Güvercin Ve Kumru-Güvercingiller-Columbidae-Evcil Güvercinler

Güvercin ve Kumru-Güvercingiller-Columbidae-Evcil Güvercinler

Güvercin, güvercingiller (Columbidae)adıyla anılan ve 300'den çok kuş türünü içeren aynı familyanın üyeleridir Kutup bölgeleri ile ılıman iklim kuşağının en soğuk yerleri dışında dünyanın hemen her yanında birkaç güvercin ve kumru türü bulunur Aslında biyolojik özellikleri açısından bu kuşlar arasında hiçbir fark yoktur Yalnız geleneksel olarak biraz daha iri türlere güvercin, öbürlerine kumru denmiştir Hatta kumrularla aynı cinsten olan bir tür üveyik adıyla bilinir Familyanın en küçük üyesi 15 cm uzunluğundaki elmas kumru (Geopelia cuneata), en irisi de Yeni Gine'de yaşayan ve uzunluğu 80 santimetreyi bulan taçlı güvercindir {Goura cristata)

Güvercinlerin gövdesi yumuşak ve sık tüylerle kaplıdır Bildiğimiz evcil güvercinlerde boz, kurşuni ya da pas rengi gibi donuk renklerde olan bu tüyler, bazı tropik türlerde yeşil, san, mavi, mor gibi parlak ve canlı renklere bürünür Türlerden birçoğu da değişik renklerden oluşan desenlerle bezenmiştir

Bütün güvercin ve kumrularda üst gaganın dibinde çıkıntı yapan bir et parçası bulunur Bu kuşların başlan gövdelerine oranla küçük, boyunları da oldukça kısadır Bacaklarının, kuyruklarının ve kanatlarının uzunluğu türlere göre değişir Öbür kuşların çoğunda rastlanan eşeysel ikibiçimlilik güvercin ve kumrularda görülmez; yani dişi ile erkek ayırt edilemeyecek kadar birbirine benzer Bazı türler böcek, solucan ve salyangoz yerse de büyük bölümü tohum yemeye uyarlanmıştır Treron cinsinden yeşil güvercinler ile bazı başka türler de yalnızca meyveyle beslenir Hemen hepsi, gırtlaktan gelen yumuşak "huu" sesleri çıkararak "dem çekme" denen özel ötüşleriyle tanınır

Yalnız yaşamaktan hoşlanan bazı türler dışında, güvercinler ve kumrular her zaman sürüler halinde bulunur Taçlı güvercin gibi iri türler daha çok yerde yaşayan, toprağı eşeleyerek yiyecek arayan ve yerde yuva kuran kuşlardır Aynı yaşama ve beslenme alışkanlığı, Türkiye'nin ve bütün Avrupa'nın yerli kuşlarından olan üveyik (Streptopelia turtur) ile gökçe güvercinde (Columba oenas) de görülür Buna karşılık türlerin çoğu ormanlık bölgelerdeki ağaçlarda yaşar ve yuvasını dalların arasına kurar Eskidünya'da çok yaygın olan ve Türkiye'nin Toroslar, Kuzey Anadolu Dağlan gibi yüksek

kesimlerinde kuluçkaya yatan tahtalı {Columba palumbus) da bir orman güvercinidir Ama ekili tarlalara, bahçelere, hatta insanlann bulunduğu parklara kadar sokulur Bayağı kumru ya da küçük kumru {Streptopelia senegalensis)ve gülen kumru (Streptopelia decaocto) adıyla anılan türler de yerleşme yerlerine kadar sokulan ve insandan ürkmeyen kuşlardır

Güvercinler ve kumrular yuvalarını genellikle ağaçlann alt dallarına, kaya çıkıntılarına ya da ağaç oyuklarına taşıdıkları ince dal ve çalı parçalarıyla yaparlar Dişi kuş yuvaya genellikle iki, bazen de bir ya da üç yumurta bırakır Birçok türün yumurtaları beyaz, bazılarınınki sarımsıdır Kuluçkaya yatma, yumurtaları gözetme ve yavruları besleme görevini dişi ile erkek birlikte üstlenir

