Bu Belge İlk Defa Yayınlandı

Harita mühendisi emekli Tümgeneral Cevat Ülkekulun, Topkapı Sarayındaki arşivlerde bulunan haritalarda yaptığı çalışmalar sonucu, İstanbulun fethi sırasında Haliçe indirilen gemilerin kullandığı güzergahlardan biri olarak kabul edilen Dolmabahçe-Kağıthane bölgesine ilişkin belgeler ilk defa ortaya çıktı






İstanbul Kültür AŞnin yayınladığı "1453" dergisinde, Ülkekul imzalı "Fatih Sultan Mehmedin Donanma Gemilerini Karadan Denize İndirmesi Üzerine bir Araştırma" başlıklı makalede, bu bilginin gerçekliğini kanıtlamak için yapmış olduğu teknik çalışmalar detaylı bir şekilde anlatılıyor






Makalede, İstanbulun kuşatılması sırasında Fatih Sultan Mehmedin donanma gemilerini karadan yürüterek Haliçe indirmesi, kuşatmanın ve tarihinin en ilginç olaylarından biri olarak tanımlanıyor Olayın Türk gemilerinin karadan yürütülmelerinin ilk değil, ikinci harekat olduğu belirtilen makalede, her ne kadar Fatih Sultan Mehmetin yaptığı savaş stratejisiyle, arazi durumu ve gemi sayısıyla mukayese edildiğinde oldukça küçük çapta bir harekat olarak değerlendirilebilirse de, Gazi Umur Reisin Türklerde gemileri karadan yürüten ilk komutan olduğu kaydedildi

Gemilerin karadan yürütülmesinin Fatih Sultan Mehmetten sonra da sürdürüldüğü ve küçük çapta benzer bir harekatın 1565 yılındaki Malta kuşatması sırasında da sandallarla da yapıldığı bildirilen makalede, daha önce yapılan tüm girişimlere rağmen, Fatihin gemilerini karadan yürütüp denize indirmesi harekatının, arazi yapısı, savaş durumu ve gemilerin yapısı ve büyüklüğü dikkate alındığında günümüzde bile bugüne kadar yapılmış en cüretkar ve dahiyane bir hareket olarak değerlendiriliyor

-Gemiler denize nasıl indirildi?- İstanbulun kuşatılması sırasında Osmanlı donanmasına mensup gemilerin, 22 Nisan 1453te sabah vakti, Kasımpaşa limanındaki dere yatağı ağzında belirdiği, bu gelişme karşısında pek çok Bizanslının şaşkınlık ve umutsuzluk içerisinde kaldığı belirtilen makalede, "Bu gemiler buraya nasıl gelmişlerdi? Çünkü Haliçin çıkışı noktası olan Karaköy-Eminönü bölgesi gerilmiş zincirlerle kapatılmıştı Üstelik bu zincirler çözülmemiş ve yerinde duruyordu Haliçin diğer tarafı da Kağıthane ve Alibeyköy derelerinin suyunu ve toprağını taşıyan bir alandı Peki Osmanlı gemileri Kasımpaşa önlerine nasıl gelmişti?" ifadelerine yer verildi






Makalede, Fatihin kuşatma sırasında gemilerin karadan denize indirilmesinde izlenilen güzergaha ilişkin iki görüş bulunduğu anlatılarak, birinci görüşe göre, "Gemiler, İstanbul Boğazının Avrupa yakası kıyılarından hareketle Kasımpaşa üzerinden Haliçe indirilmiştir" deniliyor İkinci görüşe göre ise "Gemiler, Okmeydanı veya civarından denize indirildi" denilen makalede, bu söz konusu iki görüşün ortak noktası Osmanlı gemilerinin Kasımpaşa önlerinde Haliçte konuşlanmış olduğu hususu olduğuna dikkat çekilerek, şu bilgilere yer veriliyor: "Ancak gemi sayısı kadar, hatta ondan da önemli olarak gemilerin hangi güzergah izleyerek karadan götürüldükleri konusunda hale bir fikir birliği bulunmamaktadır Gemilerin büyük olasılıkla Dolmabahçe bölgesinden veya Tophane limanı civarından yukarı çıkılarak, bugünkü Kumbaracı yokuşunu takiben, Asmalı Mescitten Tepebaşı yolu ile Kasımpaşaya indirildiği genel kabul görmektedir

