Gambia-Tarihi-Ekonomisi

Gambia-Tarihi-Ekonomisi

Batı Afrika kıyısında bir cumhuriyet olan Gambia, Atlas Okyanusu'ndan doğuya doğru Gambia Irmağı boyunca uzanır Genişliği 2550 km arasında değişen, 475 km uzunluğundaki bu dar kara parçası Senegal'in içine doğru uzanır Başkent Banjul, yakındaki St Mary Adası'nda yer alır


Başkanlık ve parlamento seçimleri Nisan 1992'de yapıldı ve Başkan Dawda Jawara beşinci kez, yeniden bu göreve seçildi Parlamento seçimlerinde ise yönetimdeki İlerici Halk Partisi 36 üyelikten 25'ini kazanarak iktidarını korudu
Gambia'nın oldukça kuru ve tropik bir iklimi vardır Yağmurlar, genellikle yazlan yağar ve en yoğun yağışlar kıyıya yakın bölgelerde görülür Sıcaklık yıl boyunca 16°C ile 43°C arasında değişir Kuru mevsim boyunca Sahra Çölü'nden esen sıcak rüzgârlar ülkeye toz bulutları taşır

Bitki örtüsü otlaklar ve ırmak kıyılarındauzanan ormanlardan oluşur Gambia Irmağı boyundaki alçak kıyı düzlükleri yağmurlu mevsimlerde sık sık sular altında kalır Geniş alanları kaplayan mangrov bataklıklarında sıtma taşıyan sivrisinekler ürer (bakManGROV) Başkent Banjul'un çevresi sık palmiye ormanlarıyla kaplıdır
Irmaklarda ve lagünlerde timsahlardan başka suaygırı ve manatiler (bak Manatî) yaşar Gambia'da çok sayıda maymun vardır Ne var ki, bazı otlakların tarıma elverişli hale getirilmesi sonucu antilop ve ceylan gibi birçok hayvana artık rastlanmamaktadır

Gambia halkı Siyah'tır ve nüfusun üçte ikisini Malinke (Mandingo), Volof, Dyola, Sarakol ve Fulani adlı kabileler oluşturur Başlıca dinler Hıristiyanlık ve Müslümanlıktır Halkın çoğu çiftçidir Gambia ekonomisi başta yerfıstığı olmak üzere, büyük ölçüde tarıma dayalıdır Başlıca besin ürünleri darı, pirinç ve mısırdır Kendi nüfusunu rahatlıkla besleyebilen bir ülke olan Gambia' da hayvancılık da oldukça gelişmiştir Ekime elverişli alanların hemen hepsi yerfıstığına ayrılmıştır Balıkçılık kıyıda ve ırmaklarda yapılır Dışarı satılan ürünler arasında yerfıstığı ve yerfıstığı yağı ile palmiye çekirdeği, kurutulmuş balık ve hayvan derisi Önemli yer tutar Banjul aynı zamanda ana limandır Okyanus gemileri Gambia Irmağı boyunca doğuda Fatoto'ya kadar, akıntıya karşı yol alır Gambia'yı Senegal'e bağlayan bir karayolu olmakla birlikte, yollar çok yetersizdir
Volof ve Malinke kabileleri 13 yüzyıldan başlayarak bugünkü Gambia topraklarında ilk yerleşim bölgelerini kurdular 1455'te Portekizliler'ce keşfedilen Gambia'ya Avrupalılar 17 yüzyıldan sonra yerleşti

1965'te bağımsızlığını kazanan Gambia 1970'te cumhuriyet oldu 1982'de Senegal ile oluşturdukları Senegambia adlı yönetsel birlik, iki ülkenin bağımsızlıklarım koruyarak ekonomi, savunma ve dışişleri gibi belirli alanlarda, sıkı işbirliği içinde bütünleşmesini sağladı
Gambia ile Senegal'in 1982'de Senegambia adıyla bir federasyon oluşturmuşlardı İlişkilerin gittikçe kötüleştiği bir dönemin ardından, Gambia'nın yetkilerini artırmak istemesinin etkisiyle federasyon 1989 sonunda dağıldı Buna karşılık, iki ülke Ocak 1991'de aralarındaki ilişkilerin yeni temelini oluşturacak bir dostluk ve işbirliği antlaşması imzaladı
Yeni antlaşma ortak ekonomik kalkınmayı ve bölge barışını korumayı amaçlayan 13 maddelik bir plandan oluşuyordu

