Cocuk Genç İşci Çalıştırma Konusunda Bilmemiz Gereken Herşey

Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalışma Koşulları Bakımından Korunma Hakları


1 Normal Çalışma Süresi


İş Kanunu’na göre, okula devam eden çocukların eğitim dönemlerindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir İlköğretimi tamamlamış ve okula gitmeyen 15 yaşından küçük çocukların çalışma süresi günde yedi saat ve haftada otuz beş saatten fazla olamaz; bu gruptaki gençlerden onbeş yaşını tamamlamış olanların çalışma süreleri günde sekiz, haftada kırk saate kadar arttırabilir (m68,71)


2 Fazla Çalışma


İş Kanunu’na göre, ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin arttırılması gibi nedenlerle, işçiler onayları alınmak koşuluyla fazla çalıştırılabilirler (m41) Fakat İş Kanunu’na ilişkin Fazla Çalıştırılma Yönetmeliği, 18 yaşını doldurmamış işçilerin fazla çalıştırılamayacağını düzenlemiştir (m8) Bu nedenle İş Kanunu’na tabi çocuk ve genç işçilere fazla çalışma yaptırılamaz


3 Dinlenme Hakkı


Dinlenme süreleri ara dinlenmesi, gece döneminde dinlenme, hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günlerinde dinlenme ve yıllık ücretli izin haklarını kapsamaktadır13


31 Ara Dinlenmesi


Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğe (ÇGÇUEHY) göre, çocuk ve genç işçilere 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika; 4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat ara dinlenmesi verilmesi zorunludur (m6)


32 Gece Dönemi, Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde
Dinlenme


Gece dönemi “iş yaşamında en geç saat 2000’den başlayarak; en erken saat 0600’a kadar geçen ve her halde 11 saat süren dönemdir” (İK, m69) İş Kanununda öngörülen bu süre çocuk ve genç işçileri korumak bakımından yetersizdir Bu nedenle, Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik (ÇGÇUEHY), çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma sürelerinin 24 saatlik zaman diliminde kesintisiz 14 saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanacağını öngörmüştür (m6) Bu düzenleme gereğince çocuk ve genç işçiler için gece döneminin başlangıcı ve bitişi 14 saatlik dinlenme süresine göre belirlenecektir Umumi Hıfsızssıhha Kanununa (UHK) göre 12-16 yaş arasındaki çocuklar gece çalıştırılamazlar (m174)
Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğe (ÇGÇUEHY) göre, çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz 40 saatten az olamaz (m8) Çocuk ve Genç işçiler ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar (m9)


33 Yıllık Ücretli İzin


İş Kanunu’nun 53 Maddesi ve Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik, çocuk ve genç işçiler için yıllık izin süreleri bakımından farklı düzenlemeler yapmıştır Bu düzenlemeye göre, 18 ve daha küçük yaştaki işçilere verilecek ücretli yıllık izin 20 günden az olamaz Bu iznin kesintisiz kullandırılması esastır Ancak çocuk ve gencin yararına olduğu durumlarda ve isteği üzerine bu izin en fazla ikiye bölünerek verilebilir (ÇGÇUEHY, m10) Okula veya eğitimine devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık ücretli izin, okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına dönemlerde verilir (m10) Öğrenime devam etmeyen çocuk ve genç işçiler, 14 yetişkinler gibi Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğine (YÜİY) tabidirler Bu durumda olanlara yönetmeliğin, 15,18 ve 8 Maddeleri uygulanır


34 Çocuk ve Genç İşçilerin Kimlik Hakları


İş Kanununun 75 Maddesi, işverenlere işçi özlük dosyası düzenleme yükümlülüğü getirmektedir Bu maddeye göre, işveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler İşveren bu dosyada işçinin kimlik bilgileri yanında, bu kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır


35 Çocuk ve Genç İşçilerin Şiddete Karşı Korunma Hakkı


Çocuklara karşı şiddet uluslar arası ve ulusal hukuk tarafından yasaklanmıştır Ancak Türk hukukunda işyerinde çocuk ve gençlere yönelik şiddeti doğrudan yasaklayan özel bir düzenleme yoktur Hatta TCK işyerlerinde belirli ölçülerde şiddete izin vermektedir Bu hükme göre, idaresi altında bulunan büyütmek, okutmak, bakmak, muhafaza etmek veya bir meslek veya sanat öğretmekle yükümlü olduğu kişi üzerinde sahibi bulunduğu terbiye hakkından doğan disiplin yetkisini kötüye kullanan kişiye bir yıla kadar hapis cezası verilir (m232)


Çırak Çocukların Ve Gençlerin Hakları Çıraklık Kavramı


Çırakların hukuki durumunu ve eğitimini düzenleyen 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu’na göre, bir meslek dalında çıraklık sözleşmesi esasları uyarınca meslekle ilgili tüm bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını, iş içerisinde geliştiren kişiye çırak denilmektedir (m3) Türk hukuk sisteminde çıraklar işçi niteliği taşımamaktadırlar Nitekim mesleki eğitim kanununa göre, çıraklar öğrenci statüsünde olup iş yerinde çalışan personel (işçi) sayısına dâhil edilmezler ve böylece çıraklar, işçileri koruyucu iş mevzuatından da yararlanamamaktadırlar


Mevzuatta Çırakların Yeri


1986 yılında çıkarılan 3308 sayılı “Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu”, 2001 yılında “Mesleki Eğitim Kanunu” adı altında değiştirilerek yeni düzenlemeler getirilmiştir Bu kanunla mesleki eğitim kurulunun belirleyeceği mesleklerde, bu 15 mesleklerle ilgili iş yerleri ile teknik eğitim okul ve kurumlarındaki eğitim ve öğretim kapsama alınmıştır (Özşahin ve diğ, 1999)Mesleki Eğitim Kanununun kapsamına giren işyerlerinde çalışan çıraklara Borçlar
Kanunu ve kural olarak İş Kanunu hükümleri uygulanmaz Çıraklar, iş akdine dayanarak çalışmadıkları için Sendikalar Kanunu’nun, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nun da kapsamı dışında kalmaktadırlar
Çıraklık şartları


Çırak olabilmek içın aşağıdaki şartlar aranır


a) 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak(2)


b) En az ilköğretim okulu mezunu olmak


c) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya
uygun olmak


İlköğretim okulunubitirmiş olanlar, bir mesleğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine
kadar işyerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler


Çırakların Çalışma Koşulları


Mesleki Eğitim Kanunu’na göre çırak olabilmek için çocuğun 14 yaşını doldurması, 19 yaşından gün almamış olması, ilköğretim okulunu bitirmesi, bünyesi ve sağlığı gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun bulunması gerekir Ancak, 19 yaşından gün almamış kişilerden daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınırlarÇıraklık sözleşmesi, iş yeri sahibi ile çırağın velisi veya vasisi ya da çırak ergin ise kendisi ile yazılı şekilde yapılır (MEK, m13) Kanuna göre çıraklık süresi mesleklerin özelliklerine göre en az 2 yıl en çok 4 yıl arasında değişmektedir Bu süreler kesintisiz uygulanır Yıllık izin dışında 2 aydan daha uzun süren devamsızlıklar çıraklık süresine eklenir Çıraklar,mesleğin özelliğine göre haftada 8 saatten az olmamak üzere genel ve mesleki eğitim görürler Bu eğitime katılmaları için onlara ücretli izin verilirMesleki Eğitim Kanunu kapsamındaki iş yerlerinde 19 yaşından küçükler ancak çırak olarak çalıştırılabilirler Çırağa ödenecek ücret ve ücretteki artışlar, Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenen esaslara göre düzenlenecek çıraklık sözleşmesi ile saptanır Ancak çırağa yaşına uygun asgari ücretin %30’undan aşağı ücret ödenmez Çıraklara her yıl tatil aylarında 1 ay ücretli izin verilir (MEK, m25-26)