Hangi görüş ortaya çıkarsa çıksın ortada iki gerçek bulunmaktadır Birincisi, Fatihin donanma gemilerini karadan ayırarak Haliç�e indirmiştir İkincisi ise gemilerin karadan aşırıldığı güzergah zamanla kaybolmuş ve artık bilinmemektedir

Bu nedenle değişik görüşler bulunmaktadır"



-Haritalar ilk defa ortaya çıktı-

Türk denizciliği ve haritalar üzerinde araştırmalar yapan Ülkekul, konuya ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fatihin gemilerin Haliçe indirdiği güzergah ile ilgili fikir birliğinin bulunmadığını, bazılarını ise gemilerin karadan Haliçe indirmediği yönünde olduğunu dile getirdi

Ülkekul, Topkapı Sarayı Müzesi arşivinde çalıştığı sırada "Sultan Mehmetin İstanbul muhasarasında ordularını yürüttüğü yolların haritası" adı altında bir dosya bulduğunu anlattı

Ülkekul, "Büyük olasılıkla 2 Mahmud, ecdadı Fatihin dahiyane düşüncesi ve girişiminin canlı tanığı olabilecek, donanma gemilerini karadan aşırıp denize indirdiği yolun giderek kaybolduğunu görmüş, yolun izlerinin büsbütün silinmeden kayıt altına alınabilmesi için söz konusu haritaları yaptırmış olabilir" diye konuştu

Ülkekul, Topkapı Sarayında bulunmuş olmaları, kapsadığı alan ve içerikleri birlikte ele alındığında söz konusu haritaların veya en azından bazılarının İstanbulun fethine ilişkin bilgi vermek üzere özel olarak yaptırıldığı sorusunu akla getirdiğini söyledi Haritaların büyük ölçekli olmaları ve kapsadığı alanlar incelendiğinde, kara harekatıyla ilgili olmadığının görüldüğünü belirten Ülkekul, ancak deniz harekatıyla ilgili olabilecek haritaların, içerdikleri arazi dikkate alındığında ilk akla gelenin Fatihin İstanbulu kuşattığında donanma gemilerini karadan yürütüp, denize indirdiği ve yolu belirlemek üzere 1870li yıllarda özel olarak yaptırılmış olabileceğini ifade etti

Dosyadakinin bir güzergah haritası olduğunu fark ettiğini ifade eden Ülkekul, haritanın üzerindeki yazılar ve resimlerin izinden giderek bilgisayardan İstanbulun uydu görüntülerini incelediğini ve 9 pafta haritaya eşleştirdiğini kaydetti 2 yıllık bir inceleme sonunda birinci paftanın Dolmabahçeden başladığını, son paftanın ise Kağıthane deresinde bittiğini belirten Ülkekul, "Bu ilk belirlemeye göre güzergah bazı araştırmacıların yazmış olduğu gibi Dolmabahçe bölgesinden başlayıp Kağıthane deresinde son buluyordu Haritalardan çıkardığım, Fatihin fetih sırasında gemilerini Dolmabahçe-Kağıthane güzergahından geçirmiş olabileceği tezidir Bu güzergah zaten araştırmacılar tarafından ortaya atılan güzergahlardan biri Benim buna getirdiğim yenilik ise bu güzergaha yönelik haritaların ilk defa benim tarafından ortaya çıkarılması Bu haritaları da bu şekilde yorumluyorum" şeklinde konuştu

alıntı