Ebrunun Yapılması

Ebrunun Yapılması



Ebrunun yapılışı oldukça zevkli ve sabır isteyen bir iştir Önce uygun bir kâğıt seçmek gerekir Çünkü her kâğıda ebru yapılmaz Kâğıt, boyayı iyice emecek nitelikte ve dayanıklı olmalıdır Eskiden hattatlar (güzel yazı ustaları) yazı yazmak için yüzeyine "ahar" denen özel karışımlı (nişasta ve yumurta akı) bir sıvı sürülen ve bu yüzden "aharlı" denilen kâğıt türünü yeğlerlerdi Ebrucular ise bu tür kâğıtlar boyayı iyi emmediği için "aharsız" da denen ham kâğıt kullanırlardı

Ebru yapmak için genellikle dikdörtgen biçiminde, büyükçe ve yayvan bir tekne gerekir Geven denilen otun gövdesinden elde edilen ve beyaz renkli bir tür zamk olan kitre, belli bir oranda, suyla bir kabın içinde karıştırılır Kitre yerine salep, keten tohumu, ayva çekirdeği, gazyağı gibi birçok değişik madde de kullanılmaktadır Kitre ile yapılan bu karışım 12 saat kadar bekletilir ve zaman zaman karıştırılır Kitre bu süre sonunda erir ve karışım boza kıvamını alır

Daha sonra küçük fincanlarda ebru için boya hazırlanır Bu amaçla kullanılacak boya çok ince toz haline getirilmeli ve suda eriyip dağılmayan bitkisel ve kimyasal boyalardan olmamalıdır Fincanda su ile iyice karıştırılarak sıvılaştırılan boyalara ayrıca iki kahve kaşığı taze sığır ödü katılır Bu işlemin amacı iyice ezilmiş boyanın dibe çökmeden yüzeyde kalmasını sağlamaktır Bu biçimde hazırlanan değişik renkteki boyalar özel tekneye boşaltılmış olan boza kıvamındaki sıvının yüzüne serpilir Yüzeyde birikintiler halinde kalan bu boyalar daha sonra tahta bir çubukla karıştırıldığında ya da yayıldığında şaşırtıcı ve ilginç desenler ortaya çıkar Ayrıca hazırlayanın isteğine göre belli desenler de elde edilebilir Bu desenlerin üzerine yatırılan özel kâğıt, 510 saniye sonra, iki ucundan tutularak kaydırmadan ve

oynatmadan, kitap sayfası açar gibi bir yana doğru kaldırılır Kâğıt, boyalı tarafı üste gelmek üzere uygun bir yere serilerek kurutulur Böylece ortaya binlerce ayrıntı ve renk taşıyan desenler çıkar Eğer, bu desenlerin arasına bir yazı ya da herhangi bir çiçek motifi yerleştirilmek istenirse, başka bir yöntem uygulanır Yazı ya da motif, bir kâğıda yazılır ya da çizilir Keskin bir araçla kenarları kesilip kalıp çıkartılır ve ebru kâğıdına zayıf bir yapıştırıcı ile yapıştırılır Kâğıdın, yapıştırılan desenin bulunduğu yüzeyi yukarıda anlatıldığı gibi teknenin içine yatırılır Elde edilen ebru kuruduktan sonra, hafifçe yapıştırılmış olan bölüm sökülünce yazı ya da motiflerin yerleri boş kalır Bu yöntem hattat ve ebru ustası Necmeddin Okyay (18831976) tarafından bulunduğu için bu yöntemle yapılan ebrulara "Necmeddin Ebrusu" denir Ebrunun "battal ebru", "taraklı ebru", "çiçekli ebru" gibi daha birçok türü vardır

Ebru ciltçilikte ve hattatlıkta çok kullanılırdı Bazen elde edilen ilginç ve güzel desenler bir tablo görünümünde olduğu için bu amaçla da kullanıldığı oldu Türkler'den Hatip Mehmed Efendi (18 yüzyıl), Şeyh Sadık Efendi (19 yüzyıl), Bekir Efendi (20 yüzyıl başları) gibi çok usta ebru sanatçıları yetişmiştir Bu sanatın Necmeddin Okyay'dan sonra yetişen son ustaları arasında Mustafa Düzgünman (doğumu 1920) ve Niyazi Sayın (doğumu 1927) özellikle anılabilir