Goethe Johann Wolfgang Von-Edebiyat Yazarı

Goethe Johann Wolfgang Von-Edebiyat Yazarı

Johann Wolfgang von Goethe

Goethe, (1828)
Doğum 28 Ağustos 1749
Frankfurt, Almanya Ölüm 22 Mart 1832
Weimar, Almanya


Dünya edebiyatının en büyük yazarlarından biri olan Johann Wolfgang von Goethe (17491832), yalnızca edebiyatla değil eğitim, doğa bilimleri ve felsefe de içinde olmak üzere pek çok konuyla yakından ilgilenmiştir

Frankfurt Main'de doğan Goethe'nin annesi, babası varlıklı ve aydın insanlardı Evlerinde zengin bir kütüphane ve değerli bir resim koleksiyonu vardı Wolfgang ve kız kardeşi Charlotte bu evde büyüdü Aydınlanma Çağı'nın düşünceleriyle yetiştirilen Goethe küçük yaşta Fransızca Latince ve Eski Yunanca öğrendi (bak Aydinlanma ÇaGi) O yıllarda Fransız işgali altında bulunan Frankfurt'ta sergilenen Fransız tiyatro topluluklarının oyunları küçük Wolfgang'ı çok etkiledi ve Fransız edebiyatına ilgi duymasına yol açtı

Goethe'nin Leipzig'deki Heykeli

18 yaşına gelince babasının isteğine uyarak hukuk öğrenimi için Leipzig'e gitti Orada dönemin sanatçıları, edebiyatçıları ve arkeologlarıyla tanıştı Eski Yunan sanatına hayranlığı bu sırada başladı Gözlerini kullanmayı, bir insana ya da nesneye bakıp geçmek yerine, onu görüp tanımayı ve anlamayı öğrendi Başladığı her işi en iyi biçimde yaparak sonuna kadar götürmek gibi bir özelliği vardı Leipzig'e gittikten üç yıl sonra, 1768'de ağır bir hastalıkla evine dönmek zorunda kaldı Evde kaldığı iki yıl boyunca simya ve astroloji ile ilgilendi (bak ASTROLOJİ; SİMYA)

1774'te yazdığı ilk romanı Genç Werther'in Acıları (Die Leiden des jungen Werther) gerek anlatımı, gerek duygularının coşkunluğu ve çağdaş gençliğin duygu ve düşüncelerini yansıtmaktaki başarısıyla evrensel bir üne kavuştu Bu romanla Alman edebiyatında Coşkunluk Akımı olarak bilinen yeni bir çığır açıldı (bakAlman EDEBİYATI) Bu yıllarda ilahiler, kısa ama özlü, pırıl pırıl şiirler yazdı

Goethe 1775'te Weimar Dükü Kari August' un çağrısı üzerine Weimar'a gitti Dükün özel elçilik danışmanı olarak maden ocaklarını ve sulama projelerini denetlemekten, küçük Weimar ordusunun askerlerinin üniformalarını seçmeye kadar her türlü işle uğraştı Weimar'da tanışıp âşık olduğu Charlotte von Stein, Goethe'yi her yönden etkiledi Ondan aldığı esinle çok güzel şiirler ve baladlar (bak Balad) yazdı İphigenie Tauris'ta (İphiginei auf Tauris; 1787) ve Tarquato Tasso (178087) adlı yapıtlarındaki kadın kahramanlar, Charlotte von Stein'den izler taşır

Goethe, 1786'da Weimar'dan ansızın ayrılarak İtalya'ya gitti İtalya onun için bir kaçış ve yeniden doğuştu Duygusal ve sanatsal geçmişinden koparak kendini yenilemeye kararlıydı İtalya'da ilk kez Eski Yunan ve Roma sanatını yakından tanıma olanağı buldu 1794'te yazar Friedrich von Schiller'le yaşamları boyu sürecek bir dostluk kurdu Goethe ve Schiller'in dört cilt tutan mektupları Alman edebiyatının bu en verimli dönemine ışık tutar Her iki yazar da dostluk yılları boyunca verdikleri ürünlerle, Alman edebiyatında Klasik Dönem'in önde gelen temsilcileri oldular (bak Klasİkçİlîk veYenİklasîkçİLİK; SCHILLER, JOHANN FRİEDRİCH) Goethe'nin 1770'te başlayarak yaşamının son yıllarına kadar yazmayı

sürdürdüğü Faust adlı oyunu, yazarın başyapıtı sayılır (bak Faust)
1824'te ilk bölümü çıkan özyaşamöyküsünün ikinci bölümü Wilhelm Meister'in Seyahat Yılları (Wilhelm Meisters Wanderjahre) 1829'da yayımlandı Goethe toplumsal ve teknolojik ilerlemeye, insanlık erdemlerini yadsımadan, doya doya yaşamaya inanıyordu