Güvercin ve kumruların başka hiçbir kuşta örneğine rastlanmayan en ilginç özelliği yavrularını beslemek için sütümsü bir sıvı salgılamalarıdır "Güvercin sütü" denen bu madde erişkin güvercinlerin kursaklarından (yemek borusunda, besinlerin geçici olarak depolandığı keseden) salgılanır ve memelilerin sütü kadar besleyici bir sıvıdır Ana baba bu sıvıyı kendi gagasından yavrunun ağzına akıtır ve yumurtadan yeni çıkmış yavrusunu tohum

yiyecek duruma gelinceye kadar böyle besler Çok ender bulunan değerli yiyecek anlamındaki "kuşsütü" sözcüğü de bu yüzden deyimlere geçmiştir Güvercinler ile kumruları öbür kuşlardan ayıran başka bir özellik de su içme biçimleridir Bütün kuşlar gagalarına bir yudum su alıp başlarını geriye atarak yuttukları halde, güvercin ve kumrular tıpkı memeliler gibi suyu emerek içerler

Evcil Güvercinler

Günümüzde, süs kuşu olarak kafeste beslenen ya da çeşitli becerilerinden yararlanılan yüzlerce evcil güvercin soyu vardır Bunların hemen hepsi, Avrupa ve Asya'da yaşayan kaya güvercininden (Columba livia) türetilmiştir Bu kuşun İÖ 4500'lerde ilk kez Irak'ta evcilleştirildiği ve eti için kafeste beslendiği sanılıyor Sonradan İslam dininde, Musevilik ve Hıristiyanlık'ta kutsal sayılan, barışın ve sevginin simgesi olarak görülen güvercinler için camilerde, büyük konaklarda, Avrupa'daki malikânelerde küçük yuvalar ya da güvercinlikler yapılmaya başlandı Zamanla evcil güvercinden pek çok süs güvercini türetildi Kabarık göğüs tüyleriyle tanınan soylar, yeleli ve perçemli güvercinler, kuyruğunu kaldırarak yelpaze gibi açan tavus güvercinleri ve uçarken havada taklalar atan taklacı güvercinler en sevilen süs güvercinlerindendir

Bu soylar arasında insana en yararlısı ise, hiç yere konmadan çok uzun süre uçabilen posta güvercinidir Yavruyken eğitilen posta güvercinleri kilometrelerce uçtuktan sonra bile yönünü bularak evine dönebilir Yavru posta güvercinleri yaklaşık bir aylık olduklarında eğitime alınır Eğitici, yavruyu yuvadan biraz uzaklaştırdıktan sonra salıverir Eğer yolunu bulup güvercinlikteki kapaklı delikten içeri girebilirse biraz daha uzağa götürür ve bazen 800 kilometreden geri dönebileceğine inanıncaya kadar bu eğitimi sürdürür

Posta güvercinleri eskiden bir yerden bir yere haber iletmek için kullanılırdı Bunun için, haberin yazılı olduğu kâğıt sıkıca sarılarak metal bir silindirin içine yerleştirilir ve lastik bir bantla kuşun ayağına tutturulurdu Roma İmparatorluğu'ndan başlayarak yüzyıllarca savaşlarda haberleşmek için hep posta güvercinleri kullanıldı
Bugün birçok ülkede, özellikle güvercin sevgisinin çok yaygın olduğu Belçika'da posta güvercinleri arasında yarışlar düzenlenir Yarıştan önce bütün güvercinlerin ayağına, üzerinde numara olan birer halka takılır ve aynı anda, aynı noktadan salıverilen kuşlardan hangisi en önce yuvasına ulaşarak kapaktan içeri girerse yansı kazanmış olur


