benzeten Kolomb ve adamları buraya, daha sonra Hispaniola'va dönüşecek olan La Espanola ("Küçük İspanya") adını verdiler

İspanyollar'ın kitle kıyımına uğrayan Aravaklar 16 yüzyıl sonlarına doğru yok oldular 1697'de İspanya ile Fransa arasında imzalanan bir antlaşmayla ada Fransızlar'a verildi Fransızlar burada kurdukları şeker, kahve ve pamuk plantasyonlarında Afrika'dan getirdikleri Siyahlar'ı köle olarak kullandılar Ada Yenidünya'nın en zengin sömürgesi durumuna geldi
1789 Fransız Devrimi'nin etkisiyle ayaklanan köleler, Toussaint Louverture önderliğinde birleştiler Bu ayaklanma 1794'te köleliğin kaldırılmasını sağladı 1804'te bağımsızlık ilan edildi

1844'te adanın doğu kesimi Dominik Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan etti (bak DOMİNİK CUMHURİYETİ) 18431915 yılları arasında darbeler ve yönetim değişiklikleri birbirini izledi 1915'te ABD, Panama Kanalfna giden yolların güvence altına alınması gerekçesiyle ülkeyi işgal etti 1934'te deniz piyadelerini geri çekmekle birlikte siyasal ve mali denetimini dolaylı yollardan sürdürdü 1957'de başkan seçilen François Duvalier, oluşturduğu gizli polis kuvvetinin desteğiyle ülkede teröre dayalı baskıcı bir yönetim kurdu; muhalefet sindirildi 1971'de Duvalier'nin oğlu JeanClaude Duvalier devlet başkanı oldu, ama kötü yaşam koşulları ve baskıcı yönetim değişmedi Ayaklanmalar ve şiddetli çarpışmalar sonucu 1986'da Duvalier ülkeden kaçmak zorunda kaldı 1987'de halkoylamasıyla yeni anayasa kabul edildi, geçici bir askerisivil yönetim kuruldu