Hatay Sorunu

Hatay Sorunu

Ankara Antlaşması uyarınca Payas ile Meydanıekbez arasında uzanan sınırın güneyinde, Fransız mandası altındaki Suriye hükümetine bağlı İskenderun sancağı kuruldu Sancak yönetiminin Araplar ile Rum ve Ermeniler' den yana tutum takınması Türk nüfusun Türkiye'ye katılmak için mücadeleye başlamasına neden oldu Bölgede huzursuzluğun giderek artması ve Milletler Cemiyeti'ne başvuruların etkili olması üzerine Fransızlar 1926'da sancak sınırları içinde, merkezi İskenderun olan bir hükümet kurmaya yöneldiler




Yapılan seçimler sonunda Araplar'ın çoğunlukta olduğu bir millet meclisi oluşturularak anayasa yapıldı ve "Bağımsız İskenderun Hükümeti"nin kurulduğu ilan edildi Ne var ki, bu yeni duruma Suriye'nin karşı çıkması üzerine hükümetin adı "Kuzey Suriye Hükümeti" olarak değiştirildi






1936'da Suriye'deki Fransız manda yönetimi sona erdiğinde Suriye'nin İskenderun sancağını topraklanna katmaya kalkışması üzerine sorun Türkiye'de yeniden gündeme geldi Yöreye Hatay adı verilerek çalışmalara başlandı Ama Hatay sorununun devletlerarası ikili görüşmelerle çözülememesi üzerine konu Milletler Cemiyeti gündemine getirildi Milletler Cemiyeti Hatay'ın geleceğini belirlemek üzere bir halkoylamasına gidilmesini kararlaştırdı Halkoylaması da, Milletler Cemiyeti gözlemcilerinin taraflı davranma olasılığı konusunda Türkiye'nin itiraz etmesi üzerine sonuçlandırılmadı
1937'de Milletler Cemiyeti sancakta yarı bağımsız bir yönetim kurulması için karar aldı Buna göre toprak bütünlüğü Türkiye ile Fransa tarafından korunacak olan sancak içişlerinde bağımsız, dışişlerindeyse Suriye'ye bağlı olacaktı Yapılan seçmen sayımı sonucunda meclise 22 Türk, 9 Alevi Arap, 5 Ermeni, 2 Sünni Arap ve 2 Ortodoks Rum milletvekilinin girmesi kararlaştırıldı 2 Eylül 1938'de toplanan meclis Hatay Cumhuriyeti' nin kuruluşunu tüm dünyaya duyurdu Cumhurbaşkanlığına Tayfur Sökmen'in seçildiği Hatay Cumhuriyeti'nin para birimi Suriye Lirası'ydı ve dış dünyada Suriye'nin devlet başkanı tarafından temsil ediliyordu

Hatay Cumhuriyeti'nin bakanlar kurulu önce Fransız ve Suriye uyruklu görevlilerin işine son verdi Yapılan öteki değişiklikler ise Türkiye ile olan gümrük engellerinin kaldırıl
ması, Türk posta sistemine bağlanılması ve para birimi olarak Türk Lirası'nın benimsenmesiydi II Dünya Savaşı öncesinde Türkiye ile Fransa arasında 23 Haziran 1939 günü Ankara'da yapılan antlaşma sonrasında toplanan Hatay Millet Meclisi, 29 Haziran 1939'da Türkiye'ye katılma konusunda tarihsel bir karar verdi 30 Haziran 1939'da bu kararın Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanması üzerine Hatay Türkiye sınırları içine alındı ve yeni TürkiyeSuriye sınırı iki ülke görevlileri tarafından saptandı Son Fransız birliğinin de çekilmesinden sonra 7 Temmuz 1939'da Hatay il oldu