Arıburnu Muharebeleri

ARIBURNU MUHAREBELERİ (25 NİSAN-20 ARALIK 1915)

Birinci Dünya Savaşı’nın gidişatını değiştiren Çanakkale Muharebeleri; önce boğazda geçen ve 18 Mart 1915’te İngiliz ve Fransız donanmalarının yenilgisiyle sonuçlanan deniz harekâtı, bunu izleyen Gelibolu Yarımadası ve Anadolu yakasında geçen kara muharebeleri şeklinde cereyan etmiştir Zamanın en ileri teknoloji ürünü silahlarıyla donatılmış üstün düşman kuvvetlerine karşı eski toplar ve yetersiz cephaneyle savunma yapmak zorunda kalan Türk birlikleri insanüstü mücadele vererek bir destan yaratmışlardır

Deniz muharebelerindeki yenilgiden sonra karaya asker çıkarmak suretiyle Gelibolu Yarımadası’nı ele geçirmeye karar veren İtilaf devletleri, 25 Nisan 1915’te Arıburnu ve Seddülbahir bölgelerine çıkarma yapmışlardır Arıburnu bölgesi için Avusturalya ve Yeni Zelandalılardan oluşan Anzak Kolordusu ile 2’nci Tali Filo görevlendirilmiştir

Anzakların Yaptıkları Çıkarma Harekâtı

19’uncu Tümen Komutanı Kurmay Albay Mustafa Kemal (ATATÜRK)

İlk çıkarmanın Kabatepe-Arıburnu arasındaki bölgeye yapılması planlanmış olmasına rağmen çıkarma araçlarının akıntının etkisi ile kuzeye kayması sonucu Büyük ve Küçük Arıburnu bölgesine çıkarma yapılmıştır Arıburnu bölgesine çıkan Anzak Kolordusunun karşısında, gözetleme görevi yapan iki mangadan ibaret bir Türk birliği bulunuyordu Anzakların şiddetli topçu ve donanma ateşleri karşısında inatla direnen bu birliğin imdadına 27’nci Alay yetişerek Kemalyeri-Merkeztepe genel istikametinde Anzak kuvvetleri üzerine taarruza başlamıştır Bu sırada 19’uncu Tümen Komutanı olan Kurmay Yarbay Mustafa Kemal (ATATÜRK), kendi inisiyatifini kullanarak 57’nci Alay ile bir dağ bataryası ve bir sıhhiye müfrezesini Kocaçimen’e yöneltmiş ve Conkbayırı’na doğru ilerleyen Anzak kuvvetlerine karşı taarruza geçmiştir

Kurmay Albay Mustafa Kemal Conkbayırı’ndan Cepheyi İncelerken

Kurmay Albay Mustafa Kemal, Esat (BÜLKAT) Paşa ve Diğer Komutanlar

Kurmay Yarbay Mustafa Kemal Conkbayırı’na çıkarken dağınık olarak çekilmekte olan bir er grubuna: “Neden çekiliyorsunuz? Düşmandan kaçılmaz, düşmanla savaşılır Cephaneniz kalmadıysa süngüleriniz vardır Süngü tak, yere yat” komutu vererek olaya tam zamanında el koymuştur 57'nci Alaya da: “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve komutanlar gelebilir” şeklinde taarruz için emirler vermiştir Kurmay Yarbay Mustafa Kemal’in emrindeki birliklerin İtilaf donanmasının yoğun bombardıman ateşi altında Anzaklar üzerine yaptıkları taarruz sonucunda buradaki Anzakların ilerlemesi durdurulmuştur Kilit noktası durumunda olan Conkbayırı ve Kocaçimen Tepelerinin tutulması sağlanmış ve Anzaklar geri çekilmeye mecbur edilmiştir

Güneyden taarruz eden 27’nci Alayın harekatı da başarılı olmuş ve Anzaklar hem güneyden hem de kuzeyden dar bir kıyı şeridinde sıkıştırılmıştır

Başkomutan Enver Paşa ile 5’inci Ordu Komutanı Liman Von Sanders birlikte bir plan hazırlamışlar ve Arıburnu’ndaki İtilaf kuvvetlerini yerlerinden söküp atmak üzere yeni bir taarruz yapmaya karar vermişlerdir 19 Mayıs 1915’te yapılan taarruz, İngiliz ve Anzakların çok şiddetli, etkili yan ateşi yapan makineli tüfeklerinin, piyade ateşlerinin ve el bombalarının etkisiyle durdurulmuştur Türk birlikleri eski mevzilerine dönmüşler ve burada bulundukları hatları savunarak tahkime çalışmışlardır Bundan sonra muharebeler, mevzii muharebelerine dönüşmüştür Mayıs ayının sonlarına doğru Arıburnu bölgesindeki muharebeler şiddetini kaybetmeye başlamıştır

Arıburnu bölgesinde karşılıklı taarruzlar 1915 yılı Ağustos ayına kadar sürmüştür Ancak 27 Nisan 1915’te oluşan mevziler (Cesarettepe doğusu-Bomba Sırtı-Kırmızı Sırt-Kanlısırt) değişmemiştir

Kırmızı Sırt Mevkiinde Bir Türk Açık Siperi

Siperdeki Nöbetçilerimiz

İngilizlerin 6 Ağustos’ta Arıburnu’na yeni kuvvetler çıkararak Kanlısırt istikametinde taarruza başlamaları sonucu muharebeler şiddetlenmiştir Yapılan karşılıklı taarruzlar sonucunda çok kanlı muharebelere rağmen bir sonuç elde edilememiş ve İngilizlerin Kanlısırt’a yönelttikleri taarruzlar Türk birlikleri tarafından püskürtülmüştür Ancak Türk taarruzları da İngilizlerin çok sayıda el bombası kullanması sonucu durdurulmuştur

Türk Askeri Siperde

Çanakkale Şehitleri Anıtı

İngilizler, 6 Ağustos 1915’te Conkbayırı’na da taarruza geçmişlerdir Böylelikle Conkbayırı güneyi-Kocaçimen blokuna hâkim olan İngilizler, Çanakkale Boğazı’na ulaşarak boğazı kontrol eder duruma geleceklerdi Bu bölgede bulunan 19’uncu Tümen Komutanı Kurmay Albay Mustafa Kemal, birlikleri ile yaptığı başarılı savunma ve karşı taarruzlar sonunda İngilizlerin taarruzlarını sonuçsuz bırakmış ve İngilizlerden önce Conkbayırı ve Kocaçimen Tepesi bölgesini kapatarak onların amaçlarına ulaşmalarını engellemiştir

Aralık 1915’e kadar Arıburnu bölgesinde önemli bir gelişme olmamış, zaman zaman mevzi çatışmaları devam etmiştir Ancak bu tarihten sonra İtilaf devletleri, Çanakkale Cephesi’ne kuvvet ayıramayacaklarını, buradaki amaçlarına ulaşamayacaklarını ve Türk birliklerinin bölgedeki savunmasını söküp atamayacaklarını; kısacası Çanakkale’nin geçilmez olduğunu anlamaları sonucunda 7 Aralık 1915’te Çanakkale Cephesi’nin boşaltılmasına karar vermişlerdir İngilizler 8-20 Aralık 1915’te Anafartalar ve Arıburnu bölgelerini boşaltmışlardır

kaynakça TSK