GOETHE (Johann Wolfgang VON), alman yazar (Frankfurt ** Main 1749 - Wei mar 1832) imparatorluk danışmanı Johann Kaspar Goethe İle Frankfurt belediye başkanının kızı Katharlna Elisabeth Textor'un oğlu ilk öğrenimini özel öğretmenlerin denetiminde yaptı, latince, yunanca, italyanca, ingilizce, fransızca, müzik, resim, yiddiş dili ve ibranice öğrendi Babasının ısrarı üzerine, hukuk öğrenimi görmek İçin 1765'te Lelpzig'e gitti Üç yılını geçirdiği bu kentte İlk şiirlerini yazdı ve pansiyon kaldığı evin kızı Kâtchen (Annette Schönkopf) İle fırtınalı bir İlişkisi oldu; resim öğretmeninin kızı Frlederike Öser'e duyduğu aşk buna karşılık daha duruydu

Goethe İlk edebiyat denemelerini, Lie derbuch Annette'yi (1767), Die Laune des Verliebten (1767) adlı pastorali, Die Mits-chuldigen (1770) adlı komedisini bu dönemde yazdı Hastalanarak 1768'de Frankfurt'a dönen Goethe, annesinin ve Susanne von Klettenberg'ln etkisiyle pietist çevrelere yakınlaştı Kaldığı çatı katını laboratuvar haline getirerek kimya deneylerine girişti

Neue Lieder'ı de o sıralarda yayımladı (1769) iyileştikten sonra hukuk öğrenimini tamamlamak üzere Stras-bourg'a gitti (1770) ve 1771'de mezun oldu Bu kentte yaşadığı üç olay onu çok etkilemiştir: katedralin üzerinde bıraktığı şaşırtıcı izlenim, daha sonraki yapıtlarını derinden etkileyecek Herder ile tanışması; Sesenhelm rahibinin kızı Frlederike Bri-on'a duyduğu karşılıklı, ancak sonu olmayan aşk Frankfurt'a dönen Goethe, ilk taslağını Strasbourg'da oluşturduğu ve Her-der'in ısrarı üzerine yeniden ele alacağı Götz von Berüchingen adlı dramı yazmaya koyuldu 1773'te yayımlanan bu dram Goethe'yl genç "Sturm'und Drang" okulunun önderlerinden biri yaptı Bu dönemden sonra Goethe bütün yaşamına egemen olacak yapıtı Faust"'u tasarlamaya başladı

1772'de Wetzlar'da hukukçu olarak çalışırken, arkadaşı Kestner'in nişanlısı Charlotte Buff adlı genç kıza umutsuzca tutuldu Bu İlişkiyi, kendi adını koymadan yayımladığı, ama kısa sürede ünlenen küçük bir kitapta romanlaştırdı (Genç Werther"in acıları [Die Leiden des jungen Werthers], 1774) Frankfurt'a dönüşünde Clavigo (1774) ve Stella (1776'da yayımladı) adlı iki dramla Uli Schönemann'a duyduğu bir başka umutsuz aşkın anısını yaşatan Erwin und Elmire adlı lirik bir ara oyun yazdı Urfaust adıyla bilinen İlk Faust taslağını da bu sıralarda kaleme aldı

Artık iyice tanınan Goethe 1775'ten başlayarak yeni bir döneme girdi: Weimar grandükü Karl-August'un danışmanı oldu, bir yandan siyaset ve iktisatla, bir yandan da bilimsel araştırmalarla ilgilendi 1776'da temsilciliğe, 1779'da özel danışmanlığa, 1782'de maliye bakanlığına getirildi; o dönemde edebiyat en önemli uğraşı olmaktan çıkmıştı 1782'de kendisine soyluluk unvanı (von Goethe) verildi

Bununla birlikte, bu dönem, bayan Stein'ın etkisi altında Goethe'nin Werther'in coşkunluğundan ve romantizminden daha olgun bir dinginliğe geçtiği bir dönemdir: Iphigenie" Tauriste'nin (iphigenie auf Ta-urls) Weimar'da temsil edilen ilk düzyazı biçimi (1779) bunun bir kanıtıdır; Goethe, hemen ardından yapıtın bir de manzum biçimini kaleme aldı (1787) Bu dönem, Goethe'nin çok az şey yayımlayarak bazı temel yapıtlarının yazımına başladığı ve kendi gelişimi için her zaman zorunlu gördüğü İtalya yolculuğuna çıktığı dönemdi Eylül 1786'da Weimar'dan ayrıldı, Venedik, Bologna ve Ferrara'dan geçerek, mart 1788 sonuna kadar kalacağı Roma' ya geldi Bu yolculuk Goethe'nin düşüncelerinde yepyeni bir çığır açtı: Antlkçağ'a dönüş Bununla birlikte, Roma'da tamamladığı oyunu Egmont* kontu (1788) italya etkilerinden uzaktır