Çıraklığa başlama ve çıraklık süresi


Çıraklığa bir deneme dönemi ile başlanır Bu dönem mesleğin özelliğine göre bir aydan az, üç aydan fazla olamaz Bu süre Bakanlıkça tespit edilir Deneme döneminden sonra taraflar 10 gün içinde ilgili Mesleki Eğitim Merkezi müdürlüğüne başvurmadığı takdirde çıraklık sözleşmesi kesinleşir ve bu dönem çıraklık süresinden sayılır Deneme döneminde ücret ödenir Aday çıraklıktan çıraklığa geçenler deneme dönemini yapmış sayılırlar


Ücret ve Sosyal Güvenlik


Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar; aday çırak veya çırağın velisi veya vasisi veya kişi reşit ise kendisi; öğrenciler için okul müdürlüğü ile işyeri sahibi arasında Bakanlıkça belirlenen esaslara göre düzenlenecek sözleşme ile tespit edilirAncak, işletmelerde meslek eğitimi gören örgün eğitim öğrencilerine, asgari ücretin net tutarının yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30’undan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15’inden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde 30’undan aşağı ücret ödenemez
Aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işveren sorumludur Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadırAday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık sigortaları hükümleri uygulanır Sigorta primleri 1475 sayılı İş Kanununun 33 üncü maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50′si üzerinden Bakanlık ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekle karşılanırAday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 23, 24, 35 ve 42 nci maddeleri hükümleri uygulanmaz Ayrıca bunlara aynı Kanuna göre işgöremezlik ödenekleri bağlanacak sürekli işgöremezlik gelirine esas olacak günlük kazançların tespitinde sigorta primine esas tutulan ücret dikkate alınır


İzin


Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere işletmelerce her yıl tatil aylarında bir ay ücretli izin verilirAyrıca mazeretleri kabul edilenlere okul müdürlüğünün görüşü alınarak bir aya kadar ücretsiz izin de verilebilir


Çıraklarla Alakalı Aklımıza Gelen Soru Ve Cevaplar


3308 sayılı çıraklık ve mesleki eğitim kanunu’nun çırak çalıştıran işletmelere sağladığı yararlar nelerdir ?


 İlgili kanuna göre çırak çalıştıran işyerlerine sağlanan faydalar aşağıdaki şekilde özetlenebilir;


 İşyerlerinde gelişen teknolojiye uyum sağlayabilecek elemanların yetiştirilmesi hızlandırılır


 Çırakların sık sık işyeri değiştirmesi önlendiğinden işyeri şartlarına uyum sağlayabilecek elemanların yetiştirilmesi, istihdam edilmesi önemli bir sorun olmaktan çıkar


 Çıraklara ödenen her türlü ücret vergiden muaf olup, yapılan harcamalar gider olarak gösterilebilir


 Eğitime devam eden çırakların bir süre sonra yapacakları işlerin kalitesi yükselecek, malzeme, takım ve tezgahların bakımı, onarımı ve kullanılmasındaki verimlilik artacaktır


 Çırakların Sosyal Sigortalar primleri Bakanlık bütçesinden karşılanmaktadır


 Sınıfa giren çırağın sosyal yapısında meydana gelen gelişme işyerindeki çırak-kalfa-usta ilişkilerini olumlu yönde etkileyecek, özellikle müşteri ile temasta olan çırağın tutum ve davranışlarındaki değişiklik işyerlerinde belirgin bir düzelme sağlayacaktır


 Çıraklık sistemi gençlerimizi ve çocuklarımızı alkol, kumar, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklardan koruyacak ve işletmeler topluma bu yönden önemli katkıda bulunabilecektir


 Kanunlara uygun çırak çalıştırmayan işyerlerinin karşılaştıkları ağır para cezaları gibi müeyyidelerden uzaklaşmış olacaklardır


her işyeri çırak çalıştırabilir mi ?