Gambia'ya ilişkin bilgiler

RESMİ ADI: Gambia Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli, çok partili cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 10689 km2

NÜFUS (1992): 921000

BAŞKENT: Banjul

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1986): Serekunda
(102600), Banjul (1983; 44188), Brikama (24300),
Bakau (23600)

DOĞAL YAPI: Gambia Irmağı'nın iki yakasında yer alan ülke vadi tabanının verimli toprakları ve kum tepeleriyle dar bir şerit oluşturur


BAŞLICA ÜRÜNLER: Yerfıstığı, palmiye çekirdeği, balık

DEVLETİN ADI: Gambia Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ: Banjul

NÜFUSU: 921000

YÜZÖLÇÜMÜ: 10689 km2

RESMİ DİLİ: İngilizce

DİNİ: % 85 İslâmiyet, % 8 Hıristiyan

PARA BİRİMİ: Dalasi





Afrika kıtasının en küçük devleti Kuzey, güney ve doğudan Senegal, batıdan ise Atlas Okyanusu ile çevrilidir Batı-doğu doğrultusunda dar ve uzun bir yapıya sâhiptir



Târihi






Afrika'nın bu en küçük ülkesi olan Gambia, sömürgeci Avrupalıların istilâsından önce, Sudan ve Mali krallıklarına âit bir bölgeydi Bu sebepdendir ki, ülkeye gelip yerleşmiş olan halkın ekseriyetini Mali'de krallık kuran Mandingolar teşkil etmektedir
On beşinci asırdan başlayarak sömürgeci Avrupalılardan Portekizliler, Hollandalılar, İngilizler ve Fransızlar dalgalar halinde gelerek ülkeyi sömürme yollarını aradılar Özellikle altın bulmak için gelen sömürgeciler ümit ettiklerini bulamayınca tabiî zenginlikler yerine esir ticâreti yapmaya başladılar Küçük bir ülkede birçok devlet arasında menfaat çatışmaları başladı Bu çatışmalar, 1738'de yapılan Versailles Antlaşması ile, ülkenin İngilizlere bırakılması netîcesi son buldu 1888 senesinde tam mânâsıyla bir İngiliz sömürgesi olan Gambia, 1965'te bağımsızlığını kazandıktan sonra, önce meşrutî krallık rejimi ile yönetilmeye başlandı 1970 senesinde ise ülkede idârî rejim olarak Cumhûriyet kabul edildi



Fizikî Yapı








Ülke, Gambia Irmağının yatağı boyunca iki tarafta azamî genişliği 50 km'ye varan bir şerit halinde uzanır Batıdan doğuya doğru yükselme arzeden, fakat ortalama yüksekliği fazla olmayan bir yapıya sâhiptir Ülkenin batı-doğu doğrultusunda uzunluğu, yaklaşık 464 kilometredir Ülke toprakları Gambia ırmağının taşması sebebiyle sel tehlikesine dâimâ mâruzdur Bunun yanında ülkenin en önemli ırmağı olan Gambia'nın kenarlarında, bütün yatak boyunca bataklıklar, en sık görülen manzaralardır Bu bataklıklar arasında yer alan verimli, fakat sel baskınlarına mâruz olan ovalara 'banto faros' adı verilir Nehirden kuzey ve güney istikâmetlerinde banto faros adı verilen ovalardan sonra kumlu topraklara sâhip alçak platolar yer alır



