Geçişme-Osmozolayı

Geçişme-Osmozolayı



Geçişme ya da osmoz olayı, suyun "yarı geçirgen zar" denen özel bir engeli aşarak, daha derişik olduğu ortamdan daha seyreltik olduğu ortama geçmesidir İçinde şekerli su bulunan bir şişenin ağzı hayvanların idrar kesesi gibi yarı geçirgen bir zarla kapatılıp arı su dolu bir kaba daldırılırsa, kaptaki su geçişme yoluyla şişeye dolacaktır Çünkü arı suyun derişikliği, yani birim hacimdeki su moleküllerinin miktarı, şeker çözeltisindeki suyun derişikliğinden daha fazladır

Bu olay, yalnızca bazı molekülleri geçirip başka moleküllerin geçmesine izin vermeyen yarı geçirgen zarların (ya da daha doğru deyişle "ayrımlı geçirgen zarların") bu seçicilik özelliğine dayanır Su molekülleri yarı geçirgen zarlardan kolayca geçerken, sudaki çözünmüş maddeler, örneğin şeker molekülleri bu engeli aşamaz Molekül ya da iyon biçimindeki madde parçacıklarının, her zaman derişikliğin yüksek olduğu bölgeden daha seyreltik bölgeye geçtikleri yayınım (difüzyon) olayı ile geçişme arasındaki temel fark, bu iki ortamın yarı geçirgen bir zarla ayrılmış olmasıdır

Geçişme olayı canlıların yaşamsal etkinliklerinde büyük önem taşır Çünkü bütün canlıların hücre zarı yan geçirgendir ve suyun hücrelere giriş çıkışı geçişme yoluyla olur Bitki köklerinin suyu emmesi, emilen suyun bir hücreden öbürüne geçmesi, tatlı su balıklannın solungaçlarıyla suyu alması, insanın ve üstün yapılı hayvanların böbreklerinde kandan süzülen suyun "tutulması", geçişmenin canlılar açısından önemini gösteren örneklerden yalnızca birkaçıdır

Eğer hayvan hücresine geçişme yoluyla çok fazla su girerse, basınca dayanıklı olmayan hücre zan patlayabilir Bu tehlikeyi önlemek için, hayvan ve insan vücudunda geçişme basıncını dengeleyerek hücredeki su miktarının değişmemesini sağlayan özel denetim mekanizmaları vardır Oysa bitki hücrelerinin selülozlu sert zan basınca dayanıklı olduğundan, bitkilerde böyle bir tehlike söz konusu değildir