3308 Sayılı Çıraklık ve mesleki Eğitim Kanunu’nun ilgili maddelerine göre her işletmenin çırak çalıştırması mümkün değildir Herhangi bir işyerinin 3308 sayılı kanuna uygun olarak çırak çalıştırabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir


 Çırağın çalışacağı meslek dalı kanun kapsamında bulunmalıdır


 İşyerinde usta öğretici belgesi bulunan eleman olmalıdır Ustalık belgesi bulunmayanların veya ustalık belgesi alma hakkına sahip olmayanların “ Usta Öğreticilik Kursları”na katılmaları mümkün olmadığından bu gibilerin aldıkları usta öğretici belgeleri çıraklık eğitimde işlem görmemektedir


 Bakanlıkça hazırlanan model sözleşme çırak, çırağın velisi ve işyeri yetkilileri tarafından imzalanmalı, işyerinin bağlı bulunduğu mesleki kuruluştan numara alınarak Çıraklık Eğitim Merkezi Müdürlüğü’nce onaylanmalıdır


 Mesleğin özelliğine göre; işyerinde, çırağın sanatını öğrenebileceği miktarda makine ve takım bulunmalıdır


işyerimde çırak çalıştırmayı düşünüyorum ne yapmalıyım ?


İşyerinizde çırak yetiştirmeyi düşünüyorsanız öncelikle yapacağınız, iş durumunuzun çırak çalıştırmaya elverişli olup olmadığını değerlendirmektir Bunun için kendinize şu soruları sorunuz;


a) Çırağın yetişeceği meslek dalı kanun kapsamında mıdır?


b) İşyerimde usta öğretici belgesi bulunan eleman var mıdır?


c) İşim gelişmeye ve çırak istihdam etmeye uygun mudur ?


d) İşe almayı düşündüğüm çırağın yaşı uygun ve en az ilkokul tahsili yapmış mıdır?


e) Çırağa mesleği öğretebilecek yeterli alet ve makine var mıdır ?


işyerime almayı düşündüğüm çırakları nasıl bulabilirim ?


İşyerlerinde çırak çalıştıran işletmeler, çıraklarını genellikle gazete ilanları, işyerlerinde ve çevresinde çalışanların yakınları ile temin etmektedirlerÇıraklık Eğitim Merkezi Müdürlükleri ile bağlı bulunduğuz mesleki kuruluşlar, İş ve İşçi Bulma Kurumu bu konuda size yardımcı olabilirler


çıraklık sözleşmesi nedir, nasıl doldurulur ?


Aday çırak veya çıraklarla işyeri yetkilileri arasında yapılan yazılı anlaşmaya SÖZLEŞME
denir Sözleşme çerçeve olarak Bakanlık tarafından matbu olarak hazırlanır
çıraklığa başlamak için ilk öğretimi bitirmek zorunluluğu varmı ?
İlgili kanun bir kişinin çırak olabilmesi için 1996/1997 öğretim yılından önce ilk okulu bitirenler ile daha sonraki tarihlerde ilk öğretim okulunu bitirmek zorunda olduklarını belirtmektedirBu duruma göre İlköğretim okulunu bitirip



14 yaşından küçük olmayanlar çırak olarak sözleşme yapabilirler
çıraklığa başlama yaşı kaçtır ?


3308 sayılı kanunun a bendine göre 14 yaşını doldurmuş, ilköğretim mezunu olanlar diğer şarların da uygun olması halinde çıraklık sözleşmesi yapabilirler

sözleşme yaparak çıraklık eğitimi merkezine kayıt yaptırdığım çırağımı ssk’ya
bildirecek miyim?


Bu tür bir bildiriye gerek yoktur Çırağın, mesleki Eğitimi Merkezi Müdürlüğü’ne kaydı yapıldıktan sonra Sosyal Sigortalar Kurumu Müdürlüğü’ne bildirimde bulunulmayacaktır Bu tür bir yanlış, işyerine ekonomik külfetler yüklediği gibi, aynı kişi için iki sigorta kartı tanzim edilmesine ve karmaşıklığa neden olmakta, düzeltilmesi zaman almaktadır
çıraklık sözleşmesi yapmadan çırak çalıştırabilir miyim ?


