Halk Müziği-Türk Halk Müziğinin Yapısı

Halk Müziği-Türk Halk Müziğinin Yapısı

Henüz bilimsel olarak kesin bir biçimde kanıtlanmış olmasa da, Türk halk müziğinin kökeninin pentatonik (beş tonlu) Orta Asya müziği olduğu kabul edilir Anadolu'nun, çevresiyle ilişkileri, iletişimi zayıf, etkilere kapalı birçok küçük yerleşim yerinde pentatonik ezgilere rastlanması da bunu göstermektedir

Türk Halk Müziğinin Yapısı

Türk halk müziğindeki yapıtların çoğu sözlü ezgilerdir Bunlar, "türkü" genel adıyla anılır Yalnızca çalgılarla seslendirilen halk ezgilerine ise, genel olarak "oyun havası" denir
Türk halk müziği ikiye ayrılır: Kırık hava'lar (bazı yörelerde buna kısık hava denir) ve uzun /iflva'lar Ritmik melodilerden oluşan parçalara kırık hava; doğaçlama izlenimi veren, gerçekteyse kalıplaşmış melodilerden oluşan ritimsiz parçalara ise uzun hava denir Kırık hava sınıfına giren sözlü parçalar, güftelerinin tür adıyla anılır: Koşma, varsağı, mani, destan, karşılama, semai, divan, kalenderi Uzun hava sınıfından sözlü parçalar yöreden yöreye değişen adlar alır Türk halk müziğindeki gerçek doğaçlamalar daha çok bağlama ailesinden bir çalgıyla çalınan ve "açış" ya da "ayak" diye adlandırılan taksimlerdir
Bu alanda, son derece tekdüze bir melodisi olan parçaların yanı sıra, olağanüstü parlak melodilerle örülü parçalar da vardır Gerek sözlü, gerek sözsüz parçalardaki ses alam yaklaşık bir buçuk oktavdır Bu, insan sesinin ortalama genişliğidir

Sözlü parçalan seslendirmede hemen hemen her yörenin kendine özgü bir söyleyiş biçimi vardır Buna "ağız" denir Hangi ağızla seslendirilirse seslendirilsin, Türk halk ezgileri, genellikle, güftelerindekine eş bir içtenlik, yalınlık ve duyarlılığı yansıtır

Modal (makamsal) müzikler kapsamında ele alınan Türk halk müziğinde belli başlı altı makam vardır "Ayak" denen bu makamlar garip, kerem, bozlak, derbeder, müstezat ve misket diye adlandırılır Bazı yörelerde ayakların bazıları hiç kullanılmaz; bazı ayaklar da yöreden yöreye değişen biçimde kullanılır Bazı parçalarda birkaç ayak özgün bir tarzda bir araya gelir Halk müziği usullerinin (ritim kalıplan) özel adları yoktur Folklorcular bu usulleri birim zaman sayılarına göre, sözgelişi "dokuz zamanlı usuller", "10 zamanlı usuller" diye adlandırmışlardır Türk halk müziğiyle ilgili terimler yörelere göre değişir Bazı yörelerde bu alanda hiçbir terim kullanılmaz