Fosforışıma

Fosforışıma


Fosforışıma teriminin kaynağı karanlıkta ışıldayan beyaz fosfordur (bak FOSFOR) Isı yaymaksızın ışık verme özelliği fosfordan başka maddelerde ve bazı canlılarda da görülür Ama bu maddelerin bilinen ilk örneği fosfor olduğu için, bileşiminde fosfor bulunmasa da karanlıkta ışıldayan bütün maddelere "fosforlu" deme alışkanlığı yerleşmiştir Bu maddeler enerjiyi soğurup görünür ışık biçiminde yeniden dışarı verir Ne var ki bütün


ışıldayan maddelerin enerjiyi tutma süresi aynı değildir Flüorışıl maddeler aldıkları enerjiyi depolamadan yalnız o anda görünür ışığa dönüştürebildikleri için, enerji kaynağı yok olduğu anda ışıldama da durur (bak FLÜORIŞIMA) Oysa fosforışıl maddeler enerji kaynağının (genellikle güneş ışığının) yok olmasından sonra da uzun süre ışımayı sürdürür Kalsiyum, baryum ve çinko sülfürler en iyi bilinen fosforışıl maddelerdir Saatlerdeki rakamların, akrep ve yelkovanın karanlıkta da görülmesini sağlayan fosforlu boyaların yapımında genellikle çinko sülfür kullanılır


Ateşböceklerinin ve bazı balıkların ışıldaması fosforışımadan değil, gövdelerindeki özel ışık organlarında bulunan bazı moleküllerin kimyasal değişikliğe uğramasından kaynaklanır Bazen deniz suyu da minicik canlılar nedeniyle karanlıkta ışıldar Ama yakamoz denen bu ışıldama da bir fosforışıma olayı değildir Çünkü bu canlıların ışığı daha önce soğurulmuş olan gün ışığından ya da başka bir enerji kaynağından gelmez Yayılan ışığın nedeni, enzimlerin katalizleyici etkisiyle gerçekleşen kimyasal tepkimelerdir Bu tür ışıldamalara biyolojik ışıldama denir (bak BİYOLOJİK IŞILDAMA)