Bir zamanlar Amerika'da yaşayan göçmen güvercin {Ectopistes migratorius) bugün soyu tükenmiş türlerden biridir 1880'den önce sayılan milyarlan bulan bu kuşlar eti için öyle çok avlandı ki, sonunda Ohio'daki Cincinnati Hayvanat Bahçesi'nde korumaya alınan bir tek göçmen güvercinden başka örnek kalmadı 1914'te türün bu son temsilcisi de ölünce göçmen güvercinlerin soyu tükendi Ama doğadaki türleri korumak için önlem alma gereği ilk kez o zaman duyuldu ve soyu tükenen bu kuş öbür türlerin geleceğini kurtaran ilk uyan oldu

GÜVERCİN a Kugurdama ya da dem çekme adı verilen özel sesler çıkaran, güvercingiller familyasından kuş (Bk ansikl böl)

—Denize Güvercin kanadı, babafingoların üzerine donatılan yelken

—Dokmc Güvercin göğsü ya da güvercin boynu -

—Süslem sant Güvercin kuyruğu, maden üzerinde, ucu keskin ve sivri bir kalemle açılan, altı geniş, üstü dar yiv

—Zootekn Güvercin çivisi, yumurtlamaları ya da kuluçkaya yatmaiarı İçin güvercinlerin içine konuldukları sepetleri asmaya yarayan çengel biçiminde büyük çivi

|| Hint taklacı güvercini, havada yaptığı akrobatik hareketlerle ünlü, Hindistan kökenli güvercin ırkı

—ANSİKL Genellikle güverclngiller familyasının orta ya da iri boylu türlerine "güvercin" denir; bu arada, aynı familyada daha küçük türler (kumru gibi) de vardır Güvercinlerin dibi şişkin, ucu kıvrık, sırt yüzü tüysüz bir deriyle kaplı gagaları, hızlı ve sürekli bir uçuş sağlayan geniş kanatları vardır Tüyler erkek ve dişide az da olsa farklılıklar gösterir Güvercinler genellikle tanecildir; bu nedenle bir kursakları, adaleli bir taşlıkları (ya da katıları) vardır Genellikle ağaçlarda yuva yaparlar Yavrular tüysüz ve kör doğarlar; anne ve babanın kursaklarından salgılanan ve "güvercin sütü" denen özel bir salgıyla beslenirler Gerçekte bir kumru olan Kuzey Amerika kökenli göçmen güvercin (Ecto-pistes migratorius) türü XIX yy'da yok olmadan önce milyonlarca bireylik sürüler halinde göçler yapardı

Taçlı güvercinlerin başlarında bir sorguç vardır Yeşil güvercinler (Treron cinsi), Ftilonopus cinsi ve İmparator güvercinler (Ducula cinsi) mey-vecildir; bu kuşlara özellikle Asya'nın güney-doğu'sunda rastlanır Samoa adalarının dişli güvercinlerinde (Didunculus cinsi) büyük bir gaga vardır, oysa Nico-bar güvercini (Catoenas cinsi) akbabaya benzer Maurltius, Réunion ve Rodriguez adalarında yaşayan ve XVIII yy'da soyu tükenmiş olan dodo üyeleri güvercinlere çok benzeyen dodogiller (Raphidae) fa-mllyasındandır Türkiye'de bulunan güvercin türleri: yerli bir tür olan gök ya da mavi güvercin (Columba oenas; uzunluğu 43 cm), yerleşik yaşayan, evcil ırkların atası olan kaya ya da kır güvercini (C livia; uzunluğu 34 cm) ve halkalı güvercin ya da orman güvercini adıyla da bilinen tahtalıdır (C palumbus; uzunluğu 43 cm) Güvercin bazı ülkelerde yenen bir kuştur Tüketilmek İstenen güvercin palazı, ağırlığının en fazla olduğu sırada yani 28 günlükken kesilmelidir Çünkü palazlar bundan sonra, yuvadan inip hareketlendiğinden büyük ölçüde zayıflarlar ve ancak birkaç hafta sonra verdikleri kiloyu geri alabilirler