Ülkemizde sanayi işletmelerinde 18 yaşından küçük olanlar 4 şekilde çalışabilirler:


a) 3308 sayılı Çıraklık ve mesleki Eğitim kanunun göre
b) 1475 sayılı iş kanununa göre
c) Borçlar kanununa göre
d) Kaçak olarak


Eğer işletmeniz 507 sayılı kanuna tabi olup, mesleğiniz kanun kapsamına giriyorsa 3308 sayılı kanunun 13 maddesine göre sözleşme yapma mecburiyeti bulunmaktadırBu durumda 507 sayılı kanuna göre çalışan ve meslekleri kanun kapsamına alınmış işletmeler, isteseler de Sosyal Sigortalar Kurumu primlerini kendileri ödemek suretiyle sözleşme yapmaktan kaçınamazlar507 sayılı kanuna tabi olmayan işletmeler 18 yaşından küçük olanları sözleşme yapmadıkları takdirde genç işçi olarak istihdam ederek, tüm Sosyal Sigortalar Kurumu primlerini ve vergilerini ödeyebilirler Ancak bu durumda işyerinde çalışan gencin kalfa veya usta unvanı alması gelecekte bağımsız işyerini kurması çok güçtür


kanun kapsamına giren meslek dallarında kaçak çırak çalıştırmanın müeyyideleri
var mıdır ?


3308 sayılı kanun kapsamına giren meslek dallarında işyeri 507 sayılı kanuna tabiyse,sözleşme yapmadan çırak çalıştırılması halinde;ilgili kanunun 41 maddesine göre asgari ücretin 2/3’ünden başlayan ve fiilin tekrarı halinde cezayı iki kat arttıran, fiilin devam etmesi halinde meslekten geçici men cezalarının verileceğini belirtmektedir18 yaşından küçüklerle çıraklık sözleşmesi yapmayan 507 sayılı kanuna tabi işletmelerde, 18 yaşından küçük olanlar çırak sayılamayacaklarından, 1475 sayılı iş kanunu bu gibi durumlarda işletilmektedir507 sayılı kanuna tabi olmayan ancak meslek dallarının kanun kapsamına girdiği işletmelerde, çıraklık sözleşmesi yapılmaması halinde tüm Sosyal Sigortalar Kurumu primleri ile vergilerinin işyerince ödenmesi gerekmektedir Buna uyulmaması halinde Sosyal Sigortalar Kurumu ve vergi borçları gecikme tarzı ile tahsil edilmekte olup



1475 sayılı kanun ile diğer Sosyal Sigortalar Kurumu ve vergi mevzuatına göre işlem yapılmaktadır


işletmelerde 3308 sayılı kanuna göre çalışan çırakların işyeri sahibi veya temsilcisine
karşı görev ve sorumlulukları nelerdir ?


Çıraklık sözleşmesinin 12 maddesine göre:


a) Kendisine verilen işleri dikkat ve itina ile severek yapmalı


b)Pratik ve teorik eğitimine düzenli şekilde devam etmek ve imtihanlarına girmek


c) İşyerine ait olup, kendisine emanet edilen ticari ve mesleki sır ve özelliklere saygı göstermek ve bu konuları başkalarına aktarmamak


d) İşyerine ait makine, araç ve gereçleri korumak


işletme yetkililerinin çıraklara karşı yükümlülükleri nelerdir ?


Çıraklık sözleşmesinin 11 maddesine göre:


a) Çırağın kalfalık imtihanında başarılı olmasını sağlayacak şekilde pratik eğitim
programlarına yetiştirmek


b) Çırağı mesleği ile ilgili işlerde çalıştırmak


c) Çırağı teorik eğitim için haftada 8-10 saat okula göndermek ve bu süre için
ücretini ödemek


d) Çırağın pratik eğitiminden sorumlu usta öğreticiyi görevlendirmek


e) Çıraklık süresini tamamlayan çırakların kalfalık imtihanına girmesini sağlamak


f) Çırağa yılda 1 ay ücretli izin vermek


Çırağa asgari ücretin % 30’undan az olmamak üzere ücret ödemek
çırağın sözleşmesi işyeri yetkililerince hangi durumlarda feshedilir ?
Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca hazırlanan ve taraflarca imzalanan çıraklık sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi 17 ve 20 Maddelerinde belirtilmiştir Bu duruma göre; sözleşmenin işverence feshi bildirimli ve bildirimsiz fesih olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır
önceden bildirmek suretiyle fesih :