İklim ve Bitki Örtüsü






Sıcak ve nemli bir iklime sâhiptir Yaz ayları ülkenin yağışlı geçen mevsimidir Kasımdan mayıs ayına kadar olan kış mevsimleri umûmiyetle yağışsız ve serin geçmektedir Bu mevsimde sahradan ince toz tabakalarını ülkeye taşıyan rüzgârlar da etkilidir Yağış ortalaması senelik 1000 mm'yi bulurken, sıcaklık ortalaması ise 16-43°C arasındadır



Tabiî Kaynakları


Tabiî kaynaklar bakımından çok fakir bir ülke olan Gambia'da, özellikle kıyı bölgesindeki palmiye ağaçları, plajlarının süsü olarak nitelendirilir Önemli bir derecede kıymete sâhib olmayan ormanlık bölgelerin yanında, mâdenler bakımından da tam bir yoksulluk söz konusudur Yabânî hayvanlar bakımından pek fazla çeşide sâhib olmamakla berâber, nehir civarında krokodil ve su aygırları, iç kısımlarda ise oldukça bol miktarda maymun yaşamaktadır Afrika kıtasına âit olan diğer hayvan çeşitlerine hemen hemen hiç rastlanmaz



Nüfus ve Sosyal Hayat





Yaklaşık 921000 olan nüfûsun büyük bir kısmını Mandingo ve Volaf zenci kabîleleri meydana getirir Halk umûmiyetle zirâat ve hayvancılıkla uğraşırlar Ülkede ticâret ile uğraşanlar umûmiyetle İngiliz, Suriyeli ve Lübnanlı azınlıklardır
Nüfûsun % 10'u şehirlerde yaşamaktadır Başşehir olan Banjul ise, ülkenin en önemli şehridir Bu şehir Gambia Irmağının bir haliç hâlinde Atlas Okyanusuna döküldüğü yerde kurulmuş olup, büyük transatlantiklerin dahi yanaşmasına müsait bir liman şehridir Müslümanlar nüfûsun % 85 gibi bir ekseriyetini teşkil ederler Bundan sonra çoğunluk sırasına göre Katolik, Protestan ve çok az miktarda Putperest vardır İlköğretim parasız olmasına rağmen, okur-yazar oranı toplam nüfûsa göre % 15 gibi çok düşük bir seviyededir Gambia Nehri ulaşıma müsâit ve ülke için yeterli olduğundan demiryoluna ihtiyaç duyulmamıştır Karayollarının ise gelişmiş olduğu söylenemez Bunun yanısıra mevcut karayollarının hemen hemen hepsi iklim şartlarından ve tabiat hâdiselerinden etkilenmektedir







Ekonomi






Ekonomisi zirâate dayanır Ekilebilen arâzilerin % 90'dan fazlasında yerfıstığı ekimi yapılır Bundan başka pirinç, darı ve mısır da ekilen ürünler arasındadır Hayvancılıkta, besi hayvanlarının yanısıra, kümes hayvanları da beslenmektedir Balıkçılık hemen hemen her üründe olduğu gibi, ancak yurt içinde tüketimi yapılan bir ekonomi dalıdır Mâdenlere sâhib olmadığı için işletmeciliğinden de söz etmek mümkün değildir






Zirâat, hayvancılık ve balıkçılığı modernize etme çalışmaları mevcuttur Sanâyisi yoktur Küçük îmâlathâneler, besin ve zirâat ürünleri üzerine olup, bunları fabrikalar hâline getirme çalışmaları, son senelerde önem arz etmektedir Ticâretini umûmiyetle İngiltere, İtalya, Japonya ve Portekiz ile yapmaktadır Yerfıstığı, deri, balmumu ve kurutulmuş balık ihraç edip, yiyecek, dokuma ve makina ithal eder Kumlu, palmiye ağaçlarıyla süslü plajları, son senelerde Gambia'yı önemli bir turizm merkezi hâline getirmiş ve ülke ekonomisinde turizm gelirinin önemli bir yer tutmasına sebeb olmuştur