Güvercin, aynı zamanda bir süs kuşudur; süs güvercini sayılan birçok tür vardır; şiş gerdanlı güvercin, yeleli güvercin, yakalı güvercin, taklacı güvercin, yüksek uçan güvercin vb

Gezici güvercinlerin yetiştirilmesi, özel İdman, titiz bir ayıklama ve bakım gerektirir Bazı güvercin türleri 900 km'lik yolculuklar yapabilirler Eskiden haber güvercini olarak kullanılan güvercinler, dayanıklılık ve hızlılık yetenekleri özel İdmanlarla geliştirilen hayvanlardı

—Din Dinsel kaynaklarda güvercinden ilk kez Tevrat'ta söz edildi Yaradılış bölümünde (VIII, 8-12) anlatıldığına göre, Nuh peygamber, tufandan sonra yeryüzünün kuruyup kurumadığını öğrenerek kendisine haber getirmesi için gemiden dışarı üç kez güvercin salar Güvercin, ilk uçuşunda konacak hiçbir yer bulamayarak geri döner Yedi gün sonra ikinci uçuşunda gagasında bir zeytin dalı ile döner Yine yedi gün sonra son kez uçar ve geri dönmez Böylece Nuh peygamber yeryüzünün artık kuruduğunu anlayarak yanındaki bütün canlılarla birlikte karaya çıkar

Hıristiyanlıkta "kutsal ruh"u temsil eden güvercin, islam İnancında da günahsızlık, barış ve sevgi simgesidir Efsaneye göre, Hz Muhammet Mekke'den Medine'ye hicret ederken, kendisini öldürmek için izleyen müşriklerden kurtulmak İçin Sevr dağındaki bir mağaraya sığındığında, mağaranın girişindeki ağacın üzerine bir çift güvercin yuva yapar; yuvadaki güvercin yumurtalarını gören müşrikler, mağaraya kimsenin girmiş olamayacağını düşünerek içeri girmekten vazgeçerler Böylelikle, Hz Muhammet müşriklerden kurtulmuş olur Güvercinlerin, saygılarından ötürü Kâbe'ye konmadıklarına, hatta üstünden uçmadıklarına da inanılır Bu nedenle İslam ülkelerindeki cami, kule ve sur gibi yapılara içlerinde güvercinlerin barınmaları için küçük yuvalar yapılırdı

—Folk Günümüzde de Anadolu'nun birçok yerinde güvercin kutsal bir hayvan sayılır, avlanması, etinin yenmesi günahtır Birçok yörede de güvercin beslemenin uğursuzluk getireceğine inanılır; güvercin besleyenlere iyi gözle bakılmaz —ikonogr Antlkçağ'da güvercin Venüs -Aphrodlte'nin simgesiydi

Hıristiyanlar güvercini Ruhülkudüs'ün simgesi olarak gördüklerinden bu kuş, sanatta çoğu zaman Teslis'ln üçüncü öğesi olarak yer alır Güvercinler Ruhülkudüs' ün bağışlarını betimler, bir haçın tepesindeki on iki güvercin, on iki havariyi simgeler Bir Ravenna mozaiğinde görülen çeşme yalağından su İçen güvercinler, vaftiz suyuyla yeni bir yaşama doğan dindarların simgesidir (Galla Placldia mozolesi) Sant'Ambrogio'nun Milano'daki lah-tinin üzerinde yer alan kutsal çanaktan su içen iki güvercin kudas ayinini belirtir Güvercin Muştulama sahnesinde de sık sık yer alır (Roma'da Santa Maria Maggiore zafer takı) Ortaçağ tlpolojlslndeyse güvercinin Nuh'un gemisine doğru uçuşu bir Hamsin yortusunun önbellrtisidlr (Kloster-neuburg'da bir sunakarkalığı, Avusturya)

Güvercin ayrıca Picasso'nun yeni bir canlılık kazandırdığı bir barış simgesidir