a) Çırağın bir öğretim yılında toplam 20 saat (yaklaşık 25) gün teorik eğitime mazeretsiz devam etmemesi


b) Çırağın bir yılda 3 gün kesintisiz veya 5 gün aralıklı mazeretsiz olarak devam etmemesi


c) ) Çırağın kendi hatası sonucu yaptığı zararın aldığı ücretin 3 katından fazla olması durumlarında çırağın sözleşmesi önceden bildirmek ve sözleşmede belirtilen süre kendisine verildikten sonra feshedilebilir Bildirimli fesihlerde, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 gün içinde Çıraklık Eğitimi Müdürlüğü’ne yazılı bilgi vermek mecburiyeti vardır


d) Çıkış bildirgesi merkezden alınan matbu evrak doldurularak merkeze bildirilir


işveren veya işveren vekili, aşağıda yazılı hallerde sözleşmeyi çırağa veya velisine


herhangi bir bildirimde bulunmadan feshedebilir


a) Çırağın ; işyeri sahibi, temsilcisi usta öğreticisi veya bunların aile üyelerinden birinin şeref ve haysiyetine dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, bunlar hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve israflarda bulunması


b) Çırağın 1 yılda 10 gün aralıklı veya 5 gün aralıksız ve mazeretsiz olarak işyerine gelmemesi


c) Çırağın 2 aydan fazla devamsızlığına sebep olan veya işyerinde çalışanların sağlığını tehdit eden bu hastalığa tutulması


d) İşyeri yönetmenliğine, veya işyeri sahibi veya temsilcisinin koyduğu iş düzenini bozucu harekette bulunmakta ısrar etmesi Yukarıdaki maddelere göre alınacak fesih kararının sebepleriyle birlikte çırağın velisine, reşit ise kendisine ve Çıraklık Eğitimi Merkezine 3 iş günü içinde bildirilmesi gerekmektedir


kimler çırak olabilir ?


Çırak olabilmek için aranan şartlar şunlardır ;


a) En az ilköğretim okul mezunu olan, şartları taşıyan herkes (Yaş sınırı kalkmıştır)


Bir iş yerinde çalışıyor olmak


b) ünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olduğunu doktor raporu ile belirtmek


aday çıraklıktan çıraklığa nasıl geçilir ?


İlköğretim okulunu bitirmiş olup 14 yaşından küçük olanlar, 14 yaşına kadar aday çıraklık sözleşmesi imzalayabilirler Bu gibi durumlarda kendilerinde aranılan şartlar şunlardır ;


a) İlköğretim okulu bitirmiş olmalı


b) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olduğunu doktor raporu ile belgelemek


c) Sözleşme imzalayan aday çıraklar 14 yaşına girince aday çırak sözleşmelerini çıraklık sözleşmeleri ile değiştirmekle yükümlüdürler
çırağın çalışma saatleri nedir, çırak fazla mesai yapabilir mi ?
3308 sayılı Çıraklık ve mesleki Eğitim kanununun 12 maddesine göre çırağın pratik eğitimi usta öğreticinin gözetiminde yapılır Pratik eğitiminde 1475 sayılı iş kanununun 69 maddesi göz önünde bulundurulur denmektir 1475 sayılı iş kanununun 69 maddesi ise “Sanayi’ye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış erkek çocuklarla her yaştaki kadınların gece çalıştırılmaları esas itibariyle yasaktır”denilmekte yine aynı kanunun 65 maddesi ise: “iş hayatında gece en geç 20:00’de başlayarak en erken sabah 6:00’ya kadar geçen ve her halde 11 saat süren gün dönemidir” Cümlesi ile gecenin tanımını yapmaktadır Bu duruma göre çırağını ; sabah 6:00’dan ve gece saat 20:00’dan sonra mesaiye bırakılmasına izin verilmemektedir


çırakların askerlik tecil işlemleri nasıl yapılır ?