1789'da Weimar'da tamamlanan (1790'da yayımlandı) Torquato" Tasso'da bu etkiler sezllse de, Faust'un ilk fragmanında böyle bir iz kesinlikle görülmez (1790) Buna karşılık, Römische Elegien [1790] baştan başa bu ölümsüz kentin anılarıyla doludur; bu şiirlerde son aşkı, kendisine beş çocuk verecek -çocuklarından sadece August (1789-1830) yaşayacaktır- ve ancak 1806'da evleneceği Christiane Vulpius ile İlişkisinin izlerini görmek mümkündür Ve-nedik'e yaptığı yeni bir gezi (1790) Goethe'nin gelişiminin son aşamasını belirler

O sırada Goethe, kırk bir yaşındadır 1792 ve 1793 yıllarında Goethe, gran-dük Karl-August'un peşinden Prusya'nın Fransa'ya karşı giriştiği seferlere katıldı Valmy savaşı (1792) ve Mainz kuşatmasında (1793) bulundu Campagne in Frankreich (1882) adlı yapıtında bu olayları yan tutmadan anlattı 1794 yılı Schlller'ln dostluğuyla aydınlanan yeni bir dönemin başlangıcıydı Yavaş yavaş pekişen bu dostluk, her İkisi için de olağanüstü bir biçimde verimli oldu Goethe, 1796'da Schiller İle birlikte Xenien başlığıyla bir epigram-lar derlemesi yayımladı ve Wilhelm" Me-ister'in çıraklık yılları (Wilhelm Meisters Lehrjahre) adıyla, büyük bir bölümü öz-yaşamına dayanan romanını tamamladı; bu yapıtın 1910'da bulunan ilk taslağı Wilhelm Meisters theatralische Sendung adıyla yayımlandı 1797'deyse Hermann" ile Dorothea (Hermann und Dorothea) adlı bir tür burjuva destanıyla en yetkin baladlarından bazılarını bastırdı: Der Zeuberlehring" Der Gott und die Baya-dere

Bu yapıtlarıyla Werther'den sonra yitirdiği geniş okuyucu kitlesine kavuştu 1803'te Die natürliche Tochter adlı burjuva dramı sahnelendi Grandükün izniyle tüm resmi görevlerinden ayrılan Goethe, tüm zamanını edebiyata verdi; bununla birlikte Weimar tiyatrosu'nun yöneticiliğinden ayrılmadı (1817'ye kadar) ve boş zamanlarında ara sıra yerbilim ve bitkibillm (Die Metamorphose der Planten [Bitkilerin değişimi], 1790; Zur Farbenlehre [Renkler kuramı], 1810) çalışmalarıyla İlgilendi Bilimsel çalışmalarında özellikle, Newton kuramını ve matematiğin rolünü eleştirirken doğanın ve organik biçimlerin doğrudan doğruya algılandığını öne sürdü (1812'de morfoloji sözcüğünü buldu)

Ağır bir hastalık ve 1805'te Schiller'in ölümü Goethe'nin içine kapanmasına yol açtı; gene de, Fausf'un ilk bölümünün yayınlandığı 1808 yılında, Erfurt'ta Napoléon onuruna düzenlenen şenliklere katıldı; ünlü görüşme sırasında imparator, Goethe'ye "Légion d'honneur nişanının kartal rütbesi"™ verdi

Ertesi yıl, o dönemde Minna Herzlieb İle yaşadığı evlilikdışı aşkın üstü kapalı bir öyküsü olan Gönül" yakınlıkları (Die Wahverwandschaften) adlı romanını yayımladı (1809) Christiane Vul-pius'un ölümüyle Goethe'nin italya'ya yaptığı yolculuktan otuz yıl sonra yayımladığı italya seyahati (italienische Reise) [1816-17] aynı yıla (1816) rastlar; genç alman kuşağının milliyetçiliğe kaydığı o günlerde, bu yapıt, Goethe'ye özgü kla-sikçlllğin tam bir bildirişidir

Daha sonra, lirik esin kaynaklarına doğu egzotizmini de katarak 1819'da, Westöstlicher Divan' da von Willemer'e duyduğu aşkı dile getirdi Goethe, Wilhelm" Meister'in yolculuk yılları 'nda (Wilhelm Meisters Wanderjahre) [1821- 1829] günlük gerçeklerden uzaklaşmaya başladı; dingin bir bakışla, yaşlı Goethe'nin 17 yaşında bir genç kız olan Ulrike von Levetzow'a duyduğu tutkunun birbirine karıştığı Marienbader Ele-gie'de (1827) bu eğilim daha da güçlendi Bundan sonra Goethe, bütün zamanını son iki büyük yapıtına verecektir: İlk bölümü 1811'de yayımlanan, tamamlanamayan dördüncü bölümüyse ancak 1833'te çıkacak olan özyaşamöyküsü Şiir" ve hakikat (Dichtung und Wahrheit), özellikle de, İlerde yeniden elden geçirmeyi tasarladığı ve ölümünden birkaç gün önce tamamlayabildiği Faust II Teil (1833)