Fasulye-Phaseolus Vulgaris

Fasulye-Phaseolus Vulgaris



Bütün baklagiller içinde en çok tüketilen sebzelerden biri fasulyedir (Phaseolus vulgaris) Tazeyken yeşil kabuklu meyveleri (taze fasulye), olgunlaştığında kurutulmuş tohumları (kuru fasulye) yenen bu bitkinin birçok çeşidi yetiştirilmiştir Fasulye tohumdan yetiştirilen bir yıllık bir bitkidir Boğumlu gövdesinde tüylü ve yeşil renkli bileşik yapraklar bulunur Yaprakların koltuğundan salkımlar halinde çıkan kelebeksi çiçekler beyaz, pembe ya da mor renklidir Badıç biçimindeki meyveleri yeşilin değişik tonlannda, bazı çeşitlerde mor ya da kırmızı lekelidir

Meyvelerin içinde bol nişasta içeren tohumlar (taneler) bulunur Taneler de bitkinin çeşidine göre değişik renk ve biçimlerde olabilir Bu çeşitlerin bir bölümü 3075 cm arasında boylanan dik bir çalı biçiminde geliştiği için yer fasulyesi ya da bodur fasulye olarak bilinir Bir bölümü de sülükleriyle tutunarak tırmanan, 1,52 metre yüksekliğinde sanlıcı bitkilerdir Bu çeşitlerin sarılıcı gövdesini çoğu kez sırıklarla desteklemek gerektiği için bunlara genel olarak sırık fasulyesi denir

Yıllık taze fasulye üretimi 400 bin ton, kuru fasulye üretimi ise 200 bin ton dolayında olan Türkiye'de bodur fasulyelerin en çok yetiştirilen çeşitleri çalı fasulyesi, horoz fasulyesi ve dermason fasulyesidir Sınk fasulyeleri içinde ise en çok ayşekadın fasulye, şeker fasulyesi, ferasetsiz fasulye ve barbunya fasulyesi gibi çeşitler yetiştirilir Bütün bu çeşitler içinde badıçları kılçıksız ve yumuşak olanlar daha çok taze fasulye olarak, sert ve kılçıklı çeşitler ise olgunlaştıktan sonra tohumlan ayıklanıp kurutularak kuru sebze olarak değerlendirilir

Fasulye tohumlan bitkisel proteinler, karbonhidrat, demir ve B vitaminince zengin olduğu için değerli bir besindir Hatta bir protein kaynağı olarak etin yerini bile tutabilir İnsan besini olarak değerinin yanı sıra fasulye bitkisinin toprağı besleyici özelliği de vardır Öbür baklagiller gibi fasulyenin de köklerinde azot bağlayıcı bakteriler yaşar Bu bakteriler havadaki serbest azot ile oksijen ve hidrojeni birleştirerek nitrat denen bileşikleri üretirler Bitkilerin gelişiminde nitratlann çok önemli bir yeri vardır (bak AZOT; Baklagiller)

Fasulyenin aynı cinsten yakın akrabası olan, ama yurdumuzda üretilmeyen lima fasulyesi, ateş fasulyesi ve mung fasulyesi gibi başka türleri de Amerika kıtası ile Çin ve Hindistan'da gerek taze, gerek kuru sebze olarak çok önemli bir besin kaynağıdır Ayrı bir cins içinde sınıflandırılan soyafasulyesi ise çok zengin bir yağ ve protein kaynağı olduğu için ekonomik açıdan baklagillerin en önemli türlerinden biri sayılır