Askerlik çağına gelerek eğitimine devam eden çırağın her yıl en geç Nisan ayının ilk haftası içinde Çıraklık Eğitimi Merkezi Müdürlüğü’nce başvurması halinde, askerlik tecil işlemleri Çıraklık Eğitimi Merkezi Müdürlüklerince yapılır
çırak iş yerinde çalışırken iş kazası geçirirse iş veren ne yapmalıdır ?
Kazaya uğrayan çırağın uğradığı iş kazasının önemine göre en yakın SSK kuruluşuna götürene kadar hayati tehlikeyi atlatabilmesi için ilk müdahale iş yerinde yapılır Daha sonra çırak bir sağlık kuruluşuna götürülür Bu sağlık kuruluşu SSK olmalıdır Örnekte görülen kaza raporu üç nüsha doldurularak bir nüshası SSK’ya, bir nüshası Çıraklık Eğitimi Merkezine, bir nüshası da iş veren tarafından yetkililere gösterilmek amacıyla çırağın iş yerindeki dosyasında saklanır


iş kazası geçiren çırağın gerekli tedavisini yaptırmayan ve kaza raporu
tutmayan ve durumu merkeze bildirmeyen iş yeri ne gibi zarara uğrar ?


Bu durum kişinin beyanı veya yapılan kontroller sonunda ortaya çıkarsa soruşturma başlatılır ve sonuçta çırağın ve SSK’nın uğradığı zararlar iş verenden faizi ile birlikte tahsil edilir


çırakların işyerinde denetimleri hangi kurumlar tarafından yapılacak ve neler
kontrol edilecektir ?


1 Nisan 1987 tarih ve 19418 sayılı resmi gazetede yayınlanan “Çıraklık ve işletmelerde yapılan Meslek eğitiminin Denetimi hakkında yönetmenliğe göre;” Çırak çalıştıran işletmelerde denetim 3 ayrı kanun tarafından yapılacaktır a Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri
b Sosyal Sigortalar Kurumu Sigorta müfettişleri
c Çıraklık Eğitimi İnceleme ve Denetleme ihtiras komisyonu
d Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı müfettişleri


iş veren istediği zaman çırağın sözleşmesini fesih edebilirmi?


Çırakların sözleşmelerinin hangi şartlarda fesih edileceği yukarda anlatılmıştırYukarda belirtilen şartlar oluşmamışsa çırağın sözleşmesini fesih edemez


yanımda çalışan çırak benden izinsiz ayrılırsa ne yapmalıyım?


1 Durum en geç üç iş günü içerisinde sözleşmenin imzalandığı Çıraklık Eğitimi Merkezi müdürlüğüne bildirilirMerkezden alınacak olan matbu çıraklık sözleşmesi formu doldurularak çırağın sizin üzerindeki yasal sorumluluğunuz ortadan kalkar


2 Bu durumda ayrılan çırağın bir başkasının yanında çalışabilmesi için eski iş vereninin muvafakati gereklidir Eğer iş veren muvafakat vermez ise çırağın o iş yerinden ayrılarak başka bir iş yerine girmesi mümkün değildir Bu durumdaki çırağı çalıştıran ikinci iş yeri sahibi suç işlemiş sayılır Zaten Çıraklık Eğitimi Merkezi Müdürlüğü’ de bu durumdaki bir
sözleşmeyi kabul etmez


3 Merkez müdürlüğü devreye girerek taraflar arasında uzlaşma sağlanmasına çalışır Çırak eski iş yerine dönmemekte eski iş yeri’ de muffakat vermemekte ısrar ederse merkez müdürlüğünce görevlendirilen komisyon tarafların haklıklarını araştırır İş yeri çırağa karşı yasal sorumluluklarını yerine getirmiş ve çırak haksız ise çırağın eski iş yerine dönmesi sağlanır Aksi taktirde kaydı silinerek çırağın başka bir iş yerinde çalışmasına izin verilmez Eğer çırak iş yerinden ayrılmakla haklı ise çırağın yeni bir iş yerinde çalışmasına izin verilir


Nevzat Erdağ