Hava Durumu Değişiklikleri

Hava Durumu Değişiklikleri



Hava durumunu belirleyen en önemli etkenlerden biri gökyüzünün açık ya da bulutlu olmasıdır Yükselen ve yükseldikçe soğuyan su buharının yoğunlaşmasıyla bulutların oluştuğunu biliyoruz Uydulardan çekilen fotoğraflardan, atmosferin belirli bölgelerinin hemen her zaman bulutlu, öbür bölgelerin genellikle bulutsuz olduğu görülebilir Orta enlem kuşağındaki bulutlar çoğu zaman burgaç ya da girdap biçimindedir ve bu burgaçsı kümelerin arasında bulutsuz alanlar yer alır Ekvatora yakın bölgelerde ise bulutlar ekvatora hemen hemen paralel kırık bir çizgi oluşturacak biçimde toplanma eğilimindedir Orta enlem kuşağındaki ve ekvator yakınlarındaki bulutlar, atmosferin başka yerlerinden kopup gelen havanın yükselmesi sonucunda oluşur ve yüzeysel alçak basınç bölgeleriyle bir arada bulunur


Orta enlem kuşağındaki bulutlu ve bulutsuz hava burgaçları sürekli hareket halinde olduğu için bu enlemlerde hava durumu oldukça sık değişir Hem alçak basınç alanındaki bulutlu burgaçlar {siklonlar), hem de yüksek basınç alanındaki bulutsuz burgaçlar {antisiklonlar) değişik yönlerden gelen büyük hava kütlelerinin karşılaşmasıyla oluşur ve her biri kendi ekseni çevresinde bir burgu gibi dönerek hareket eder Siklon ve antisiklonlarda hava durumu büyük ölçüde bu hava kütlelerinin geldiği yere ve siklon ya da antisiklon içinde uğradığı değişikliğe bağlıdır Ayrıca, binlerce kilometre öteden gelen bu hava kütlelerinin bazen günlerce süren yolculukları sırasında geçirdikleri değişiklikler


de hava durumunu etkiler Bu değişiklikleri belirleyen önemli etkenlerden biri de, hava kütlelerinin yolunun karalar ya da denizler üzerinden geçmesidir Örneğin Türkiye'nin büyük bölümünde, soğuk ya da sıcak karalar ve denizler üzerinden geçerek gelen hava kütleleri nedeniyle kış ve yaz ayları arasında önemli sıcaklık farkları görülür Kuzeydeki Baltık Denizi üzerinde oluşan siklonlar kışın Polonya ve Ukrayna gibi soğuk karalardan geçerken iyice soğuyup nemlendiği için, Türkiye'nin kuzey bölgelerine ulaştığında şiddetli karayel, yıldız ve yıldızpoyraz fırtınaları ile kar yağışı getirir Kış aylarında



Karadeniz ve Marmara bölgelerinde görülen sürekli kar yağışının nedeni, Balkanlar üzerinden gelen bu soğuk hava kütleleridir Oysa Adriya gibi ılık bir denizin üzerinde oluşan ve Yunanistan ile Ege Denizi'ni geçerek Anadolu'nun batı kıyılarına ulaştığında ikiye ayrılan siklonların kuzeye yönelen kolu özellikle Marmara Bölgesi'nde güneybatıdan esen lodos rüzgânyla havayı ısıtır ve bol yağmur getirir Aynı hava kütlesinin güneye yönelen kolu da Akdeniz kıyılarında ılık ve yağışlı havaya yol açar Türkiye'nin büyük bölümünü etkisi altına alan üçüncü önemli hava kütlesi ise yazın Basra Körfezi üzerinde oluşan siklondur Kuzeybatıya yönelen bu nemli ve sıcak hava kütlesi çöllerin üzerinden geçerken giderek ısınır ve nemini büyük ölçüde yitirir Bu hava hareketinden doğan kuru ve sıcak rüzgârlar ülkeyi etkilediği sürece havanın çok ısınmasına neden olur

Çok değişik bölgelerden gelen hava kütlelerinin etkisinde kaldığı için Kuzeybatı Avrupa'da da hava durumu çok değişkendir Benzer hava koşullarının bir haftadan daha uzun sürdüğü çok ender görülür Bu ülkelerde oldukça sık yaşanan ılık ve nemli havanın kaynağı, Atlas Okyanusu üzerinden geçerek güneybatıdan gelen hava kütleleridir Kuzeyden gelen soğuk ve nemli hava ise kışın Avrupa'ya kar götürür Doğudan esen ve bazen Sibirya üzerinden geçerek bu bölgeye ulaşan rüzgârlar ise her zaman kuru olduğu için kışın havanın çok soğumasına yol açar

Değişik sıcaklıktaki iki hava kütlesi bir siklon içinde hareket ederken birbirine yaklaşarak karşılaşırsa, aralarındacephe denen bir ara yüzey oluşur Bu cephenin bir yanındaki sıcak ve nemli hava kütlesi genellikle soğuk havanın üzerine doğru yükselerek bulut ve yağmur oluşumuna yol açar Yurdumuzdaki hava değişikliklerinin nedeni de çoğu kez bu cephe sistemlerinin etkisinde kalmasıdır Özellikle kutupsal soğuk cephe ile tropik ve astropik sıcak cephelerin Akdeniz üzerinde karşılaşması karmaşık hava hareketlerinin kaynağıdır

Zaman zaman denizlerin üzerinde oluşan şiddetli fırtınaların (kasırgaların) karalara doğru ilerlemesi büyük yıkımlara yol açar {bak Rüzgâr) Oysa, her ikisi de bulutlu olan tropik iklim kuşağı ile orta enlemlerdeki ılıman iklim kuşağı arasındaki bulutsuz astropik iklim kuşağında hava kütleleri son derece durgundur Dünyadaki çöllerden çoğu, örneğin Sahra Çölü bu kuşakta bulunur Havanın genellikle açık ve bol güneşli olduğu bu kuşakta sıcaklık gündüzleri çok yüksektir ve doğal olarak çok az yağış düşer
METEOROLOJİ maddesinde atmosfer hareketleri ve meteoroloji uzmanlarının bu hareketleri nasıl araştırdıkları konusunda bilgi verilmiştir Aynı maddede, meteoroloji ve hava durumuyla ilgili öbür maddelerin bir listesini de bulabilirsiniz